Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Nhng con s thng kê mà Cơ Quan Tin T Quc Tế (International Monetary Fund) mi đây va ph biến cho thy rng Trung Quc đã tr thành th trường xut cng ln nht ca Vit Nam vào 2017 thay thế v trí mà Hoa K đã chiếm gi trong 15 năm va qua. Điu này xác nhn s tin tưởng ca nhiu người rng Trung Quc không nhng nh hưởng mnh m ti ngoi thương ca Vit Nam mà còn c đến ni thương vì Vit Nam là mt nước nh so vi nước láng gingTrung Quc v dân s, din tích và kinh tế. Nhưng thc tế không phi hoàn toàn đúng như vy.

kinhte1

VND và USD - Hình minh ha.

Thương mi v hàng hóa

Vit Nam và Trung Quc bình thường hóa quan h vào cui năm 1991 sau cuc chiến biên gii 1979, Trung Quc đánh chiếm đo Gc Ma ca Vit Nam vào năm 1988 và Hi Ngh Thành Đô 1990. T đó buôn bán gia hai nước đã gia tăng nhanh chóng t 692 triu M Kim vào năm 1995 lên đến 66 t M kim vào 2015 là năm mà hin nay có đ s thng kê nht. Trong vài năm đu, tr giá hàng xut cng ca Vit Nam vượt tr giá hàng nhp cng t Trung Quc trung bình vào khong 41 triu M kim hàng năm. Tuy nhiên sáu năm sau cán cân thương mi hàng hóa ca Vit Nam đi vi Trung Quc đã tr nên thiếu ht, t 189 triu M kim vào 2001 lên ti 32,9 t M kim vào 2015, tăng 174 ln, không k s lượng hàng hóa trao đi bt hp pháp qua các vùng biên gii đc bit là nhng nơi gn các thành ph Mng Cái và Lng Sơn.

Vit Nam nhp cng t Trung Quc nguyên liu cho k ngh may mc (si và vi), dng c truyn thông và âm thanh, du ha và các sn phm chế to t du ha, máy móc và dng c công nghip, st và thép, qun áo và ph tùng, máy đin và dng c trong nhà, máy phát đin, xe c và nhng máy móc chế to riêng cho nhng ngành công nghip đc bit.

Hàng hóa ca Vit Nam xut cng sang Trung Quc gm than đá, than cc, than bánh, trái cây, rau, du ha và các sn phm chế to t du ha, nguyên liu dt và vi, dng c truyn thông và âm thanh, máy đin và dng c trong nhà, qung kim loi và kim loi phế thi, bn và g, máy móc văn phòng và điu hành s liu và giy dép.

mc đ vi mô, tình trng Vit Nam buôn bán vi Trung Quc xem ra còn tăm ti hơn. Vào khong 70-80% vt liu cho ngành dt vi, may qun áo, làm giy dép, b phn cho công ngh đin t và k sư nhp cng t Trung Quc. Nhng công nhip này s gp khó khăn ln lao trong trường hp hàng cung cp b gián đon bt ng. Ngoài ra, Vit Nam ch có th hưởng được thuế nhp cng ưu đãi khi ít nht 30% vt liu dùng đ chế to hàng xut cng ca Vit Nam phi được sn xut trong nước hoc ti các nước trong khi theo hip đnh thương mi.

Nhng con s trên cho thy Vit Nam ph thuc đáng k vào Trung Quc nhưng không cho thy toàn b tình trng thương mi gia hai nước. Nhìn t góc cnh toàn cu, người ta s thy mt bc tranh khác. Tht vy, theo Tng Cc Thng Kê Vit Nam tr giá tng s hàng hóa buôn bán ca Vit Nam vi thế gii là 327,8 t M kim vào 2015. Trong đó, s lượng hàng hóa buôn bán vi Trung Quc chiếm 20,1%, so vi 12,8 % đi vi Hip Hi Các nước Đông Nam Á (Association of Southeast Asian Nations - ASEAN), 12,6% đi vi Hoa K, 12,6% đi vi Hip Hi Âu Châu (European Union), 11,1% đi vi Nam Hàn và 8,6% đi vi Nht. Ô. Lương Hoàng Thái, V Trưởng V Chính Sách Thương Mi Đa Biên thuc B Công Thương Vit Nam góp ý nhân có tin Trung Quc tr thành th trường xut khu ln nht ca Vit Nam k t 2017 chúng tôi mun gia tăng xut khu đến nhiu nước khác, ch không ch Trung Quc.

Vit Nam buôn bán hàng hóa nhiu nht vi Trung Quc vì hai lý do. Th nht, hàng Trung Quc r vì cht lượng thp, nhưng li hp vi túi tin ca người Vit. Th hai, hai nước sát cnh nhau. V thương mi hàng hóa Trung Quc là mt đi tác quan trng nhưng không ng tr Vit Nam. V lãnh vc đu tư trc tiếp nước ngoài cũng vy như người ta s thy sau đây.

Nhng ngun tài tr

Tính đến 31-12-2016, tng s vn đu tư nước ngoài đã được đăng ký và thuc nhng d án đang hot đng là 293,7 t M kim. Phn ca Trung Quc ch chiếm 3,6%, hơn con s ca Hoa K là 3,5%. Nam Hàn đu tư đáng k Vit Nam vi 50,5 t M kim (17,2%). Tiếp theo là Nht vi 42,4 t USD (14,4%), Singapore vi 38,3 t USD (13%), Đài Loan vi 31,9 t USD (10,9%) và Hng Kông 17 t USD (5,8%). Trung Quc có 1.562 d án đu tư trc tiếp, chiếm 6,9% ca tng s 22.594 d án đu tư nước ngoài Vit Nam. Như vy, Trung Quc ch gi vai trò rt khiêm nhường trong lãnh vc đu tư nước ngoài.

Theo s thng kê ca T Chc Hp Tác và Phát Trin Kinh Tế (Organization for Economic Cooperation and Development - OECD), Vit Nam đã nhn được tng s tin đã được gii ngân 5,5 t USD trong chương trình Tr Giúp Phát Trin Chính Thc (Official Development Assistance - ODA) trong khong thi gian 2000-2016. Đây là mt chương trình tài tr vi lãi sut thp và điu kin d dãi cho nhng nước nghèo. Quc gia đóng góp vn nhiu nht là Nht Bn. Tiếp theo là Nam Hàn, Pháp, Đc, Anh, Úc, Đan Mch, Thy Đin, Na Uy, Canada, và Hoa K.

Theo Trung Tâm AidData Phát Trin Chính Sách (AidData for Development Policy), mt cơ quan nghiên cu ti Đi Hc William & Mary, Vit Nam ch nhn được 4,3 t USD, tin tài tr t Trung Quc trong nhng năm 2000-2013 trong đó có 350 triu USD là tin ODA. S tin còn li là phn cho vay vi lãi xut và điu kin bình thường. Do đó, phn ca Trung Quc ch chiếm khong dưới 5% trong tng s n nước ngoài 91,2 t USD ca Vit Nam tính đến 31-12-2016. Trong khi đó, Trung Quc cho các nước Á Châu khác vay tin ODA nhiu hơn trong cùng mt thi gian : Campuchia 8,7 t USD, Nam Dương 9.3 t USD, Lào 12 t USD và Thái Lan 15 t USD. Miến Đin, mt nước bướng bnh, ch nhn được 2 t USD nhưng vn còn ln hơn phn dành cho Vit Nam.

Ô. Đinh Tiến Dũng, B Trưởng Tài Chánh ca Vit Nam, tường trình vi Quc Hi cách đây ít lâu rng Vit Nam vay tin ca Trung Quc đ thc hin các d án là không nhiu. Trong đó, đu tư vào th trường chng khoán ca Trung Quc ch chiếm 0,33% quy mô giá tr ca th trường chng khoán Vit Nam. Trung Quc có hai nhà đu tư ln đang đu tư vào hai tp đoàn và công ty, nhưng không có gì đáng lo ngi, vì đây đu là nhng nhà đu tư dài hn”.

Đu tư công cng

Điu mà Vit Nam phi lo ngi là nhng công ty ca Trung Quc đã d dàng thng nhng d án đu tư công cng ca Vit Nam qua th tc đu thu. Nhng công ty Trung Quc đã trúng thu và đã thc hin 90% hp đng v xây ct, k thut và chương trình thu mua ca nhà nước liên quan đến nhng nhà máy nhit đin, dùng nhân công và vt liu ca Trung Quc. Tương t như vy, 23 trong s 24 nhà máy xi măng ca Vit Nam do các nhà thu Trung Quc xây. Tình trng này làm cho người Vit tc gin.

Ô. Lê Hng Hip, mt nhà nghiên cu ti Vin Nghiên Cu Đông Nam Á (Institute for Southeast Asian Studies) nói rng Có hai lý do chính khiến cho nhng nhà thu k thut Trung Quc thng li ln ti Vit Nam. Th nht là khi cho vay vn ưu đãi các nhà thu Trung Quc đt mt s điu kin. Th hai là các nhà thu Trung Quc áp dng nhng chiến thut kinh doanh uyn chuyn. Tuy nhiên cn phi k đến lý do th ba là giá đu thu ca nhng công ty Trung Quc khá thp so vi nhng giá thu ca nhng công ty khác. Nhng điu kin đ được vay vn ưu đãi thường là Vit Nam phi dùng nhà thu Trung Quc, k thut, đ trang b, và dch v ca Trung Quc.

Ông Đng Ngc Tùng, mt đi biu Quc Hi, đã cht vn B Tài Chánh Vit Nam rng vì sao nhà thu Trung Quc thường xuyên không hoàn thành hp đng đúng hn, cht lượng các công trình không bo đm, giá thành các công trình thường tăng cao hơn d kiến, không s dng nhân công Vit Nam, song có ti 90% d án phát trin ngun đin và 80% d án phát trin h tng giao thông vn được giao cho các nhà thu Trung Quc ?”.

Nhiu thc mc tương tư như trên đã tng được báo chí, các cuc hi tho và các hi ngh thường xuyên mang ra bàn cãi, nhưng chưa được nhà nước Vit Nam tr li. Có mt vài lý do gây ra tình trng đu thu ba bãi này theo nhng ý kiến thâu thp t các bài báo ph biến trên Internet. Th nht là các cơ quan qun lý, đc bit là các cơ quan cp phép cho các d án đã không hoàn tt trách nhim kim tra vic thc hin các d án. Th hai, các nhà thu Trung Quc hi l nhng cơ quan qun lý d án đ được bao che. Do đó chính người Vit Nam làm hi chính đt nước ca h.

Nhng gii pháp kh thi

Vit Nam tham d vào nhng hip đnh thương mi quc tế giúp đa phương hóa th trường và giúp bt ph thuc vào Trung Quc. Vit Nam đã ký kết Hip Đnh Thương Mi Song Phương vi Hoa K (Bilateral Trade Agreement BTA) vào 2001. Ngoài ra, Vit Nam còn gia nhp hip đnh thương mi song phương vi mt s quc gia khác : Nht (2008), Chile (2012) và Nam Hàn (2015). V phương din đa phương, Vit Nam đã gia nhp ASEAN Free Trade Area (AFTA) vào 1992, T Chc Thương Mi Quc Tế (World Trade Organization WTO) vào 2007, Cng Đng Kinh Tế ASEAN (ASEAN Economic Community AEC) vào 2015 và Hip Đnh Thương Mi T Do Âu Á (Eurasian Economic Union Free Trade Agreement – EAEU FTA) vào 2017. Vit Nam hi vng hip ước Thương Mai T Do đa phương gia Liên Hip Âu Châu - Vit Nam (European Union Vietnam Free Trade Agreement EUV-FTA) s sm được phê chun. Vit Nam cũng đang ch đi đ hưởng nhng li ích ca hip ước Hp Tác Xuyên Thái Bình Dương Toàn Din và Lũy Tiến (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership - CPTPP).

Trong mt nn kinh tế thế gii m, tt c nhng quc gia đu ph thuc ln vào nhau. Vit Nam không nên và s không bao gi tr nên hoàn toàn đc lp vi Trung Quc và ngược li bi vì hai nước sát cnh nhau và Trung Quc có mt nn kinh tế ln thư hai trên thế gii. Tuy nhiên, Vit Nam có th thâu hp cán cân thương mi thiếu ht vi Trung Quc bng cách ci t môi trường kinh doanh đ thu hút đu tư nước ngoài có cht lượng đ phát trin công nghip cao. Rt tiếc rng gn đây Lut An Ninh Mng được Quc Hi thông qua và nhng cuc biu tình ln ti nhiu thành ph t Bc vào Nam chng li lut này và d lut Đc Khu Kinh Tế đã làm cho môi trường kinh doanh giao đng, không phc vu cho mc tiêu này.

Áp lc ca n công và ngân sách thiếu ht gia tăng trong nhng năm va qua, ngoi tr 2017 có triu chng thuyên gim, chính ph Vit Nam đã đc bit c gng thi hành mt s bin pháp đ ci t nhng công ty quc doanh thua l hay yếu kém. Nếu vic này thành công s giúp Vit Nam ci thin kh năng cnh tranh vi hàng Trung Quc. Người ta còn nh rng chương trình ci thin nhng công ty quc doanh đã được bt đu bàn ti khong 20 năm trước đây, nhưng chưa bao gi được xúc tiến mt cách nghiêm chnh vì li ích ca các phe nhóm trong chánh quyn. Ci t có nghĩa là mt s viên chc s mt vic làm và quyn li.

Ti lúc này chánh quyn không còn la chn nào khác. Tư nhân hóa hoc gii th nhng công ty quc doanh thua l, thu nh b máy ca Đng cộng sản Việt Nam và b máy cai tr cng knh ca chính ph là nhng điu bt buc. Bán đt cho ngoi bang, mt gii pháp cu vãn cp thi cho ngân sách và n công, không phi là mt gii pháp có th la chn bi vì nó s đ thêm du vào la, to thêm ri lon, và s đt cháy nhng người cng sn Hà Ni như t báo The Economist nhn đnh.

Nguyn Quc Khi

Nguồn : VOA, 23/7/2018

Tham kho

1. BBC, “Tin Chính Ph Trung Quc Ti Vit Nam Bao Nhiêu ? October 12, 2017.

2. BBC, “Vén Màn Bí Mt Tin Vin Tr Trung Quc, October 11, 2017.

3. IMF, “Vietnam – Selected Issues,” July 2018.

4. IMF, “Vietnam – 2018 Article IV Consultation – Country Report No. 18/215,” July 2018.

5. Nguyen Dieu Tu Uyen, “China Overtakes U.S. as Top Export Market in one More Nation,” Bloomberg News, April 18, 2018.

6. Nguyn Quc Khi, Kinh tế Vit Nam : Làm sao đ Gim l thuc vào Trung Quc ? 4/7/2014.

7. The Economist, “Vietnam and China : Through a border darkly,” August 16, 2014.

8. Voice of Vietnam, “Trung Quc Tr Thanh Th Trường Xut Khu Ln Nht Ca Vit Nam, 19/4/2018.

9. Voice of Vietnam, “Economist Warns of Vietnam’s Over Dependence on China, “May 3, 2015.

Published in Diễn đàn

Do vị trí địa dư, Việt Nam ở vào hoàn cảnh khó khăn trước sự bành trướng không che giấu của Trung Quốc. Thế rồi, trong cảnh ngộ đó, có thể nào mà mâu thuẫn về mậu dịch giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc lại mở ra một cơ hội khác cho kinh tế Việt Nam hay không? Diễn đàn Kinh tế tìm hiểu tiếp về sự kiện này….

kinhte1

Xưỡng sản xuất thép tư nhân ở Đông Anh, Việt Nam - AFP

Nguyên Lam : Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do cùng Nguyên Lam xin kính chào chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa.

Mâu thuẫn về mậu dịch giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã lên tới cao điểm vào tuần qua khi Chỉnh quyền Donald Trump dọa sẽ tăng thuế nhập nội trên một lượng hàng hóa Trung Quốc trị giá tới 200 tỷ đô la và phía Bắc Kinh đòi khiếu nại trước Tổ chức Thương mại Thế giới. Thưa ông, trong khung cảnh căng thẳng này, Việt Nam có hy vọng gì và sẽ gặp rủi ro như thế nào ?

Hy vọng cho Việt Nam ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Trước hết, nói về bối cảnh thì phía Hoa Kỳ xác định lại phạm trù tự do thương mại là phải thật sự tự do, công bằng, hai chiều và cân đối, nôm na là phải “có đi có lại”, chứ không gây bất lợi quá đáng cho kinh tế Mỹ.

Thứ hai, Chính quyền Donald Trump đòi áp dụng quy luật đó cho mọi bạn hàng, kể cả đồng minh chiến lược về an ninh như các nước Âu Châu hay Nhật Bản. Mục tiêu là để giảm số nhập siêu và nâng cao khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Hoa Kỳ đã bị thiệt hại trong tiến trình toàn cầu hóa. Tuy nhiên, chưa chắc là mục tiêu đó lại khiến các doanh nghiệp chuyển dịch đầu tư từ một thị trường có nhân công tương đối rẻ, như thị trường Trung Quốc, qua một thị trường khác như thị trường Việt Nam.

Thứ ba là chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp nay đã đan kết chằng chịt qua nhiều quốc gia và phí tổn nhân công quá cao tại Hoa Kỳ khiến doanh nghiệp Mỹ đầu tư mạnh vào các phương tiện sản xuất tự động như người máy robots hơn là vào ngành chế biến thâm dụng nhân công. Vì các nền kinh tế công nghiệp hóa cũng theo chiều hướng tương tự cho nên chưa chắc là kinh tế Việt Nam đã thừa hưởng kết quả khả quan hơn từ một trận chiến mậu dịch xuất phát tại Hoa Kỳ. Đấy là bối cảnh chung.

Nguyên Lam : Thưa ông, đấy là bối cảnh chung, còn riêng với Trung Quốc thì sao ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Riêng với Trung Quốc, Chính quyền Trump chủ trương đối phó toàn diện, về an ninh lẫn kinh tế, nhằm chặn đà bành trướng và gây áp lực cho xứ này từ bỏ thói giao dịch bất chính và đánh cắp công nghệ Hoa Kỳ.

Đã vậy, mục tiêu đa diện của Mỹ còn là đẩy lui khả năng can thiệp của Bắc Kinh vào các nền kinh tế khác. Dù Chính quyền Trump làm như dàn trận với mọi bạn hàng thì các đồng minh của Mỹ tại Âu Châu hay Á Châu, như Liên hiệp Âu châu, Nhật Bản, Nam Hàn, Đài Loan và thậm chí Úc cũng thấy sức bành trướng của Trung Quốc vào các khu vực sử dụng công nghệ cao nên lặng lẽ vận động theo xu hướng của Mỹ. Trong khi đó, Bắc Kinh cũng muốn tranh thủ bạn hàng như Liên Âu hay cả Nhật Bản để thoát vòng kiềm tỏa của Hoa Kỳ. Vì thế, khung cảnh chung là những vận động ngấm ngầm và phối hợp phức tạp chứ không đơn thuần là một trận chiến mậu dịch Mỹ-Hoa mà truyền thông cứ tường thuật ở bề mặt.

Hướng xoay chuyển cho Việt Nam

Nguyên Lam : Giữa khung cảnh rắc rối đó, ông nghĩ rằng Việt Nam nên xoay trở ra sao ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Đáng lẽ Việt Nam phải sớm thấy ra sự xoay chuyển của Trung Quốc là sẽ từ bỏ vai trò công xưởng toàn cầu vì nhân công của họ hết còn rẻ như trước, rồi họ nhắm vào trình độ sản xuất có kỹ thuật và giá trị cao hơn. Từ dăm năm trước, diễn đàn của chúng ta đã nói đến chiều hướng ấy như một cơ hội cho kinh tế Việt Nam.

Đáng tiếc là Việt Nam đã lỡ cơ hội đó, lại đi vào chiến lược công nghiệp hóa tệ hại là ăn cơm thừa canh cặn của xứ láng giềng với thiết bị phế thải lỗi thời có năng suất thấp và mức hủy hoại môi sinh cao. Hậu quả là Việt Nam không chỉ nhập khẩu nạn ô nhiễm mà còn nhập khẩu nguyên vật liệu, thậm chí lao động từ Trung Quốc để tái chế biến với giá trị đóng góp thấp nhằm xuất khẩu ra ngoài nhờ có nhân công rẻ hơn. Biến thép rẻ của Tầu thành thép ta để giúp Trung Quốc vượt qua hạn ngạch của các nước là sự khôn ngoan tai hại. Ngày nay, khi thấy đầu tư trực tiếp của nước ngoài tăng, Việt Nam vội mừng là sẽ thay thế vai trò của Trung Quốc nhưng rốt cuộc thì chỉ làm giầu cho nhà đầu tư ngoại quốc trên lưng của công nhân Việt Nam. Có lẽ lãnh đạo Việt Nam nên rà soát lại sách lược phát triển và chiến lược công nghiệp hóa của mình,

Nguyên Lam : Ông có quá bi quan hay không, vì người ta thấy các nước Đông Nam Á đều tự chuẩn bị cho một tình huống mới vì hai cường quốc kinh tế từ hai bờ Đông Tây của Thái Bình Dương đang lâm vào một trận chiến mậu dịch ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Tôi nghĩ các nước không chỉ tự chuẩn bị về kinh tế mà còn về an ninh vì sự đe dọa của Trung Quốc. Có lẽ lãnh đạo Việt Nam cũng đang có nỗi phân vân tương tự dù chẳng nói ra vì sợ làm Bắc Kinh phật ý sau khi họ đã gây sức ép trên các dàn khoan của Việt Nam ở ngoài biển! Trong khi đó, ta không quên kế hoạch hội nhập kinh tế tại vùng biên giới giữa hai nước về tư bản, thiết bị và nhân công. Kế hoạch mậu biên đó có lợi cho Trung Quốc vì dán nhãn Việt Nam lên sản phẩm của Quảng Đông, Quảng Tây để bán ra ngoài…. Một trong những chọn lựa có ý nghĩa vào lúc này là từ bỏ kế hoạch mậu biên đó.

Khách quan mà nói, người ta cứ bảo Việt Nam có một số lợi thế, nhưng ta nên nhìn cả hai mặt của một sự việc. Thí dụ như nhân công rẻ hơn Trung Quốc, có thể bằng phân nửa nhân công tại các tỉnh Đông Nam của Tầu, nhưng ta cần so sánh với năng suất. Thí dụ kia là Việt Nam đã ký Hiệp ước Đối tác Xuyên Thái Bình Dương và năm nay, Hiệp ước TPP sẽ được áp dụng, nhưng hiệp ước đó quy định rõ ràng về xuất xứ hàng hóa khiến Việt Nam sẽ khó nhập nhằng như trước. Thí dụ thứ ba là Việt Nam cũng hy vọng hoàn tất hiệp ước tự do thương mại với khối Liên Âu, nhưng các nước Âu Châu đều biết vai trò trung gian của Việt Nam là làm trạm trung chuyển hàng hóa của Tầu dưới thương hiệu chế tạo tại Việt Nam. Sau cùng là trong khi các nước có thể tìm nơi đầu tư rẻ hơn Trung Quốc và ngó vào Việt Nam thì lại giật mình vì dự luật Đặc khu Tự trị và thất vọng vì nạn đàn áp những ai phản đối dự luật này, mặc dù hiện tượng phản đối Trung Quốc đã bùng nổ tại Malaysia, Pakistan hay Sri Lanka, v.v…

Nguyên Lam : Nếu nhìn trên toàn cảnh thì ông không mấy lạc quan, nhưng chẳng lẽ Việt Nam không thể làm gì để vừa tránh hậu quả xấu vừa khai thác cơ hội mới hay sao ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Nói chung, các nước Đông Nam Á đều có viễn kiến khi tự chuẩn bị làm nơi thay thế thị trường Trung Quốc khi xứ này bước lên trình độ sản xuất cao hơn và trước khi bùng nổ mâu thuẫn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Là một quốc gia Đông Nam Á, Việt Nam  đứng về phe nào trong mâu thuẫn đó? Tôi nghĩ rằng lãnh đạo Việt Nam đang nêu câu hỏi tương tự mà chưa thống nhất ý kiến về sự chọn lựa mà cũng chẳng nghe theo ý người dân.

Nhìn trong ngắn hạn, với triển vọng tăng trưởng cao làm Hoa Kỳ nâng lãi suất, đồng Mỹ kim sẽ lên giá. Ngược lại đồng Nguyên của Trung Quốc sẽ sụt giá khiến hàng hóa của họ trở thành rẻ hơn và dễ xuất khẩu hơn. Việt Nam không nên e ngại tác động ngắn hạn đó mà nhìn sâu hơn vào toàn cảnh. Bắc Kinh không chỉ muốn có bạn hàng hay đối tác cho Sáng kiến Nhất Đới Nhất Lộ mà còn muốn răn đe và trừng phạt doanh nhiệp của các quốc gia đối thủ như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Nam Hàn hay Đài Loan, Úc, v.v…. Chính vì vậy mà các doanh nghiệp này càng cần bãi đáp khác cho an toàn. Việt Nam có thể là bãi đáp ấy cho giới đầu tư, nhưng có an toàn hay không thì tùy vào lãnh đạo của xứ này. Chúng ta trở lại chuyện hạ tầng cơ sở vật chất và nhất là hạ tầng cơ sở vô hình như luật lệ và cả giáo dục đào tạo là điều mình đã nói quá nhiều lần.

Phiên bản nhợt nhạt của Trung Quốc

Nguyên Lam : Vì thời lượng của chương trình này có hạn, Nguyên Lam xin được đề nghị ông nêu ra một số kết luận cho thính giả của chúng ta.

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Vì truyền thông báo chí cứ tập trung vào thời sự ngắn hạn, tôi có khuynh hướng trình bày bối cảnh sâu xa lâu dài hơn, rồi từ xa mà luận tới gần. Trong trận đấu giữa Mỹ và Trung Quốc, mậu dịch chỉ là một phần thôi.

Rút kinh nhiệm chua xót của Việt Nam trong lịch sử cận đại, Việt Nam không nên giữ vai trò ủy nhiệm, hoặc là công cụ cho một trận đánh của các cường quốc. Hoàn cảnh lệ thuộc vào Trung Quốc ngày nay xuất phát từ sự chọn lựa tai hại đó.

Ngày nay, một trận đấu khác đang tái diễn mà mậu dịch chỉ là một phần thì ta nên nhìn lại xem quyền lợi của mình nằm ở đâu, trên ngọn hay dưới gốc? Ngọn là tập đoàn lãnh đạo, gốc là người dân. Đáng lẽ, cái gọi là “định hướng xã hội chủ nghĩa” phải nhắm vào gốc là đa số người dân ở dưới lại chỉ nhằm giải quyết yêu cầu của thiểu số trên đỉnh, cho nên Việt Nam vẫn sao chép mô hình “xã hội chủ nghĩa với màu sắc Trung Quốc”. Chiến dịch diệt trừ tham nhũng hay giải trừ vai trò của quân đội trong kinh doanh tại Việt Nam chỉ là một phiên bản nhợt nhạt của Trung Quốc mà thôi, và các nước đều thấy ra điều ấy!

Nói về tương lai, việc Việt Nam rón rén bước gần về phía Hoa Kỳ chưa đủ sức thuyết phục doanh giới Mỹ mà chỉ gây thêm phản ứng gay gắt từ phía Bắc Kinh trong khi kinh tế lại đạt xuất siêu với Mỹ và bị nhập siêu với Tầu mà chẳng học được gì từ công nghệ cao cấp của nước Mỹ hay từ các nước tiên tiến khác.

Trận chiến mậu dịch đang manh nha có thể là một cơ hội sửa sai hay đổi mới. Cụ thể là nên giảm mức xuất siêu với Hoa Kỳ bằng cách mua thêm võ khí của Mỹ để hiện đại hóa quân đội, tức là bớt mua của Liên bang Nga. Dù võ khí Mỹ đắt hơn thì quyết định mang tính chất biểu trưng đó vẫn là một thông điệp ý nghĩa cho cả Hoa Kỳ lẫn Bắc Kinh. Trong khi đó, Việt Nam vẫn phải nghiên cứu lại sách lược phát triển và chiến lược công nghiệp hóa mà không dựa theo Trung Quốc. Đây mới là cơ hội thoát khỏi vòng kiềm tỏa tai hại của Bắc Kinh khi hàng loạt quốc gia cũng đều nghi ngờ sự bành trướng đáng ngại của Trung Quốc.

Nguyên Lam : Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do cùng Nguyên Lam xin cảm tạ kinh tế gia Nguyễn-Xuân Nghĩa về bài phân tích kỳ này.

Nguyễn Xuân Nghĩa

Nguồn : RFA, 19/07/2018

Published in Diễn đàn

Biến động gần đây tại Việt Nam khiến dư luận khắp nơi quan tâm đến tình trạng lệ thuộc của kinh tế Việt Nam vào một nước láng giềng có tham vọng bành trướng là Trung Quốc. Diễn đàn Kinh tế sẽ đi sâu hơn vào hiện tượng lệ thuộc đó…

kinhte1

Công nhân xây dựng công trình đường sắt trên cao ở Hà Nội có vốn trợ cấp của Trung Quốc. AFP

Tính chất công cụ

Nguyên Lam : Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do cùng Nguyên Lam xin kính chào chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa.

Thưa ông, dù nhà cầm quyền Việt Nam đã tạm hoãn việc Quốc hội biểu quyết Dự luật về ba Đặc khu Tự trị là Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc, người ta vẫn lo ngại về tình trạng lệ thuộc của nền kinh tế Việt Nam vào một quốc gia láng giềng không che giấu tham vọng của họ là Trung Quốc. Theo dõi chuyện đó, Nguyên Lam thấy là cách nay đúng bốn năm, cũng vào đầu Tháng Bảy năm 2014, ông nói đến một khái niệm ít ai để ý là tính chất "công cụ" của nền kinh tế Việt Nam cho Trung Quốc. Bây giờ, Ban Việt ngữ xin yêu cầu ông phân tích lại chuyện này cho rõ.

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Khởi đi từ phạm trù kinh doanh khi chi nhánh của một tập đoàn bảo hiểm hay ngân hàng trở thành công cụ cho doanh nghiệp mẹ - gọi theo Anh ngữ là "captive company" - tôi trình bày tính chất công cụ qua nhiều lớp của một nền kinh tế bị lệ thuộc vào nhà nước, nhà nước lệ thuộc vào một đảng độc quyền và các đảng viên cán bộ.

Chuyện tai hại không chỉ là các nhóm lợi ích chòng chéo làm kinh tế đi theo định hướng lệch lạc mà là khi đảng độc quyền đó lại lệ thuộc vào một đảng độc quyền khác của một quốc gia láng giềng. Khi ấy, nói về "nền kinh tế công cụ", tôi dự báo điều có thể xảy ra và quả thật là đang xảy ra.

Bây giờ, ta nên nhìn lại và phân tích sâu xa hơn vào nguyên nhân để thấy ra tương lai dĩ nhiên là đáng lo ngại cho Việt Nam.

Nguyên Lam : Nguyên Lam xin đề nghị ông đi từ những nguyên nhân sâu xa của hiện tượng này.

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Vì tiết mục chuyên đề của chúng ta tập trung vào lĩnh vực kinh tế, tôi xin miễn nói về các nguyên nhân chính trị thuộc về lịch sử của hai đảng Cộng sản láng giềng đã có quan hệ gần như huyết thống hay mẹ con.

Nói riêng về kinh tế, sau khi đổi mới, Việt Nam đã có cơ hội vượt thoát mà sau lại trôi về chốn cũ là cứ lệ thuộc vào Trung Quốc, từ tư tưởng, thể chế đến sách lược kinh tế, nên tình trạng công cụ càng được củng cố. Tôi xin khởi đi từ đó….

Lãnh đạo Việt Nam vẫn sống trong không gian hai chiều Nam-Bắc, làm gì cũng nhìn lên phương Bắc mà chẳng thấy ra nhiều hướng khác của thế giới, và tai hại nhất là không thấy tương lai của xứ sở là trí tuệ của người dân qua giáo dục và đào tạo. Đấy mới là tài nguyên đích thực, không nên đo ở số lượng tiến sĩ giấy.

Khi nhìn ra thế giới thì họ không học hỏi mà chỉ muốn dân lao động đem sức lực hơn trí tuệ làm gia công cho ngoại quốc nhờ ưu thế nhất thời là lương rẻ để xuất khẩu ra ngoài. Giới đầu tư kế cận, tại Trung Quốc, sẵn sàng nhảy vào đó, họ góp vốn bằng thiết bị và công nghệ lỗi thời vì năng suất kém mà ô nhiễm cao. Và họ nống giá cho ta ôm về những kỹ thuật giết người, trước hết là giết dân mình. Việt Nam có vài chục dự án thuộc loại tự sát đó.

Thứ hai, tính chất công cụ của nền kinh tế là một xoáy ốc kỳ lạ như các con búp bê rỗng ruột của Nga mà cốt lõi là đảng lồng trong nhà nước và thân tộc. Vì đảng quy định qua Hiến pháp rằng "đất đai thuộc quyền sở hữu của toàn dân" mà lại "do nhà nước thống nhất quản lý", đảng viên cán bộ lấy đất của dân với giá bèo để làm giàu cho họ trong thế liên doanh tai hại ấy. Từ đó mới có các nhóm lợi ích với chủ trương tiến hành sách lược công nghiệp tội nghiệp, trong khi giới đầu tư Trung Quốc được ưu đãi để chiếm vị trí chiến lược nhất về an ninh trên lãnh thổ Việt Nam. Giới chuyên gia quốc tế chỉ thấy sai lầm của sách lược sử dụng đòn bẩy là đầu tư nước ngoài, chuyên gia Trung Quốc thì nhìn xa hơn và biết khai thác thể chế tham ô của Việt Nam cho quyền lợi của họ.

Chiến lược tăng trưởng

Nguyên Lam : Như vậy, thưa ông, phải chăng sai lầm khởi đi từ chiến lược phát triển kinh tế do lãnh đạo Việt Nam đề ra khi tìm đòn bẩy là đầu tư nước ngoài trong khi đầu tư của Trung Quốc lại dùng ngay đòn bẩy đó cho quyền lợi của họ ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Tôi không nghĩ rằng lãnh đạo Việt Nam có "chiến lược phát triển" mà mới chỉ học chiến lược tăng trưởng, chứ phát triển đòi hỏi phẩm chất là cái mà Việt Nam chưa hề có và cũng chẳng học được gì của xứ khác.

Theo dõi các thống kê, dù chưa khả tín lắm, ai cũng thấy đầu tư ngoại quốc ăn lời lớn nhờ nhân công của ta và sẽ rút chạy qua nơi nào có nhân công rẻ hơn, hoặc có công nghệ sản xuất cao hơn, là điều đang xảy ra ! Thí dụ như khi người máy tự động trong ngành dệt sợ may mặc xuất hiện nhiều hơn, trường hợp SewBots đã thấy, thì Việt Nam sẽ tắt thở. Đó là chuyện chung, khi Việt Nam để kinh tế quá lệ thuộc vào nước ngoài qua xuất nhập khẩu, với một tỷ lệ nguy hại như tự sát.

Riêng về Trung Quốc thì đấy là sự tàn sát. Doanh nghiệp ngoại quốc, như Mỹ, Nhật, Nam Hàn hay Đài Loan, v.v… còn có tiêu chuẩn phải ít nhiều tuân thủ về môi sinh hay lao động. Doanh nghiệp Trung Quốc thì không, và có biệt tài xuất khẩu ô nhiễm sau khi đã tàn phá lãnh thổ của họ. Nhà thầu của họ vào Việt Nam như bậc thầy vì đặc tính công cụ chính trị ở trên, lại có tư thế là nhà băng cho vay với điều kiện dễ dãi và dễ chia chác, để thực hiện dự án hạ tầng, nguyên vật liệu và năng lượng.

Môi sinh bị ô nhiễm vì xài công nghệ phế thải thì dân Việt Nam ráng chịu, như chúng ta thấy tại Tây Nguyên hay Hà Tĩnh và qua vài chục dự án khác. Quen chửi Chính quyền Donald Trump của Hoa Kỳ trong mâu thuẫn với Bắc Kinh, mấy ai thấy là 90% lượng thép Việt Nam bán cho Mỹ lại là thép dư dôi của Trung Quốc được biến hóa thành sản phẩm của Việt Nam ? Khi Việt Nam bị Mỹ áp thuế nhập nội thì đấy cũng là cái tội từ Hà Nội lồng tới Bắc Kinh !

Nguyên Lam : Ông nhắc đến tai họa của Trung Quốc tại Tây Nguyên của Việt Nam thì có lẽ nhiều thính giả của chúng ta đã quên hoặc ít biết tới. Xin đề nghị ông nhắc lại chuyện này.

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Ai khuyên Việt Nam trở thành một đại gia về thép trong khi xứ này chẳng có quặng sắt là nguồn tài nguyên lớn như Úc hay Brazil ? Đặc tính công cụ cho Bắc Kinh có thể trả lời câu hỏi đó !

Việt Nam sản xuất thép thì cần quặng, cần điện và cần đầu tư với quy mô lớn quá sức mình. Nhưng có Trung Quốc thì mọi sự trở thành dễ dàng : công nghệ khai thác quặng sắt và nhà máy điện chạy bằng than với nhược điểm gây ô nhiễm là những gì họ cung cấp. Còn chuyện lỗ lã hay môi trường sinh sống bị hủy diệt thì đấy là vấn đề của Việt Nam. Vì Trung Quốc, Việt Nam không chỉ có tai họa tại Tây Nguyên từ mấy năm trước mà còn mắc nạn tại Hà Tĩnh với mỏ Thạch Khê nằm sâu dưới mực nước biển.

Tai họa Trung Quốc

Nguyên Lam : Thưa ông, nhiều quốc gia đang phát triển cũng có thể gặp bài toán đó, Việt Nam có thể nào thoát được không ? Là một chuyên gia tư vấn, ông thấy Việt Nam cần làm những gì để thoát khỏi tình trạng lệ thuộc đó ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Nhiều quốc gia đã gặp bài toán đó với Trung Quốc, như Sri Lanka, Pakistan, Miến Điện hay Malaysia, nhưng người dân có thể lên tiếng phản đối, người dân Việt Nam thì bị đàn áp cũng vì cái lý do công cụ ghê tởm đó.

Nhìn rộng ra ngoài, ta thấy các nước đi sau đều học các nước tiên tiến nhưng phải có ý thức độc lập và tự cường. Ý thức đó bắt đầu từ giáo dục rối đến đào tạo để nâng trình độ khoa học kỹ thuật cho người dân, trước tiên là ở cấp trung tiểu học để đa số đều có hiểu biết tối thiểu về đất nước và thế giới. Bước kể tiếp, thuộc thế hệ có trách nhiệm là dám bung ra ngoài để học hỏi kiến năng, là kiến thức và khả năng thực hiện. Trăm năm qua, Việt Nam chưa giải quyết xong bài toán đó thì lao vào chiến tranh và tàn phá. Ngày nay, ai có nhiệm vụ về kinh tế và kế hoạch cần đi học và đi mua công nghệ hay thuật lý của thiên hạ hoặc thuê chuyên gia ngoại quốc làm tư vấn cho mình. Mục tiêu là trong một thời hạn nhất định thì phải có sản phẩm của mình với giá trị gia tăng và sức cạnh tranh cao hơn.

Các nước Nhật, Nam Hàn và Đài Loan đều trải qua giai đoạn học hỏi đó và trong chừng mực nhất định đều tìm cách bảo vệ thị trường chủ yếu và công nghệ non yếu của họ, nhưng thành công vì tôn trọng thị trường, xây dựng dân chủ và nhất là để tư doanh giữ thế quyết định trong khi nhà nước đảm nhiệm chức năng phối hợp và yểm trợ nhưng thường xuyên bị kiểm tra. Trung Quốc và Việt Nam thì thiếu các điều kiện cơ bản trên, duy trì chế độ độc đảng, quy chế phi thị trường, và thế chủ đạo của hệ thống quốc doanh trên đầu tư doanh, cho nên họ chỉ ăn cắp lẫn nhau và vì vậy mà thiếu bền vững. Đây là ta chưa nói đến chuyện mắc nợ !

Nguyên Lam : Ông vừa nêu ra một ý kiến là các nước Đông Á đã thành công như Nhật Bản, Nam Hàn hay Đài Loan đều cũng tìm cách bảo vệ các khu vực non yếu lúc ban đầu. Ông giải thích thêm về chuyện ấy được không vì nó có vẻ tương tự như Trung Quốc và Việt Nam.

Nguyễn-Xuân Nghĩa : Thương mại thế giới thật ra muôn hình vạn trạng và bị nhiều yếu tố chi phối chứ không đồng hạng và đơn giản như lý thuyết về tự do mậu dịch, là điều được coi là lý tưởng kể từ sau Thế chiến II. Thực tế thì xứ nào - kể cả các nước công nghiệp hóa như Âu, Mỹ, Nhật - cũng có một số khu vực được bảo vệ theo lý luận bảo hộ mâu dịch vì lý do kinh tế chính trị ở bên trong.

Nói về các nước Đông Á đi sau, họ cũng trải qua giai đoạn học hỏi và tiếp thu công nghệ mới, trước đó chưa có, để có được những sản phẩm nội địa. Bước đầu thì phải giúp các sản phẩm đó thành công trong thị trường nội địa, tới độ từ chối đầu tư nước ngoài vào các thị trường non yếu này. Bước kế tiếp mới là mở rộng thị trường ra ngoài qua cạnh tranh để có phần thị trường cao hơn và muốn vậy thì phải tuân thủ quy luật cạnh tranh của các nước khác. Tiến trình tiếp cận đó xảy ra một cách thường trực và phức tạp nên cần thương thuyết và hiệp ước. Then chốt ở đây là học công nghệ mới để có sản phẩm với giá trị kinh tế cao hơn.

Các nước thành công đều có giáo dục, đào tạo và đại học có đẳng cấp để biết tiếp thu công nghệ thay vì dùng bắp thịt làm ra các mặt hàng của thiên hạ với giá rẻ cho dễ xuất khẩu. Sau đó các nước không gian lận, ăn cắp hay ăn cướp, để thụ đắc công nghệ mới như Trung Quốc, là điều nay đã thành mười mươi rõ ràng khi bị Hoa Kỳ và Liên Âu khiếu nại với Tổ chức Thương mại Thế giới.

Khác biệt nữa là sau khi có công nghệ mới, Trung Quốc tìm cách cải tiến và cải tiến được, còn Việt Nam thì không. Cho nên Việt Nam nhặt lại công nghệ lỗi thời của xứ láng giềng trong thân phận công cụ bị lệ thuộc. Vì vậy, tôi cho rằng nếu muốn thoát Tầu thì Việt Nam cần sửa từ cái đầu, về chính trị là ra khỏi nạn độc đảng, và về văn hóa là làm một cuộc cách mạng thật về giáo dục.

Nguyên Lam : Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do cùng Nguyên Lam xin cảm tạ kinh tế gia Nguyễn-Xuân Nghĩa về bài phân tích đau lòng này.

Nguyên Lam thực hiện

Nguồn : RFA, 02/07/2018

Published in Diễn đàn

TPP không có Hoa Kỳ (RFA, 06/03/2018)

Mười một quốc gia tham gia Hiệp Định Thương Mại Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương, gọi tắt theo tiếng Anh TPP, vào ngày thứ năm 8 tháng 3 này sẽ ký kết một thỏa thuận được chỉnh sửa.

VIETNAM-APEC-SUMMIT

Bộ trưởng thương mại Việt Nam, ông Trần Tuấn Anh và Bộ trưởng Chính sách kinh tế tài chính Nhật Bản, ông Toshimitsu Motegi tại APEC 2017, Đà Nẵng. AP

AFP loan tin cho biết thỏa thuận mới với tên gọi Hiệp Định Thương Mại Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương Tiến Bộ và Toàn Diện- CPTPP nhắm đến việc cắt giảm thuế quan giữa 11 quốc gia thành viên và tăng cường mậu dịch để phát triển.

AFP dẫn phát biểu của thương thuyết gia trưởng Chi lê, Felipe Lopeandia, là những nước tham gia CPTPP sẽ không bị tác động bởi quyết định của tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump khi rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận TPP.

Theo thương thuyết gia trưởng của Chi lê trong đàm phán CPTPP thì việc ký thỏa thuận được chỉnh sửa của 11 quốc gia sẽ gửi một tín hiệu chính trị đến toàn thế giới và cả Hoa Kỳ rằng đó là một thỏa thuận toàn cầu.

Tin cho biết trong thỏa thuận CPTPP sắp được ký kết có 20 điều khoản được ngưng lại hay thay đổi. Hầu hết đều là những điều khoản liên quan quyền sỡ hữu sản phẩm trí tuệ mà phía Hoa Kỳ đưa vào TPP trước đây.

11 quốc gia ký CPTPP đại diện cho thị trường 500 triệu người, lớn hơn thị trường Liên hiệp Châu Âu. Các nước tham gia CPTPP gồm Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam.

******************

Việt Nam và Hoa Kỳ tiếp tục phát triển quan hệ thương mại (RFA, 06/03/2018)

Hoa Kỳ mong muốn thúc đẩy quan hệ hợp tác với Việt Nam và các nước trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Mạng báo Giáo dục và Thời đại dẫn lời thứ trưởng Bộ ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn nhân sự kiện mang tên Gặp gỡ Hoa Kỳ diễn ra tại Đà Nẵng vào chiều ngày 5/3.

kinhte2

Ông Daniel Kritenbrink - Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam - Ngaynay.vn

Là sự kiện thường niên do Bộ Ngoại giao Việt Nam phối hợp cùng Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ tổ chức từ năm 2016, Gặp gỡ Hoa Kỳ năm nay có chủ đề "Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung" với 4 phiên : Triển vọng thương mại - đầu tư Việt Nam Hoa Kỳ giai đoạn 2018-2020 ; thành phố thông minh ; khởi nghiệp - Start Up ; giáo dục và lực lượng lao động.

Việt Nam cho biết sẽ đẩy mạnh chính sách mở cửa, hội nhập quốc tế và coi Hoa Kỳ là một đối tác hàng đầu, đánh giá cao các sáng kiến và nỗ lực của Hoa Kỳ, và các nước nhằm duy trì hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực Châu Á- Thái Bình Dương, Đông Nam Á.

Bên cạnh đó, hai nền kinh tế Việt Nam- Hoa Kỳ mang tính chất bổ sung cho nhau, hai bên duy trì sinh hoạt đầu tư ổn định, kim ngạch thương mại hai chiều tăng liên tục. Xuất khẩu từ Hoa Kỳ vào Việt Nam cũng tăng rất nhanh và cao nhất hiện nay so với thị trường Đông Nam Á.

Đặc biệt, Việt Nam sẵn sàng hợp tác với Hoa Kỳ để tiếp tục cải cách, đổi mới tạo dựng môi trường kinh doanh thuận lợi cho đầu tư và hợp tác, trong đó chú trọng việc đầu tư hợp tác giữa các địa phương Việt Nam với các doanh nghiệp, đối tác, địa phương Hoa Kỳ. Đây cũng là một trụ cột trong quan hệ đối tác toàn diện giữa Việt Nam- Hoa Kỳ được xác lập từ năm 2013.

Về phía Hoa Kỳ, đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, ông Daniel Kritenbrink tin tưởng rằng những giải pháp của doanh nghiệp từ Hoa Kỳ sẽ hữu ích cho các địa phương trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Hoa Kỳ cũng mong muốn các địa phương Việt Nam giới thiệu tiềm năng và có những nỗ lực, kêu gọi, xúc tiến để doanh nghiệp Hoa Kỳ quan tâm đến đầu tư tại đây.

Cũng trong khuôn khổ của Hội nghị Gặp gỡ Hoa Kỳ, Công Ty TNHH Nước giải khát Coca-Cola Việt Nam đã ký kết Biên bản ghi nhớ cùng Cục Ngoại vụ - Bộ Ngoại giao về hợp tác bồi dưỡng cán bộ làm công tác đối ngoại tại các tỉnh/ thành phố trực thuộc Trung ương của Việt Nam.

Theo đó, chương trình sẽ được giảng dạy bởi các chuyên gia đến từ Đại học Fulbright Việt Nam (FUV) cùng các đối tác khác tại Việt Nam. Chương trình hợp tác dự kiến kéo dài trong 3 năm và được tổ chức tại nhiều địa điểm trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam.

Published in Việt Nam

Andy Mukherjee - cây bút bình luận v kinh tế và tài chính ca Bloomberg - trong mt bài báo gn đây có ta đ "(Nn kinh tế) Vit Nam không còn là con cá bé na", đã t ra ngc nhiên xen ln thán phc v "h thng ngân hàng sch hơn v n xu, c phn hóa các doanh nghiệp Nhà nước đang din ra mnh m, s tham gia và chui sn xut đin thoi thông minh trong bi cnh tình hình kinh tế toàn cu đang tt hơn là nhng yếu t đang giúp cho kinh tế Vit Nam khi sc mà du hiu là th trường chng khoán Vit Nam có tăng trưởng đt biến" (Bài "Kinh tế Vit Nam có du hiu khi sc", VOA tiếng Vit 29/11/2017).

kt1

Đồng h n công ca tp chí The Economist nêu con s n công ca Vit Nam vào ngày 16/7/2017 là hơn $94 t. (Hình : Trích t website ca The Economist)

Cùng thời gian trên, Th tướng Vit Nam Nguyn Xuân Phúc báo cáo ra Hi ngh trung ương 6 ca đng cm quyn và ra Quc hi v ch s tăng trưởng GDP quc gia lên đến 7,46% vào quý 3 năm 2017, đ "quyết tâm" đt GDP bình quân 2017 là 6,7%, đưa tc đ tăng trưởng ca kinh tế Vit Nam gp hơn hai ln nước M, gp 3 ln Châu Âu và vào nhóm cao nht thế gii, cùng nhiu ch s khác mà ông Phúc t hào là "thành tích kinh tế"…

Nhưng s tht v nhng gì đang xy ra trong nn kinh tế Vit Nam có đúng như nhng gì mà Andy Mukherjee mô t và phân tích ?

"Thị trường c bc" chng tác đng gì đến nn kinh tế !


Chỉ
s VN-Index ca th trường chng khoán đã tăng vt t gần 700 điểm vào đu năm 2017 lên gn 1.000 đim vào đu tháng 12 cùng năm, nhưng chưa có du hiu suy gim tr li mà vn còn có xu hướng tăng tiếp, thm chí còn có th tăng cho đến khi nào vượt qua mc k lc được thiết lp vào tháng Ba năm 2007 là 1.167 điểm.

Nhưng có tht VN-Index là đc trưng cho sc khe ca c nn kinh tế Vit Nam như các kênh báo đng và kênh báo chính ph thường khoe m và Bloomberg thán phc ?

Một trong nhng chuyên gia đã quan sát, phân tích và trc tiếp tham gia vào th trường chng khoán Vit Nam t hàng chc năm qua - Tiến sĩ Đinh Thế Hin - trong mt cuc tr li phng vn báo Đt Vit trong nước vào tháng 11/2017 đã cho rng không phi bây giờ mà sut t năm 2007, VN-Index hoàn toàn không phn ánh tình hình sn xut kinh doanh ni đa mà nó da vào c phiếu ca mt nhóm gm vài ba công ty rt ln. Do đó, VN-Index hin nay chưa đ phn ánh sc khe nn kinh tế.

Vậy vì sao không phn ánh ni lực kinh tế mà VN-Index vn "lên" quá d dàng ?

"Chỉ cn có mt vài c phiếu dch lên mt chút cũng đ khiến ch s VN-Index tăng lên. Nhng mã này s lượng giao dch không ln, vn là nhng nhà đu tư Nhà nước hay nhà đu tư ch cht nm quyn chi phi, đặc biệt là nhng c phiếu có ch đu tư ch cht nm quyn chi phi thì nó càng không đi din cho giá tr thc tế" - ông Đinh Thế Hin lý gii.

Đáng chú ý, quan điểm ca ông Đinh Thế Hin không phi là cá bit trong gii chuyên gia tài chính và chng khoán Vit Nam. T trước đến nay và đc bit càng v sau này, bt chp li tuyên giáo mt chiu và cưỡng ép v "th trường chng khoán phn ánh sc khe nn kinh tế", ngày càng nhiu chuyên gia và nhà đu tư nói thng rng v thc cht, đây ch là mt th trường c bc, mt th trường mà "tin không t sinh ra cũng không t mt đi mà ch biến t túi k này sang túi k khác", trong khi chng đóng góp gì hoc ch đóng góp rt ít i cho nn kinh tế.

Chỉ trong chăn mi biết chăn có rp - đó là thâm niên kinh nghiệm và cũng là tri nghim xương máu ca quá nhiu nhà đu tư và gii phân tích tài chính, bi hin tượng "xanh v đ lòng" là mt đc trưng rt rõ và cũng hết sc tàn nhn ca VN-Index. Mt th trường ca khong 20 c phiếu có mc vn hóa ln như VIC, VNM, GAS… mà chỉ cn nhng c phiếu này tăng hay gim v giá là chc chn làm din mo VN-Index lp tc chuyn t xanh sang đ.

Tiền t đâu ra ?

Chứng khoán không th tăng nếu không có tin. Tin bơm vào càng mnh, chng khoán càng bay cao. Tin t đâu ra ?

Khác hẳn vi nhng đt tăng trước, năm nay không có gói kích thích nào t chính ph.

Nhưng vào gia năm 2017, Th tướng Phúc đã "ch đo quyết lit" v vic các ngân hàng phi đy tín dng ra lưu thông, nâng cao mc tăng trưởng tín dng ca c năm 2017 lên từ 19 đến 21% - mt đng thái rt d được hiu là "tăng tín dng tc tăng GDP và tăng thành tích". Điu đó có nghĩa là h thng ngân hàng phi tung vào th trường tín dng và tài chính mt con s khng l khong 1,2 triu t đng, trong bi cnh ngân hàng thừa ma tin đng - mt h qu rt có th khi nguyên t cơ chế in tin t trong hàng chc năm trước mà đã khiến Ngân hàng thế gii (WB) và Qu Tin t quc tế (IMF) không ít ln phi khuyến cáo "Vit Nam không nên in quá nhiu tin".

Ngân hàng lại chính là "tay to" của th trường chng khoán, đ mt khi ngân hàng câu kết vi gii đi gia các ngành khác thì VN-Index mi có th "thăng hoa" - tương t ch s GDP bay cao đến 7,46% ca Th tướng Phúc.

Nhưng hu qu ca chuyn "bay cao" trên là ln đu tiên k t khi chính thc nhm chc th tướng vào gia năm 2016, ông Nguyn Xuân Phúc b dư lun xã hi và gii chuyên gia và k c Quc hi bt lên mi nghi ng nng n v nhng kết qu "thành tích điu hành kinh tế" do ông báo cáo trong kỳ hp quc hi tháng 10 - 11 năm 2017.

"Giả s liu"

Nghi ngờ ln nht đi vi Th tướng Phúc tp trung vào kết qu "tăng trưởng 7,46% GDP trong quý 3 năm 2017".

Không ít dư lun còn cho rng s liu trên là gi.

Tiến sĩ Nguyn Xuân Thành - Giám đc Phát trin, ging viên chính sách công của Đi hc Fulbright Vit Nam, có mt bài phân tích trên trang báo đin t Vietnamnet và mát m : "chưa năm nào có s ci thin tăng trưởng t quý I đến quý III như năm nay". Nh vy, tăng trưởng GDP 9 tháng đu năm lên ti 6,4%.

Tiến sĩ Thành cũng giễu ct : "Vi d kiến quý IV/2017 có tc đ tăng trưởng còn cao hơn na, có l không cn đi đến s liu thc tế vào cui năm, Chính ph đã có th báo cáo ngay vi Quc hi là mc tiêu tăng trưởng 6,7% ca 2017 s đt được".

Một trong nhng phn biện chi tiết được Tiến sĩ Thành đ cp v "đóng góp ln cho con s đp này là s tăng trưởng cao ca công nghip chế biến – chế to (lên ti 12,8% trong 9 tháng đu năm so vi cùng kỳ)", là "đin ch tăng 8,3% làm sao công nghip chế biến chế to tăng được 11 – 12% ?". Vì theo Tiến sĩ Nguyn Xuân Thành, kinh nghim các năm cho thy khi GDP tăng 6 – 6,5%, công nghip chế biến chế to tăng 11 – 12% thì sn lượng đin tăng 11 – 12%. Nhưng trong 9 tháng năm 2017, trong khi GDP tăng 6,4% và công nghip chế biến chế tạo tăng ti 12,8% thì đin ch tăng có 8,3%…

Trong khi đó, có chuyên gia tính toán rằng ch cn làm vài phép tính đơn gin s thy ngay GDP Vit Nam ch vào khong hơn 3%.

Trước đó ti phiên hp ca y ban thường v quc hi vào gia tháng 10/2017, Ch tch quc hi là bà Nguyn Th Kim Ngân đã phi đt ra hàng lot câu hi : "Tăng trưởng GDP 6,7% nhưng tăng thu ngân sách so vi d toán ch 2,3% ? Gii ngân vn đu tư thì chm mà tăng trưởng li cao, điu này nghe có mâu thun ?…".

Với kết qu "tăng trưởng 7,46% GDP trong quý 3 năm 2017" đểt tăng trưởng bình quân năm 2017 là 6,7%", có th nhn ra rng ông Nguyn Xuân Phúc đang rt cn nhng thành tích kinh tế đ tôn to vai trò không ch th tướng mà còn ng c viên tng bí thư.

Tuy nhiên, ngày càng dày đặc du hiu cho thy ông Phúc đang sa vào li mòn v ch nghĩa cường điu và khoe khoang thành tích không biết chán ca Nguyn Tn Dũng.

Trước khi b "rt đài" ti đi hi 12 ca đng cm quyn, Nguyn Tn Dũng cũng đã b các đi th chính tr đ kích mnh về thói huênh hoang thành tích nhưng rt thiếu cơ s khoa hc. Còn gi đây, Th tướng Phúc cũng có th phi đi mt vi nhng đi th chính tr không ưa gì ông và luôn biết cách khai thác đim yếu ca ông, nht là căn bnh "gi s liu".

Còn "xử lý n xấu" ?

Tại hai kỳ hp quc hi vào tháng 5 - 6 năm 2017 và 10 - 11 năm 2017, con s mi nht v n xu ngân hàng, còn được mnh danh là "cc máu đông" được công b : 600.000 t đng.

Nhưng v thc cht và cng vi khong 300.000 t đng mà Công ty Qun lý tài sản các t chc tín dng (VAMC) đã mua - trên thc tế là mua trên giy ch không phi bng "tin tươi thóc tht" - s n xu hin thi lên đến khong 900.000 t đng.

Sau 6 năm từ thi đim 2011 khi thc hin đ án x lý n xu, bt chp vô s tuyên truyền một chiu ca chính ph Nguyn Tn Dũng và k c thi hu đi hi 12 ca đng cm quyn, cho ti nay n xu ngân hàng không nhng không gim đi mà còn tăng mnh.

Ngay cả vic chp nhn con s 600.000 t đng n xu hin thi theo báo cáo ca Ngân Hàng Nhà Nước, người ta cũng nhìn thy ngay mt nan đ hoàn toàn bế tc : sau hơn ba năm k t lúc thành lp VAMC, n xu đã chy đ mt đường vòng "đúng quy trình" : t ngân hàng đến VAMC, ri li t VAMC tr v ngân hàng. Gia nhng khong trng vn đng y, vn chưa có gì được lp bù. Nghĩa là n xu vn nguyên vn cùng lãi m đ lãi con.

Cho tới tn gi đây và k c sau khi Quc hi ban hành mt ngh quyết v x lý n xu, hu qu chôn vn vn còn quá ln. Các tp đoàn và doanh nghip nhà nước mi ch kp thoái khong hơn 50% vn b "ngâm, trong khi h thng ngân hàng vn chưa biết làm sao để thu hi được n vay t các con n "tim năng" ca mình. Theo gii chuyên gia phn bin đc lp, n xu hin thi là vô phương cu cha vì các kênh tiêu th n xu hu cũng bế tc.

Mầm mng khng hong trong h thng ngân hàng Vit Nam cũng bi thế ngày càng lộ din.

Tương lai hu như không cn bàn cãi là nếu không sm x lý được khi n xu ngân hàng, e rng chng bao lâu na s có mt s ngân hàng loi nh phi "đi nón ra đi", và không loi tr làn sóng này s gây ra hiu ng domino đến mt s ngân hàng hạng trung và c ngân hàng loi ln ca nhà nước.

Bất kỳ ai cũng có th đt mt câu hi phn bin vi Th tướng Phúc và Ngân hàng nhà nước : n xu có ngun gc ch yếu t ngân hàng, và nếu công tác x lý n xu tht s đt được hiu qu như báo cáo ca Chính phủ thì ti sao vào tháng 11/2017, Chính ph li phi ban hành chính sách "thí đim phá sn ngân hàng", mà thc cht có đến 30% trong s hơn 30 ngân hàng thương mi không còn cách nào khác phi b cho phá sn - theo gii chuyên gia ?

Đó là chưa k quốc nạn n công. Cho đến nay, chính ph và các b ngành Vit Nam vn ch tha nhn n công "sát ngưỡng nguy him 65% GDP". Nhưng t năm 2011 đến nay, đã xut hin không ít phân tích và đánh giá ca gii chuyên gia phn bin đc lp v thc trng n công lên đến hàng trăm % GDP.

Vào đầu năm 2017, mt chuyên gia phn bin đc lp là Tiến Sĩ Vũ Quang Vit - người có thâm niên lâu năm là v trưởng v thng kê ca Liên Hip Quc - đã tính toán rng n công quc gia Vit Nam phi lên đến 210% GDP, tc đến khong 450 tỷ USD.

Nợ công, n xu, phá sn ngân hàng li là nhng t huyt ca nn kinh tế Vit Nam ln chính th đc đng.

Bloomberg và Ngân hàng thế gii có đng cơ gì ?

Những năm gn đây, Bloomberg và Ngân hàng thế gii (WB) là hai t chc thnh thong có nhng báo cáo và bài viết hoc công nhn nhng s liu cơ bn v kinh tế trong báo cáo ca Chính ph Vit Nam, hoc có v ca ngi "thành tích điu hành kinh tế" ca chính ph này.

Nhưng hu qu nào đã và s xy ra nếu h - nhng t chc có uy tín trên thế gii - đưa ra nhng phân tích và nhn đnh ch da trên b mt mà thiếu chiu sâu, va không thc tế va sai lch vi tình cnh nn kinh tế Vit Nam đang rơi vào năm suy thoái th 9 liên tiếp mà vn chưa hoc còn lâu mi ngóc đu lên được ?

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 07/12/2017

Published in Diễn đàn

Trẻ sơ sinh tử vong đồng loạt ở Bắc Ninh là ‘do nhiễm khuẩn’ (VOA, 22/11/2017)

Nhiễm khun bnh vin có th là nguyên nhân khiến cho bn tr sơ sinh t vong đng lot tnh Bc Ninh, theo kết lun ban đu ca Hi đng Chuyên môn Sở Y tế Bc Ninh được công b vào chiu ngày 21/11, báo chí trong nước đưa tin.

111111111111111111

Trẻ sơ sinh đang được chăm sóc ti Bnh viện Sn nhi Bc Ninh (nh chp màn hình t VnExpress)

Kết lun ban đu ca Vin Khoa hc K thut hình s da trên kết qu giám đnh pháp y cũng cho thy bn tr t vong là do ‘sc nhim khun’, theo báo mng VnExpress.

Bốn bé sơ sinh này, được cho đu là tr sinh non, yếu, nh cân và mang bnh bm sinh, đã t vong vào sáng ngày 20/11 ti Bnh vin Sn nhi Bc Ninh, sau khi được chăm sóc trong lng p và được cho th máy.

Vụ vic đã khiến B trưởng Y tế Nguyn Th Kim Tiến phi v Bc Ninh th sát tình hình và có bui làm vic vi gii hu trách Y tế ca tnh này trong ngày 21/11. Mt Hi đng Chuyên môn bao gm các bác s Nhi và Sn khoa đu ngành cùng vi giám đc S Y tế Bc Ninh đã được thành lp đ điu tra v v vic.

Ngoài 4 trẻ đã t vong, 7 tr khác Bnh vin Sn Nhi Bc Ninh cũng đã được xác đch b nhim trùng huyết và đã được chuyn v Bnh vin Nhi Trung ương và Bnh vin Bch Mai, Hà Ni, ngay chiu ti 20/11 cùng vi bn tr khác cũng đang được điu tr ti bnh vin này.

Theo công bố ca bà Tô Mai Hoa, Giám đc S Y tế Bc Ninh, ti bui hp báo chiu ngày 21/11, thì bn tr t vong này "đã nhim khun sau 3-5 ngày điu tr ti bnh vin" và "Nguyên nhân nhim khun sơ sinh có th liên quan nhim khun bnh vin".

Hiện kíp trc trong ngày 20/11 đã b Bnh vin Sn Nhi Bc Ninh đình ch đ tường trình và phc v điu tra còn bung cách ly bé sơ sinh ti đây cũng đã b đóng ca đ kh khun.

Bộ trưởng Nguyn Th Kim Tiến đã nhìn nhn đây là mt v vic ‘bt bình thường’ vì bốn bé sơ sinh chết ‘trong cùng mt ngày, cùng mt khoa’.

Trao đổi vi VOA, Bác s Nguyn Th Ngc Phượng, người tng là Giám đc Bnh vin T Dũ, nói rng "nhim khun bnh vin cũng có th có".

"Có những loi v trùng thường xuyên có trong bnh viện. Trẻ non tháng là rt d nhim bnh, d chết", bà gii thích, "Có mt thc mc là ti sao các bé cùng t vong trong mt bui sáng".

"Cũng có khả năng là các cháu đã b nhim trùng dài ngày ri nhưng không được điu tr đúng mc đến mc các cháu yếu quá và bị chết cùng mt lúc", bà nói thêm.

Bà Phượng cũng nhn đnh rng nếu đ xy ra tình trng nhim khun thì li là " bnh vin".

"Lãnh đạo bnh vin, lãnh đo khoa phi có trách nhim", bà nói. "Có tai biến nghiêm trng như vy thì là li h thng ch không phi li cá nhân".

Tuy nhiên bà cũng mong dư lun đng quá kht khe đi vi nhng người làm ngành y Vit Nam.

"Đã làm trong ngành Y khoa thì không ai muốn bnh nhân mình b tai biến. Đây là điu mình phi thông cm cho người làm trong ngành".

Bà nói rằng bên M cũng có nhng sơ sut trong ngành y làm nh hưởng đến sc khe và tính mng ca bnh nhân.

Bà nói thêm:

"Xin dư lun đừng quá sức buc ti nhng người làm trong ngành. Ngành y tế Vit Nam cũng phi nói là làm vic rt nng nhc. C mi ln xy ra tai biến như thế thì c xã hi lên án".

"Nếu áp lc nng n quá thì chc là ngành y ai cũng ngán ngm lm (không dám vào)".

*************************

‘Thuế tài sản để ngăn đầu cơ là chệch hướng’ (VOA, 21/11/2017)

lun Vit Nam đang phn ng xôn xao, không tích cc đi vi đ xut ca thành ph H Chí Minh v thu thuế tài sn. Một chuyên gia ngành tài nguyên-môi trường nói nếu mc đích thu thuế là đ ngăn đu cơ, vic đó không đi đúng hướng.

22222222222222222222

Thành phố H Chí Minh mun có cơ chế đc thù đ phát trin

Thành phố đóng vai trò trung tâm kinh tế ca Vit Nam hi tun trước đ xut vi Quc hi v thí đim đánh thuế tài sn. Đây là mt phn trong một đ án ln hơn v trao "cơ chế, chính sách đc thù" đ Thành phố Hồ Chí Minh phát trin.

Theo phân cấp thm quyn trong h thng chính tr Vit Nam, lut v thuế phi do Quc hi thông qua. Tin cho hay ti Quc hi hôm 14/11, ông Nguyn Đc Hi, Ch nhim Ủy ban Tài chính Ngân sách, cơ quan thm tra đ xut ca Thành phố Hồ Chí Minh, nói "Trước mt nghiên cu tp trung thuế tài sn đi vi nhà, đt".

Tường thut ca báo chí trong nước cho hay trong mt cuc gp vi các phóng viên bên hành lang Quc hi hôm 20/11, Phó Ch tch y ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Trn Vĩnh Tuyến gii thích rng chính sách đánh thuế tài sn s giúp "chng hành vi đu cơ đt đai".

"Việc đánh thuế tài sn ch yếu là chng đu cơ ch không phi Nhà nước tn thu", ông nhn mnh, theo tin trên VnExpress.

Thuế sut với đt phi nông nghip Vit Nam hin là 0,03%, thp hơn rt nhiu so vi mc 1% M và cũng thp hơn nhiu nước khác.

Giáo sư Đng Hùng Võ, cu Th trưởng Tài nguyên và Môi trường, nói vi VOA rng áp dng thuế sut cao hơn đi vi đt đai hay bt đng sản là cơ hi đ tăng thu ngân sách nhm phát trin h tng. Nhưng nếu đánh thuế ch đ ngăn đu cơ, theo ông, điu đó là vic làm chch hướng :

"Nói rằng đánh vào đ ngăn chn đu cơ, tôi cho rng mc tiêu nó chưa đúng vi cái chúng ta phi làm đi vi thuế đánh vào bt đng sn. Bi vì mc tiêu đu tiên ca thuế đánh vào bt đng sn là có kinh phí đ nâng cp h tng, nâng cp đô th. Cái đó mi là chính".

Sau khi đề án được nêu ra, Hip hi Bt đng sn Thành phố Hồ Chí Minh (HoREA-HochiminhCity Real Estate Asociation) đã ra văn bn kiến ngh Quc hi chưa nên thc hin thí đim đánh thuế tài sn thành ph ti thi đim hin nay. Hip hi nói thi đim phù hp đ áp sc thuế này là sau năm 2020.

Hiệp hi cũng cnh báo vic đánh thuế cao hơn so vi mc hin nay có th dn đến h qu là giá nhà, đt ti đô thị ln nht đt nước s leo thang, mc đ nht đnh s làm chi phí cuc sng đt đ hơn đi vi nhiu người. Giáo sư Võ đng ý vi cnh báo ca HoREA :

"Việc tăng thu thuế đi vi đánh vào nhà s làm hng nhiu chính sách v phát trin nhà , đc biệt là nhà ở cho người có thu nhp thp Vit Nam".

Trong kiến ngh, HoREA viết thêm rng vic đánh thuế tài sn cũng nên áp dng đng thi trên c nước, ch không ch thí đim riêng Thành phố Hồ Chí Minh. Theo hip hi, sc cnh tranh chung ca thành ph có th b giảm đi nếu thành ph thc hin sc thuế mi trong khi các tnh, thành khác thì chưa.

Thành phố Hồ Chí Minh đang vận đng Quc hi trao cho mt quy chếc thù" vi lp lun rng thành ph đng đu Vit Nam v kinh tế vn đang gp nhiu khó khăn v h tng giao thông, môi trường, cũng như chưa có cơ chế, chính sách đt phá mnh m đ phát trin nhanh và bn vng.

********************

‘Lạc quan’ về kinh tế Việt Nam đẩy điểm chứng khoán tăng cao (VOA, 21/11/2017)

Chỉ s chng khoán Vit Nam Việt Nam-Index đt mc trên 900 đim liên tiếp trong hai ngày nay, mc cao nht trong vòng 10 năm qua.

33333333333333

Một nhà đu tư theo dõi din biến th trường chng khoán Hà Ni (nh tư liu)

Khi thị trường đóng ca hôm 21/11, ch s Việt Nam-Index đt 918,3 đim. Mc này cao hơn 14,75 đim, hay 1,63%, so vi 903,55 đim ca ngày 20/11. Ln gn nht ch s này trên 900 đim là tháng 8/2007.

Hãng tin Bloomberg hôm 21/11 nói chỉ s chng khoán Vit Nam đã tăng gần 10% trong tháng 11, phn nào nh các nhà đu tư nước ngoài đ xô vào gia tăng s hin din ca h trong nn kinh tế đang tăng trưởng nhanh Đông Nam Á.

Các cổ phiếu đt giá ca hãng sa Vinamilk, tp đoàn Vingroup, tp đoàn FPT, công ty bia rượu nước gii khát Sài Gòn Sabeco và mt s hãng khác đã to đng lc tăng ln nht cho th trường.

Tiến sĩ Nguyn Chí Hiếu, mt chuyên gia tài chính, ngân hàng, nói vi VOA rng ngoài tác đng ca các nhà đu tư ngoi, th trường tăng do có nim lc quan của nhiu người v nn kinh tế Vit Nam.

Ông Hiếu nói các biu hin tt ca nn kinh tế bao gm GDP nhiu kh năng đt mc tăng 6,5 đến 6,7%, t giá n đnh, tương t như vy đi vi các th trường bt đng sn, vàng và ngân hàng.

"Tất c nhng th trường như thế đã có s n đnh t đu năm và to ra s lc quan cho nn kinh tế ti thi đim này".

Bản tin ca Bloomberg nói c phiếu ca hãng bán l Vincom Retail thuc tp đoàn Vingroup đã tăng vt 26% k t khi lên sàn hôm 6/11 vì nhiu người mua săn lùng cổ phiếu này. Tiếp đến, th trường có thêm cú hích khi tp đoàn Jardine Matheson Hong Kong tun trước tăng c phn trong hãng Vinamilk lên 10% và tuyên b vn quan tâm mua thêm c phn.

Với con mt chuyên gia, tiến sĩ Hiếu bình lun nhng s kin này có mối quan hệ h tương gia vic ch s chng khoán tăng đim và giá tr tài sn ca các công ty quan trng tăng thêm, và không phi là yếu t giúp th trường tăng bn vng :

"Cái tăng đim qua s hưng phn ca th trường, qua nhng s kin, hoc là do nhng c phiếu dn đu mang tính hưng phn và tăng đim, thì cái tăng đim đó có th ch là có tính giai đon. Cái tăng đim đó là do giá được đnh theo cung cu trên th trường. Ch v thc cht, nó không phi là cái tăng giá tr t ni lc ca nn kinh tế".

Chuyên gia kinh tế này nói rng tin tc v ch s chng khoán đt trên 900 đim trong nhng ngày này là "mt du hiu tt", và theo ông, "chúng ta nên lc quan và mng trong thn trng".

Published in Việt Nam

Vì sao Việt Nam chịu tác động lớn nhất trong xung đột Triều Tiên ? (VOA, 05/10/2017)

Moody’s dự báo nếu xy ra xung đt quân s bán đo Triu Tiên, tác đng ca nó s rt ln đi vi nn kinh tế Vit Nam, thông qua tương tác vi nn kinh tế Hàn Quc.

viethan1

Hàng may mặc là mt trong nhng lĩnh vc kinh tế ca Vit Nam s chu tác động mạnh nếu xy ra xung đt bán đo Triu Tiên.

Trong báo cáo vừa công b hôm 3/10, t chc đánh giá tín nhim ni tiếng Moody's nói Vit Nam và Nht Bn s là nhng quc gia bên ngoài chu nh hưởng nng n nht v tín nhim quc gia nếu xy ra xung đt. Nguy cơ này đang ngày càng tăng cao cùng vi những lời l đe da gay gt t các bên liên quan trong xung đt.

Theo báo cáo, cứ 10% st gim GDP ca Hàn Quc s kéo theo khong 0,7%-1,0% st gim GDP ca Vit Nam.

Chuyên gia Anushka Shah của Trung tâm Dch v Đu tư Moody’s ti Singapore cho VOA biết báo cáo đã xem xét đến nhiu yếu t đ đưa ra kết lun trên, bao gm trong 3 khía cnh quan trng : Sc mnh kinh tế, sc mnh tài chính và đ nhy cm đi vi ri ro.

Giảm xut khu

Cụ th, lĩnh vc đu tiên b nh hưởng bi xung đt là xut khu ca Vit Nam. Bà Anushka Shah nói : "Việt Nam là mt trong nhng nước xut khu phi hàng hóa nhiu nht vào Hàn Quc, chiếm ti gn 6% GDP. Đây rõ ràng là yếu t trc tiếp có th làm gim tiêu th ni đa cũng như đu tư".

Báo cáo của Moody’s cũng ch ra rng trang thiết b, máy móc đin t chiếm ti hơn 1/3 xut khu ca Vit Nam sang Hàn Quc, kế đó là qun áo và các vt liu cho qun áo (chiếm 14%).

"Khi chúng tôi xem xét về xut khu t Hàn Quc vào Vit Nam, lĩnh vc máy móc đin t, trang thiết b là rt quan trng. Tiếp đến là qun áo và các mt hàng trung gian như các sn phm công ngh thông tin là nhng lĩnh vc chính s chu tác đng nng", theo bà Anushka Shah.

Một yếu t khác, kinh tế Vit Nam tương tác vi nhiu quc gia có liên quan trong xung đt như M, Trung Quốc, Nht Bn, dn đến nguy cơ chu tác đng bt li t nhng tn tht kinh tế ca các nước này. Theo báo cáo, xut khu ca Vit Nam vào M chiếm khong 19% GDP ca Vit Nam, vào Trung Quc chiếm khong 11% và vào Nht chiếm khong 7% GDP.

Gián đoạn cung ứng

Việc gián đon cung ng ca Hàn Quc s có tác đng xu lên kinh tế Vit Nam. Báo cáo ca Moody’s nói Vit Nam là quc gia "d tn thương nht" đi vi bt kỳ s gián đon cung ng toàn cu nào t Hàn Quc.

Có đến 20% sn phm trung gian ca Việt Nam được nhp t Hàn Quc. Báo cáo dn ngun t Tng cc Hi quan Vit Nam cho biết trong na đu năm 2017, sn phm công ngh thông tin và linh kin là nhng sn phm ch yếu mà Vit Nam nhp vào t Hàn Quc. Nếu b gián đon ngun cung ng, Vit Nam có nguy cơ cao chu tác đng th cp đi vi thương mi và sn xut ni đa.

Sụt gim FDI

Chuyên gia của Moody’s nói ngun đu tư nước ngoài (FDI) gim t Hàn Quc cũng s có tác đng ln đến kinh tế Vit Nam, vn da khá nhiu vào ngun vn này.

"FDI rất quan trọng đi vi Vit Nam khi đánh giá v đ tín nhim. Cho đến nay, FDI ca Vit Nam khá mnh. Nhưng có đến 25% FDI đến t Hàn Quc nên nếu có xung đt xy ra, chc chc đây s là khu vc b nh hưởng nng".

Theo bà Anuska Shah, sở dĩ Vit Nam chu tác động nặng nht vì gii hn v "sc mnh tài chính". Bà gii thích : "Hồng Kông, Singapore, Đài Loan cũng đu chu tác đng vì h có nhiu tương tác vi các bên. Nhưng h li có đ tín nhim cao hơn Vit Nam bi vì h có được vùng đm tài chính ln, điu mà Vit Nam không có. Chng hn v mt tài chính, Vit Nam gn như không có tc đ tài chính vì n công quá ln. Vì vy, tôi cho rng kh năng v chính sách đ có th đi phó vi xung đt là rt gii hn".

Năm 2016, tổng n ca chính ph Vit Nam chiếm đến 52,6% GDP. Đặc bit, vi mc n công chiếm đến 63,5% GDP, báo cáo ca Moody’s nói các nhà làm chính sách ca Vit Nam s phi đi din vi "nhng th thách đáng k" trong vic hoch đnh mt kế hoch "gim xóc" và đi phó vi cú sc kinh tế khi xy ra xung đt.

Khánh An

********************

Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nặng nếu nổ ra xung đột Triều Tiên (RFI, 04/10/2017)

Nếu căng thẳng về hạt nhân Bắc Triều Tiên tiếp tục leo thang và cuối cùng dẫn đến xung đột trên bán đảo Triều Tiên, không chỉ riêng Bắc Triều Tiên, Hàn Quốc và Hoa Kỳ, mà cả một số nước khác cũng bị tác động lây, nặng nhất là Việt Nam và Nhật Bản. Đó là dự báo mà công ty xếp hạng tín nhiệm Moody’s đưa ra ngày 03/10/2017. Ngân Hàng Thế Giới hôm 04/10 cũng đưa ra cảnh báo tương tự.

viethan2

Samsung dự định sẽ tuyển dụng thêm 60.000 công nhân tại Việt Nam trong năm 2017

Theo Moody’s, nếu xung đột xảy ra trên bán đảo Triều Tiên, nạn nhân đầu tiên dĩ nhiên sẽ là Hàn Quốc, nhưng một số quốc gia khác cũng sẽ bị tác động dây chuyền, trong đó có Việt Nam. Đơn giản chỉ là vì nhiều tập đoàn của miền nam Triều Tiên như Samsung hay LG đã đưa Việt Nam vào dây chuyền sản xuất của họ, qua việc xây nhiều nhà máy lắp ráp điện thoại thông minh và hàng điện tử tại Việt Nam, lợi dụng giá nhân công còn rất thấp.

Riêng tập đoàn Samsung hiện là một trong những nhà đầu tư hàng đầu ở Việt Nam, đóng góp phần quan trọng vào mức tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. "Ông lớn" này mà "sổ mũi" thì kinh tế Việt Nam cũng bị "hắt hơi" lây. Chẳng hạn như năm 2016, do sự cố Galaxy Note 7 mà tập đoàn Samsung đã bị thiệt hại nặng và kinh tế Việt Nam lúc đó cũng đã bị sụt giảm theo. Năm 2017, phần lớn cũng nhờ Samsung khởi sắc trở lại mà tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong quý 3 ước tính đạt được đến 7,46%.

Theo lời ông Martin Petch, đặc trách về tín dụng của Moody’s, Việt Nam là quốc gia dễ bị tổn thương nhất nếu dây chuyền sản xuất toàn cầu bị rối loạn do sản xuất ở Hàn Quốc bị ngưng trệ hay suy giảm. Hiện giờ, khoảng 20% hàng hóa bán thành phẩm nhập khẩu của Việt Nam là từ Hàn Quốc. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Hàn Quốc cũng chiếm hơn 5% tổng sản phẩm nội địa GDP.

Cũng theo lời ông Petch, các cơ quan hoạch định chính sách của Việt Nam sẽ đối đầu với những thách thức to lớn trong việc đề ra và thi hành các biện pháp nhanh chóng và hiệu quả để đối phó với khủng hoảng. Ông báo động là rủi ro cao hơn dẫn đến tình trạng tăng trưởng chậm lại có thể ảnh hưởng đến các hệ số tín nhiệm của Việt Nam.

Trong khi đó, Ngân Hàng Thế Giới, ngày 04/10, vừa công bố báo cáo cập nhật tình hình kinh tế Đông Á-Thái Bình Dương. Báo cáo đưa ra dự báo khả quan là mức tăng trưởng kinh tế của khu vực này sẽ đạt 6,4% năm 2017, một phần là nhờ tăng trưởng của Trung Quốc cao hơn là dự báo ban đầu.

Tuy nhiên, Ngân Hàng Thế Giới cũng cảnh báo về những nguy cơ có thể tác động đến viễn cảnh tích cực đó, mà hàng đầu là mối đe dọa hạt nhân của Bắc Triều Tiên, có thể leo thang thành xung đột vũ trang, gây rối loạn trao đổi mậu dịch và kinh tế. Đây là lần đầu tiên Ngân Hàng Thế Giới nhấn mạnh như thế đến Bình Nhưỡng và các mối đe dọa địa chính trị trong một báo cáo kinh tế quan trọng.

Tại Jakarta ngày 03/10, bộ trưởng Tài Chính Indonesia Sri Mulyani Indrawati cũng đã bày tỏ quan ngại về tác động của khủng hoảng Bắc Triều Tiên đến nền kinh tế của các nước ASEAN. Bà Indarwati cho rằng những yếu tố giúp cho các nước Đông Nam Á tăng trưởng mạnh, chẳng hạn sức mua ngày càng tăng của thành phần trung lưu, có thể sẽ "thay đổi hoàn toàn" do những nguy cơ về an ninh và địa chính trị.

Thanh Phương

*********************

Việt Nam và Nhật Bản 'ảnh hưởng nặng' nếu có chiến tranh Triều Tiên (BBC, 03/10/2017)

Xung đột quân sự nổ ra tại bán đảo Triều Tiên sẽ ảnh hưởng lớn tới Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam, theo đánh giá của Công ty Dịch vụ Đầu tư Moody's (Singapore), thuộc tập đoàn Moody's.

viethan3

Xung đột quân sự nổ ra tại bán đảo Triều Tiên sẽ ảnh hưởng lớn tới Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam

Trong một báo cáo mới nhất về tình hình đầu tư quốc tế xuất bản hôm thứ Ba, Moody's cho biết Việt Nam và Nhật Bản sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất về tín dụng nếu có xung đột tại bán đảo Triều Tiên, và nguy cơ này đang tăng cao cùng những tuyên bố của các bên liên quan.

"Một cuộc xung đột xảy ra sẽ gây ảnh hưởng tín dụng lớn nhất tới Hàn Quốc. Bên cạnh Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam là những quốc gia có nguy cơ cao nhất", báo cáo cho biết.

Moody's nói rằng đối với những quốc gia có khả năng sẽ đóng vai trò chủ đạo nếu có xung đột xảy ra, Mỹ và Trung Quốc sẽ không bị ảnh hưởng nhiều.

Đối với Mỹ, việc tăng mạnh ngân sách cho quân sự gây áp lực lên tình hình tài khóa. Ngược lại, tăng trưởng của Nhật Bản có khả năng chậm lại một cách đáng kể, ảnh hưởng xấu tới kế hoạch bình ổn dài hạn các khoản nợ công.

Với Việt Nam, việc giảm xuất khẩu sang thị trường Hàn Quốc cùng sự gián đoạn chuỗi cung ứng có thể làm suy yếu hồ sơ tín dụng của quốc gia này.

"Với tình trạng nợ công sẵn có (chiếm 52,6% GDP năm 2016), chính phủ Việt Nam có thể khó đối phó cú sốc kinh tế mà không làm suy yếu tình hình tài khóa hiện tại", báo cáo cho biết.

Báo Việt Nam (VnExpress 07/2016) cho hay từ 2004 đến 2016 có 75 nghìn lao động Việt Nam sang Hàn Quốc và con số này tiếp tục tăng.

Báo cáo này của Moody's tập trung vào các ảnh hưởng tín dụng từ xung đột, căng thẳng kéo dài. Đối với trường hợp căng thẳng chỉ diễn ra ngắn hạn, mức độ ảnh hưởng tới các quốc gia trên thế giới sẽ không đáng kể.

Bên cạnh đó, nếu xung đột tại bán đảo Triều Tiên dẫn đến việc chuyển dần vốn đầu tư ra khỏi các thị trường mới nổi với rủi ro cao, các nguy cơ và rủi ro thanh khoản cũng sẽ tăng. Việc các quốc gia chịu ảnh hưởng ở mức nào theo đó sẽ phụ thuộc vào thời gian diễn ra xung đột và thời điểm các khoản nợ đến kì hạn.

****************

Kinh tế Việt Nam sẽ bị tác động mạnh bởi xung đột Bắc Hàn (RFA, 03/10/2047)


Việt Nam nằm trong số những nước ở Châu Á bị ảnh hưởng nhiều nhất nếu có một xung đột về quân sự xảy ra trên bán đảo Triều Tiên. Đó là kết luận được công ty chuyên đánh giá về tính dụng quốc tế Moody’s Investor Service đưa ra trong báo cáo mới được công bố hôm 3/10.

viethan4

Hình minh họa. Màn hìnhchứng khoán tại một công ty giao dịch ở Hà Nội nháy đỏ cho thấy giá cổ phiếu xuống thấp. AFP

Trong báo cáo có tựa tạm dịch là ‘Chủ quyền – Toàn cầu, Việt Nam và Nhật Bản là những nước bị ảnh hưởng nhiều nhất về tín dụng khi có một xung đột tiềm tàng ở bán đảo Triều Tiên’, Moody’s cho rằng những sự không chắc chắn về khả năng một cuộc xung đột quân sự ở bán đảo Triều Tiên đang lên cao cùng với những lời nói đao to búa lớn.

Báo cáo nhận định một xung đột sẽ có ảnh hưởng mạnh lên Nam Hàn, Nhật Bản và Việt Nam. Trong khi đó Trung Quốc bị ảnh hưởng hạn chế hơn.

Xung đột quân sự trên bán đảo Triều Tiên đồng nghĩa với việc Việt Nam sẽ mất xuất khẩu vào Nam Hàn và gián đoạn về đường dây cung cấp sẽ làm yếu đi hồ sơ tín dụng của Việt nam.

Theo đánh giá của Moody’s, với gánh nặng nợ hiện nay, chính phủ Việt Nam sẽ không có đủ vùng đệm để tránh sốc cho nền kinh tế khi sức mạnh tài chính suy yếu.

Published in Việt Nam

Với tình trạng đàn áp dân chủ nhân quyền gia tăng, Việt Nam có thể sẽ phải trả giá bằng nền kinh tế, một tác giả đưa ra nhận định trên Bloomberg hôm 25/8.

danap1

Sự thiếu dân chủ của Việt Nam có thể sẽ phải trả giá bằng kinh tế, một nhà báo nhận định

Nhà báo Ilaria Maria Sala chuyên về Trung Quốc và Châu Á nhận định nền kinh tế Việt Nam đã có những tiến bộ đáng kể trong những năm gần đây với tỷ lệ thất nghiệp chỉ ở 2,3%.

Tuy nhiên, ngay cả khi nền kinh tế phát triển, chính trị của Việt Nam đã trở nên khắt khe hơn. Ngày càng có nhiều nhà bất đồng chính kiến bị kết án nặng hơn.

Tác giả cho rằng những sự đàn áp này đang đe dọa tiến trình phát triển kinh tế vốn đã rất khó khăn để đạt được của Việt Nam.

Và có thể chế độ cộng sản cầm quyền sẽ bắt đầu để ý đến điều này.

'Thiếu dân chủ sẽ phải trả giá bằng kinh tế'

Chỉ trong năm nay, blogger nổi tiếng Nguyễn Ngọc Như Quỳnh - "Mẹ Nấm" - bị tuyên án 10 năm tù vì tội "tuyên truyền chống phá nhà nước".

Trần Thị Nga, một nhà bất đồng chính kiến khác, cũng chịu chín năm tù với cùng tội danh trên.

Năm ngoái, blogger Nguyễn Hữu Vinh bị tuyên án 5 năm tù giam vì "lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước". Trợ lý của ông, bà Nguyễn Thị Minh Thuý, được trả tự do vào tháng Năm năm nay.

Mặc dù tất cả những trường hợp này đều bị các nhóm nhân quyền lên tiếng chỉ trích, nhưng có ít dấu hiệu cho thấy chế độ cộng sản cầm quyền có ý định thuyên giảm các vụ bắt giữ.

danap2

Bà Trần Thị Nga bị kết án 9 năm tù giam, 5 năm quản chế vì tội tuyên truyền chống phá nhà nước cộng sản Việt Nam, theo điều 88 Bộ luật Hình sự

Tuy nhiên, tác giả cho rằng nghi vấn bắt cóc cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng công ty CP Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC) Trịnh Xuân Thanh có thể là một bước ngoặt.

Khi quan chức Đức còn đang xem xét đơn xin tị nạn của ông Thanh thì ông bị bắt cóc ở Berlin bởi tình báo Việt Nam, theo cáo buộc của chính phủ Đức.

Vụ việc này có thể gây nguy hiểm cho một thỏa thuận thương mại giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EU).

EU là đối tác thương mại lớn thứ hai của Việt Nam, chỉ sau Trung Quốc. Trong thập kỷ qua, thương mại giữa hai bên tăng từ 10 tỷ đôla lên hơn 48 tỷ đôla.

Thỏa thuận thương mại được đề xuất sẽ cắt giảm thuế quan đối với các sản phẩm từ hàng dệt may, giày dép đến hải sản cho Việt Nam - một quốc gia phụ thuộc rất lớn vào xuất khẩu - tiếp cận thị trường với hơn 500 triệu người. Ước tính thỏa thuận sẽ làm tăng tổng sản phẩm quốc nội của Việt Nam lên khoảng 2,7% mỗi năm.

danap3

Việt Nam còn phụ thuốc rất lớn vào xuất khẩu, làm mích lòng nước lớn liệu có lợi ?

Ngay cả trước khi có nghi vấn bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh, một số quốc gia EU đã tranh cãi rằng thỏa thuận thương mại này chỉ nên được phê chuẩn với điều kiện Việt Nam cải thiện hồ sơ nhân quyền.

Việc khiến nền kinh tế mạnh nhất EU nổi giận bằng cách tiến hành bắt giữ trái phép ngay trên lãnh thổ của nước này không hề giúp cải thiện tình hình. Các chiến thuật như vậy cũng có thể cản trở đầu tư, tác giả ghi nhận thêm.

Những đối thủ canh trạnh vốn đầu tư nước ngoài - như Indonesia và Philippines - là các nền dân chủ. Hai quốc gia này tất nhiên cũng có vấn đề riêng.

Nhưng các nghiên cứu cho thấy các thể chế dân chủ có thể làm giảm rủi ro cho các nhà đầu tư nước ngoài và Việt Nam có thể gia tăng đáng kể FDI bằng cách mở rộng nền dân chủ, nhà báo Sala nhận định.

Việc đàn áp thêm, nói cách khác, sẽ là một bất lợi trong cạnh tranh.

Published in Việt Nam

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vừa quyết định thành lập Tổ tư vấn kinh tế cho Thủ tướng, gồm các chuyên gia kinh tế được hy vọng sẽ giúp Thủ tướng đưa ra các quyết sách phát triển kinh tế đúng đắn cho đất nước.

kinhte1

Donald Trump - Ảnh minh họa

Đây là điều đáng mừng và tôi với tư cách là một luật sư cũng đưa ra khuyến nghị chính sách cho Thủ tướng như sau.

Bài học của Tổng thống Trump

Trong cuốn sách 'Đã đến lúc phải cứng rắn để khôi phục lại sự vĩ đại của nước Mỹ' được phát hành trong thời gian vận động tranh cử, Tổng thống Donald Trump đã trình bày một ý đó là :

'Cốt yếu của mọi sự đều xoay quanh khả năng nhìn thấy những điều ẩn tàng. Đó là kiểu tư duy mà chúng ta cần để xoay chuyển tình thế đất nước - thật nhanh'.

Ông Trump nêu bí quyết này với hy vọng sẽ trở thành Tổng thống và khôi phục lại sự vĩ đại của nước Mỹ.

Đây có lẽ cũng là lời khuyên thích hợp dành cho Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hiện nay, trong bối cảnh mà Thủ tướng Phúc cũng đang tìm cách phát triển nền kinh tế đất nước qua việc tìm kiếm lời tư vấn từ các chuyên gia.

Vậy thì ở Việt Nam hiện nay có vấn đề gì 'ẩn tàng' cần được nhìn ra, để có thể giúp thúc đẩy phát triển kinh tế ? Tôi xin gợi ý như sau.

Một hộ gia đình ở tỉnh Nam Định nhờ tôi tư vấn một việc, đó là gia đình ông từ vài năm trước xây dựng một khu chuồng trại chăn nuôi gia cầm và xưởng ép nhựa trên đất nông nghiệp. Nhưng mới đây chính quyền xã, huyện đã cưỡng chế phá dỡ với lý do xây dựng trái phép, mà không chỉ nhà ông còn có sáu hộ gia đình khác cũng bị phá dỡ vì lý do tương tự.

kinhte2

Canh tác nông nghiệp - Ảnh minh họa

Một dịp khác làm việc tại xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam, một địa phương thuần nông nghiệp, trong lúc làm việc, tài liệu của ông chủ tịch xã cho tôi biết danh sách của mấy chục hộ dân nằm trong diện thanh tra xử lý về việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất trái phép.

Một lần về làm việc tại huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên, tôi được người dân cho biết, khắp vùng xung quanh đó trước kia là đất lúa hoặc hoang hóa, nay được người dân chuyển đổi sang trồng cây ăn quả và xây dựng chuồng trại chăn nuôi.

Song mới đây chính quyền huyện Phù Cừ cũng lại tiến hành xử lý cưỡng chế phá dỡ những công trình xây dựng trái phép, từng đàn lợn gà mất đi nơi nuôi nhốt, hoặc phải bán tống bán tháo với giá rẻ.

Tàn dư của kinh tế kế hoạch

Tôi thấy thật vô lý, vì đất của nhà người ta, họ sử dụng vào sản xuất chăn nuôi không ảnh hưởng đến ai, không ảnh hưởng đến hàng xóm, không ảnh hưởng đến cộng đồng, vậy tại sao lại cấm ?

Lý do cấm thường cho rằng vì không xin phép hoặc vì việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất trái với quy hoạch, đây là vấn đề rất sai trái bất cập.

Chúng ta biết rằng đất đai là phương tiện sản xuất quan trọng, đặc biệt là ở Việt Nam khoảng 60% đến 70% dân số sống ở nông thôn dựa vào nông nghiệp. Việc giải phóng sức lao động sản xuất để tăng hiệu quả canh tác, qua việc cho phép người dân được tự lựa chọn hình thức mục đích sử dụng đất theo cách hiệu quả nhất, là rất quan trọng.

Cấm đoán người dân chuyển mục đích sử dụng đất, hạn chế quyền của người dân với các lý do quy hoạch, kế hoạch trong khi chất lượng và tính khoa học của các vấn đề quy hoạch kế hoạch sử dụng đất thì thế nào ?

Có thể hình dung là sự lười nhác quan liêu xa rời thực tiễn khiến cho các chính sách quy hoạch và kế hoạch kém chất lượng khoa học, thay vì tạo động lực thì lại là rào cản trói buộc người dân.

Không đặt ra những tiêu chí khoa học nghiêm ngặt cho việc lập quy hoạch, kế hoạch nhưng Luật đất đai phản ánh ý chí của các ban ngành lại rất coi trọng hoạt động lập quy hoạch, kế hoạch, thể hiện uy quyền của nhà nước đối với đất đai. Bằng chứng là luật đất đai năm 2013 tuy chỉ có 212 điều luật nhưng đã sử dụng đến 208 lần từ 'kế hoạch sử dụng đất' và 71 lần từ 'quy hoạch sử dụng đất'.

Đây là hệ quả còn rơi rớt lại từ quan niệm nhận thức về nền kinh tế kế hoạch hóa và công hữu hóa tư liệu sản xuất theo kiểu nhà nước phân vùng và chỉ đạo ai sản xuất cái gì, gò ép các nguồn lực kinh tế trong đó có đất đai là phương tiện sản xuất chủ yếu, vào khuôn khổ theo kế hoạch chung.

Mặc dù kiểu làm kinh tế theo kế hoạch hóa đã được thực tế chứng minh là thất bại trong việc tạo ra hiệu quả nhưng tàn dư của nó vẫn còn, nhất là trong vấn đề sử dụng đất.

Điều này thể hiện ở việc nhà nước đã cho phép tiến hành tư nhân hóa mọi thứ, trừ đất đai vẫn thuộc sở hữu toàn dân do nhà nước đại diện chủ sở hữu. Do nhà nước vẫn nắm quyền sở hữu nên về nguyên tắc việc sử dụng vẫn theo những kế hoạch.

kinhte3

Sinh hoạt kinh tế Việt Nam - Ảnh minh họa

Những vấn đề quy hoạch, kế hoạch được thiết lập bởi nhiều cơ quan từ trung ương xuống địa phương mỗi năm, được thực hiện với tư duy dễ dãi giản đơn, coi thường tính phức tạp của thực tiễn, nên đang là rào cản trói buộc người dân.

Đây là vấn đề đang nổi cộm rộng khắp hiện nay khi người dân do những thôi thúc về kinh tế gia đình đã vượt rào, tự gỡ mình thoát ra khỏi trói buộc của pháp luật bất cập, để rồi lại bị quy cho là làm sai và bị cưỡng chế phá bỏ.

Nỗi chán chường Việt Nam

Việc quản trị quốc gia chẳng hề đơn giản như Tổng thống Trump đã phát biểu rằng vấn đề chỉ đơn giản là nhìn ra được những điều ẩn tàng. Ở Việt Nam nhiều vấn đề bất cập đã lộ rõ tác hại nhưng lại không được nắm bắt giải quyết.

Trước đây tôi đã viết bài "Việt Nam : Chính sách đất đai khiến dân phải sống nghèo ?" để phản ánh những bất cập trong quản lý sử dụng đất, và mới đây báo chí lại đưa tin sự việc xảy ra ở Quảng Nam, quê nhà của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, chính quyền thành phố Tam Kỳ đã cưỡng chế phá dỡ khu chuồng trại xây dựng trái phép của một gia đình và tạm giữ 10 con heo.

Không biết khi báo chí đưa tin những sự việc này có giúp Thủ tướng và bộ tham mưu của ông nhận ra được vấn đề 'ẩn tàng' trong chính sách phát triển quốc gia hay không.

Vấn đề tự chủ trong lựa chọn mục đích sử dụng đất hiện nay nếu được tháo gỡ sẽ là điểm khởi phát cho phát triển kinh tế nông thôn và phát triển kinh tế đất nước.

Việc thực hiện sẽ được thuận lợi vì hiện tại cả nước đã thực hiện chính sách dồn điền đổi thửa, tạo lập cơ cấu đồng đất lớn tập trung, giúp thuận lợi cho việc gia tăng hiệu quả canh tác. Cho nên để xoay chuyển tình thế đất nước - thật nhanh theo lời khuyên của Tổng thống Trump - chính phủ của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nên nhìn ra và tháo gỡ vấn đề đã không còn gì là 'ẩn tàng' này.

Luật sư Ngô Ngọc Trai

Nguồn : BBC, 07/08/2017

Published in Diễn đàn
mardi, 06 juin 2017 21:58

‘Giải cứu’ … Việt Nam

Từ vic "gii cu tht ln" đến đ xut "gii cu giáo viên"

Vào năm 2006, Phó Thủ tướng kiêm B trưởng B Giáo Dc - Đào To Nguyn Thin Nhân đã nói B s trình Chính ph đ án ci cách tin lương nhà giáo đ đến năm 2010, nhà giáo có thể sng được bng đng lương ca mình ! Công nhân, viên chc nhà nước, ai đi làm cũng phi có đng lương đ sng, nói theo câu nói thi thượng, lương không đ sng, không l "cp đt mà ăn !" Đã 11 năm trôi qua, ông Nguyn thin Nhân đã vào Sài Gòn, nắm chc Bí thư Thành y Sài Gòn, nhưng lương giáo viên gi này cũng ch đ đ cm hơi qua ngày.

giaicuu1

Chờ vic. (Nguyn Đình Hà)

Từ vic "gii cu tht ln" đến đ xut "gii cu giáo viên"

Vào năm 2006, Phó Thủ tướng kiêm B trưởng B Giáo Dc - Đào To Nguyn Thin Nhân đã nói B s trình Chính ph đ án ci cách tin lương nhà giáo đ đến năm 2010, nhà giáo có thể sng được bng đng lương ca mình ! Công nhân, viên chc nhà nước, ai đi làm cũng phi có đng lương đ sng, nói theo câu nói thi thượng, lương không đ sng, không l "cp đt mà ăn !" Đã 11 năm trôi qua, ông Nguyn thin Nhân đã vào Sài Gòn, nắm chc Bí thư Thành y Sài Gòn, nhưng lương giáo viên gi này cũng ch đ đ cm hơi qua ngày.

Để gii quyết tình trng này, Vit Nam cn đ xut, thay vì ly tin t các d án hoang tưởng, như tượng đài H Chí Minh, các cng chào hào nhoáng, có tính cách phô trương, thì ông Tiến sĩ Lê Trường Tùng, Hiu trưởng Đi Hc FPT, có mt đ xut khá "lnh người" là bt ph huynh đóng thêm 100.000 VND, ngoài khong 10 th phí tn mà lâu nay ph huynh hc sinh đã phi "on lưng" ra chu vì tương lai con em.

Quỹ này được mang tên là "Qu gii cu giáo viên", hoc "Qu Khuyến Dy", thc cht là góp tin đ tr thêm lương cho giáo viên, nhưng được lý lun là đ "nâng cao cht lượng giáo dc !".

Mt ví d như trường trung hc cơ s Nam Thành Công Hà Ni, s thu trên mi đầu em hc sinh lên đến 4 triu đng, mt hc kỳ. Con s 100.000 VND này thc cht là tin lương tr thêm cho giáo viên, không khác ngày xưa con em hc trường tư thc phi đóng tin trường hàng tháng.

Hin nay đng lương ca giáo viên công lp thp nht là 1,3 triệu đng, sau 10 năm thâm niên được 3,5 triu đng/tháng thì làm sao cho đ sng.

Ông cho rng, cn "gii cu" ngay giáo viên các trường tiu hc công lp vì đó là tương lai ca 7,7 triu hc sinh tiu hc công lp.

T đây giáo viên vào lp s mặc cảm chính các em hc sinh đang đóng tin đ nuôi mình. Chuyn lương tin là chuyn ca nhà nước ch không phi trách nhim ca ph huynh hc sinh, "gii cu giáo viên" như đ ngh ca ông tiến sĩ, thì ai "gii cu ph huynh ?" đang lo trăm th tin đ cho con được ngi dưới mái trường xã hội chủ nghĩa.

V phía giáo viên, hu hết không tán thành "đ xut" khi còn chút liêm sĩ. Mt giáo viên trường Tiu Hc Ngô Gia T (Hà Ni) đã nói : "Chúng tôi không phi ăn mày trên m hôi công sc ca ph huynh hc sinh". Mt giáo viên khác tại Sài Gòn, cho hay cá nhân ông không đng tình vic lp qu đ "gii cu giáo viên" như "gii cu dưa hu", "gii cu th ln" rt giá !

Chúng ta cũng đã biết chuyn "gii cu" khi mt nhóm sinh viên Sài Gòn tình nguyn vay tin mua 20 tn dưa với giá cao gấp 6 ln so vi thương lái, đ "gii cu dưa hu" cho nông dân Qung Ngãi. Hà Ni thì có phong trào "gii cu tht ln"đ giúp nông da b tht heo rt giá vì s chèn ép ca th trường tht ln Trung Quc. Vic chênh lnh ca cung- cầu trên th trường là do đường li ch trương ca chính ph (do đng dt đường), về sn xut, xut nhp cng, vì sao phi "gii cu ?" Chính quyn cho rng chia s khó khăn là truyn thng ca người Vit, và "gii cu tht ln" đang tr thành phong trào lan rng khp xã hội, có ý nghĩa nhân văn (!)…".

Theo đường li và hun th ca H Chí Minh (Thanh Hóa 4-1947) thì "gii pháp cơ bn ca thc hành dân ch và to s đng thun đoàn kết trong nhân dân là gii pháp "nhân dân và chính ph cùng làm !" Ông H cũng nói thêm : "Không phi chính ph b ra 10, 15 triệu đ m lò máy, làm cái này cái khác. Phi đem sc dân, tài dân, ca dân đ làm cho dân !"

Phải đem sc dân, tài dân, ca dân… đ làm cho dân vy thì đng và chính ph đâu ?

Trong khi đảng, b chính tr cai tr đt nước, ngoài xương máu nhân dân đóng góp cho đảng thng li và cm quyn, dân còn lo toan trăm th thuế, mi vic đu kêu dân đóng góp. Làm đường, thu li, xây cu… là vic ca chính ph ly t tin thuế ca dân, nếu dân đã đóng thuế ri mà vic gì cũng kêu gi dân đóng góp, dưới danh nghĩa mỹ miều "cùng làm" (nhân dân và nhà nước cùng làm.) Nhưng kh ni "nhà nước và nhân dân cùng làm" nhưng nhà nước v trí ch đo, v thế quyết đnh.

Một s h dân ti phường Bc Hà (Hà Tĩnh) phn ánh ti báo chí trong nước v vic phường kêu gi dân ng h thin nguyn, nhưng li "ra giá" ti thiu 500 ngàn đng.

Chuyện lo cho thương binh lit sĩ là vic ca nhà nước, sao Hà Ni li kêu dân đóng tin đ sa cha, nâng cp nhà bia tưởng nim các lit sĩ, hay xây nhà tình nghĩa ? Qung nam kêu gi dân đóng tin đ xây nhà văn hoá. Cao Bng bt dân đóng tin "xoá đói gim nghèo" tc là bt dân ăn li cái đuôi ca dân, ch chính quyn không móc hu bao ca mình. Mt qun Dak Lc kêu dân đóng góp tin đ chào mng 30 năm ngày thành lp qun. Hi Phòng đã có ln kêu dân đóng góp để xây dng công trình "nhc nước" c chc t

Việt Nam bây gi đã có phong trào "gii cu" vĩa hè, "gii cu" tht ln ế hàng, đến "gii cu" món dưa đ thng dư, chưa biết may mai còn đến món hàng ế m nào na. Bây gi lương giáo viên không đủ sng, cn "gii cu" li có đ xut móc túi cha m hc sinh. Nay mai s đến lượt bnh nhân phi "gii cu" bác sĩ, y tá ; nhân dân x dng giao thông "gii cu" công an đng đường ; nhân viên, cán b "gii cu" th trưởng.

Việt Nam hin nay có mc nợ công/GDP cao hơn hn các nước trong ASEAN, gp đôi nhiu nước và gp rưỡi Thái Lan là nước có mc n công/GDP đng sau Vit Nam, ai là người "gii cu" cho Vit Nam.

Chẳng may đng lâm bnh, thì toàn dân phi hip đng mà "gii cu" đng.

Và một ngày kia, tất c phi cùng đng lòng đng dy đ "gii cu" cho quê hương.

Huy Phương

Nguồn : VOA, 06/06/2017

Additional Info

  • Author Huy Phương
Published in Diễn đàn