Thông Luận

Hiện nay việc dự báo kinh tế rất khó khăn mà chủ yếu do vấn đề số liệu bất thường.

Sản xuất công nghiệp trong tháng 11/2022 tăng trưởng thấp.

Bức tranh vân cẩu

"Hiện nay có nhiều đánh giá khác nhau về kinh tế, nhưng tôi cho rằng, cần đánh giá đúng thực trạng nền kinh tế và doanh nghiệp đang rất khó khăn để có giải pháp đúng, trúng và hiệu quả.

Nhiều doanh nghiệp thu hẹp quy mô vì mất hợp đồng, người lao động mất việc làm, doanh nghiệp đang khó khăn về vốn mà chúng ta không đánh giá đúng là tai họa" – ông Nguyễn Đình Cung, cựu Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, nhận xét.

Ông Nguyễn Đình Cung cho rằng chúng ta đang có quá nhiều mâu thuẫn cần phải nhìn nhận. Và quan trọng hơn là không tiếp tục che giấu đối với các nhà lãnh đạo chính trị cấp cao nhất như Tổng bí thư chẳng hạn.

"Nền kinh tế khi mở cửa lại sau đại dịch Covid đang đối diện với hàng loạt mâu thuẫn. Lạm phát ở Việt Nam thấp nhất thế giới, nhưng lãi suất lại cao bậc nhất thế giới. Kinh tế thực tốt, kinh tế vĩ mô ổn định nhưng thị trường tài chính giảm sâu, chao đảo và đứt gãy, tín dụng khô cạn, nhà đầu tư rời bỏ thị trường và thị trường bất động sản đóng băng.

Tăng trưởng kinh tế cao nhất trong hai mươi năm qua, nhưng doanh nghiệp thiếu việc làm, công nhân mất việc hoặc giảm việc làm, giảm thu nhập. Tốc độ tăng trưởng kinh tế cao hơn tăng trưởng năng suất lao động cộng với tăng trưởng số lao động trong nền kinh tế là điều rất kỳ dị.

Bên cạnh đó, tôi cho rằng, hiện nay việc dự báo kinh tế rất khó khăn mà chủ yếu do vấn đề số liệu.

Xin lấy ví dụ về tương quan tăng trưởng GDP và tiêu thụ năng lượng của Việt Nam. Suốt từ 2013-2021, tăng trưởng tiêu thụ năng lượng luôn cao hơn 1,5 – 2 lần tăng trưởng GDP. Tuy nhiên, logic này bị phá vỡ năm 2022 khi tăng trưởng kinh tế đạt 8,02% trong khi tăng trưởng tiêu thụ năng lượng chỉ còn 7,05%.

Hơn nữa, về logic tính toán mà nói, chỉ có các ngành tăng hơn 8%, tỷ trọng của ngành đó mới tăng lên, và ngược lại. Tuy vậy, năm 2022 so với 2021 dịch vụ tăng 10%, tỷ trọng lại giảm từ 42,2% xuống còn 41,3%. Trong khi đó, công nghiệp tăng 7,8%, cơ cấu lại tăng từ 36,5% lên 38,3% ; Xây dựng chỉ tăng 8,2% nhưng cơ cấu tăng từ 4,5% lên 6,2% ; Lưu trú ăn uống tăng 40,6% nhưng cơ cấu không đổi (2,3%). Đây là những tính toán rất khó thuyết phục, thể hiện những số liệu bất thường" – ông Nguyễn Đình Cung biện giải.

Nhiều công ty cắt giảm lao động vì sản xuất kinh doanh khó khăn. 

Đừng tô hồng để cổ động chính trị nữa

Vẫn theo ông Nguyễn Đình Cung thì, "Phải nói thật lòng là rất khó dự báo trên nền tảng số liệu như vậy !".

Bởi ở đây trước hết, cần xem xét thực tế là các nước phát triển, những bạn hàng lớn của Việt Nam trong năm 2023 xấu hơn nhiều so với 2022, và 2024 dự báo không tốt hơn đáng kể so với 2023.

"Chỉ số sản xuất công nghiệp liên tục giảm từ tháng 9/2022 đến nay mà phần lớn nguyên nhân do giảm cầu nhập khẩu từ bên ngoài. Tôi cho rằng, xu hướng này vẫn tiếp tục và không có cải thiện nhiều dù có hy vọng sẽ tốt lên từ quý II-2023" – ông Nguyễn Đình Cung dự báo.

Tư cách cựu Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, ông Nguyễn Đình Cung đề xuất chính sách tiền tệ và quản lý thị trường tài chính cần linh hoạt hơn ; không xảy ra tình trạng thiếu thanh khoản trong nền kinh tế. Tuy nhiên, lãi suất tín dụng cơ bản vẫn ở mức cao ; tiếp cận vốn đối với các doanh nghiệp vẫn khó khăn.

"Điều hành kinh tế vĩ mô hy vọng sẽ trôi chảy hơn, thận trọng hơn ; sử dụng công cụ thị trường nhiều hơn là các mệnh lệnh can thiệp hành chính. Tôi hy vọng không sử dụng thanh kiểm tra là công cụ hàng đầu đối với doanh nghiệp.

Điều đáng báo động, lâu nay không có cải cách đáng kể nào về môi trường kinh doanh, thậm chí, các rào cản pháp luật đối với đầu tư kinh doanh có thể gia tăng hơn bớt bỏ. Tôi muốn cảnh báo, đến giờ hầu như không có cơ quan nào đồng hành cùng doanh nghiệp trong giải quyết các khó khăn, vướng mắc đối với đầu tư kinh doanh" – ông Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh như vậy về thực trạng của môi trường làm ăn tại Việt Nam.

Thới Bình

Nguồn : VNTB, 14/03/2023

Lời đầu tiên, các ý kiến trong bài viết chủ yếu được lấy từ cuốn ‘Kinh tế học về Tiền, Ngân hàng và Thị trường tài chính’ của tác giả Frederic Mishkin (The Economics of Money, Banking and Financial Markets) xuất bản năm 1986. Mọi ý kiến phản biện vui lòng phản biện trực tiếp tác giả cuốn sách bằng các nghiên cứu khoa học. Người viết bài không có trách nhiệm giải trình những yêu cầu về vấn đề mang tính xác thực. Một lưu ý khác là tất cả những ý kiến thảo luận trong bài viết này mang tính lý thuyết để giải thích những vấn đề của bất động sản tại Việt Nam, mọi sự trùng hợp đều là do tính thực nghiệm của lý thuyết và lý luận của người viết.

Tiếp nối bài viết ‘Bất động sản và vận mệnh của Đảng cộng sản Việt Nam’ của tác giả Quốc Bảo đăng trên website Thông Luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên ngày 20/3/2023, bài viết này hi vọng cung cấp một số kiến thức kinh tế mang tính đại chúng (phổ cập) nhằm cung cấp một góc nhìn rõ ràng hơn về căn bệnh kinh tế tại Việt Nam.

1. Kim tự tháp Ponzi

Vào những năm 1920, Charles Ponzi đã gây ra vụ lừa đảo kinh tế tai tiếng nhất nước Mỹ thời bấy giờ đến mức mô hình lừa đảo được đặt theo tên của ông. Cách thức hoạt động của mô hình Ponzi giống với cách mà người Việt Nam hay gọi là “lừa đảo đa cấp”, trong đó một người hoặc tổ chức vận động những người dân và nhà đầu tư mang tiền về cho họ với lời hứa lợi suất cao trong thời gian ngắn nhất, nhưng thực tế công việc hằng ngày của những người đứng đầu không phải là tập hợp nguồn tiền đó để đi đầu tư vào các hoạt động mang lại lợi nhuận mà sẽ cố gắng “chiêu dụ” càng nhiều người mới càng tốt và dùng tiền của người mới để trả cho các nhà góp vốn cũ.

Trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, người ta nhận thấy rằng những ngân hàng không còn đảm bảo khả năng thanh khoản nữa sẽ vô tình hoặc cố ý dùng cách làm của kim tự tháp Ponzi với hy vọng kéo dài đời sống ngân hàng nhưng trớ trêu thay, càng nhúng sâu càng khó thoát, mô hình Ponzi từ khi sinh ra đã định sẵn số phận sẽ phải sụp đổ khi sức nặng của kim tự tháp quá lớn.

Cụ thể hơn, các ngân hàng Mỹ lúc đó đã có một cải tiến mới giúp hoạt động kinh doanh bất động sản trở nên sầm uất: chứng khoán hóa nợ doanh nghiệp. Các doanh nghiệp cần vốn vay, họ sẽ huy động từ nhiều kênh và ngân hàng là một trong số đó, tâm lý của các nhà quản lý doanh nghiệp vào thời điểm trước cuộc khủng hoảng rất lạc quan, họ nghĩ rằng thay vì huy động bằng cổ phiếu, nợ sẽ là đòn bẩy tuyệt vời để nâng cao thu nhập của doanh nghiệp và họ vay ngân hàng số tiền lớn.

Các ngân hàng Mỹ lúc đó cũng thấy tín hiệu thị trường rất lạc quan và họ thấy rằng việc chờ khoản nợ đáo hạn sẽ gây ra chi phí cơ hội không đáng có, họ ‘chứng khoán hóa’ các khoản nợ doanh nghiệp và đem đi bán để lấy tiền cho vay tiếp, vòng lặp đó liên tục được lặp đi lặp lại cho đến khi nhu cầu nhà ờ đã bão hòa và cung nhà ở thì quá thừa, kết quả là giá bất động sản giảm. Một cơn bão nổi lên, các nhà đầu tư hoảng loạn rút vốn tại các doanh nghiệp và công ty tài chính, ngân hàng thì ngắc ngoải vì không thu hồi được nợ và để duy trì hoạt động ngân hàng, họ phải dùng “chiêu lừa đảo Ponzi” (lấy tiền gửi của người đến sau để trả tiền cho người gửi tiền trước), vòng xoáy khủng hoảng thanh khoản chưa giải quyết được hết thì lại gặp vòng xoáy Ponzi kéo theo hàng loạt doanh nghiệp, ngân hàng và nhà đầu tư phá sản, giá cổ phiếu của các công ty được đánh giá là có triển vọng tốt nhất tụt thảm hại chỉ sau vài giờ cuộc khủng hoảng được kích hoạt. Cho đến bây giờ, hai quốc gia đam mê GDP là Việt Nam và Trung Quốc vẫn chấp nhận chơi trò chơi rủi ro này để bây giờ nhận hậu quả giống nhau – nền kinh tế yếu về công nghiệp phụ trợ và phụ thuộc nặng vào ngành xây dựng.

Cho đến bây giờ, hai quốc gia đam mê GDP là Việt Nam và Trung Quốc vẫn chấp nhận chơi trò chơi rủi ro này để bây giờ nhận hậu quả giống nhau – nền kinh tế yếu về công nghiệp phụ trợ và phụ thuộc nặng vào ngành xây dựng.

2. Bảo lãnh – một cách dùng từ gian trá

Những người có nghiên cứu ngành tài chính đều hiểu rằng các nhà môi giới sẽ được hưởng mức phí hoa hồng tỷ lệ thuận với số chứng khoán họ đã chào bán được cho nhà đầu tư vì thế các nhà môi giới có xu hướng phóng đại tiềm năng của chứng khoán đó với những lời hứa hẹn về tỷ suất sinh lợi cao hơn lãi suất ngân hàng. Thủ thuật thuyết phục khách hàng thiếu hiểu biết rất đơn giản: “bảo lãnh + chênh lệnh lãi suất = lùa gà”, chữ “bảo lãnh” thường được nhà đầu tư Việt Nam hiểu là “bảo lãnh thanh toán” chứ không phải là “bảo lãnh phát hành” nên đã tạo điều kiện cho nhà môi giới dắt mũi. Do đó việc các ngân hàng (thường đóng vai trò nhà môi giới, bên trung gian phát hành chứng khoán) từ chối nhận trách nhiệm và thanh toán số tiền vốn cho các nhà đầu tư là chuyện bình thường vì họ không bảo lãnh thanh toán nhưng xét về khía cạnh đạo đức thì họ đã lợi dụng uy tín của bản thân để “lùa” các nhà đầu tư vào những dự án dưới chuẩn của doanh nghiệp.

Một doanh nghiệp tốt sẽ có đủ điều kiện để phát hành chứng khoán trên sàn giao dịch nhưng một doanh nghiệp đang hoạt động không hiệu quả thì họ không có khả năng huy động vốn như vậy nên con đường họ buộc phải đi là huy động trực tiếp từ nhà đầu tư qua môi giới là các định chế tài chính. Hiện nay hầu hết các doanh nghiệp bất động sản Việt Nam không thể niêm yết trên sàn chứng khoán được nữa vì khoản thua lỗ do giá bất động sản đóng băng khiến bản báo cảo tài chính và bản cáo bạch của họ kém hấp dẫn trong mắt Ủy ban chứng khoán nhà nước. Các doanh nghiệp bất động sản cũng không thể huy động vốn từ ngân hàng vì chính ngân hàng đang là chủ nợ của họ và cũng là con nợ của các ngân hàng khác nên rất khát thanh khoản. Họ cũng không thể huy động vốn bằng cách bán bớt tài sản cố định dài hạn của doanh nghiệp vì nền kinh tế đang chậm lại, việc mua bán các tài sản có tính thanh khoản thấp như vậy không khả thi và trong khi đó thời kỳ “lùa gà” chấm dứt sau sự sụp đổ của Vạn Thịnh Phát.

Kết quả họ cầu cứu chính phủ cứu họ vào ngày 17/2/2023, kết luận của 'Hội nghị trực tuyến toàn quốc tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững' mang tính chung chung, nặng về chỉ thị và quan trọng nhất là vẫn muốn cứu những kẻ hút máu nền kinh tế. Giải pháp an toàn và lâu dài đó là để sụp đổ các tập đoàn bất động sản một cách từ từ trong khi đó phải chú trọng đến ngành sản xuất nhưng tiếc thay, người Việt vẫn thích tư duy “không làm mà vẫn có ăn”.

3. Hiệu ứng domino

Khi một ngân hàng gặp vấn đề thanh khoản (đến mức dùng cả dự trữ bắt buộc) như trường hợp của SCB thì hệ thống ngân hàng cũng sẽ bị ảnh hưởng vì:

Thứ nhất là các ngân hàng thương mại nợ nhau với lãi suất qua đêm để giải quyết nhu cầu thanh toán trong một ngày, khi một ngân hàng khủng hoảng, những ngân hàng khác cũng gặp vấn đề thanh khoản ngắn hạn trong ngày.

Thứ hai, việc không thu hồi được các khoản nợ xấu sẽ khiến ngân hàng thương mại sử dụng “mô hình Ponzi” để giải quyết nhu cầu thanh khoản, làm tăng tính trầm trọng của vấn đề. Đặc biệt nếu ngân hàng này dùng khoản tiền gửi của người dân để trả nợ cho các định chế tài chính khác.

Thứ ba, khi một ngân hàng đang khủng hoảng tăng lãi suất để cứu vãn tình thế (trường hợp nó tăng lãi suất cao hơn hẳn các ngân hàng thương mại khác là vì nó đang dùng lãi suất chiết khấu của ngân hàng trung ương có nghĩa là nó đã bị ngân hàng trung ương tiếp quản), nó buộc các ngân hàng khác cũng phải tăng lãi suất để giữ vững tính thanh khoản, điều này sẽ rất tệ trong một nền kinh tế ảm đạm vì lãi suất tăng cao nghĩa là các doanh nghiệp không thể mở rộng sản xuất được nữa.

Thứ tư việc một ngân hàng khủng hoảng sẽ khiến người dân đổ xô nhau đi rút tiền nhưng không chỉ rút tiền tại ngân hàng khủng hoảng, tâm lý bầy đàn sẽ khiến mọi người rút tiền ở cả những ngân hàng khác vì họ cảm thấy bị đe dọa khi gửi tiền tại ngân hàng và muốn chuyển sang kênh trú ẩn an toàn hơn là vàng, ngoại tệ.

Thứ năm, ngân hàng trung ương nếu cứ phải in tiền để cứu các ngân hàng thương mại thì lạm phát sẽ vượt mức kiểm soát và kết quả là sự sụp đổ của cả nền kinh tế lẫn chế độ chính trị.

Thường các ngân hàng thương mại khi gặp khủng hoảng sẽ được xử lý theo hai bước: ngân hàng trung ương mua lại giấy tờ có giá trị của ngân hàng thương mại (trái phiếu, cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, ngân phiếu…) và tái cấp vốn (ngân hàng trung ương tiếp quản với giá 0 đồng cùng khoản nợ của ngân hàng thương mại và đổ thêm tiền vào ngân hàng thương đó). Cách làm này chỉ phổ biến tại các quốc gia mà chính quyền ít có sự tín nhiệm của dân chúng. Làm sao có thể ngủ ngon trong khi tiền của bản thân sẽ không được hoàn trả lại khi một ngân hàng sụp đổ và nhà nước nói “nhà đầu tư tự chịu trách nhiệm trước quyết định đầu tư”? Một nhà nước như vậy là một nhà nước vô dụng vì chí ít nếu không thể hoàn trả được tiền mà nhà đầu tư đã mất, nhà nước đó phải tạo ra một thị trường tiệm cận với thị trường hoàn hảo nhất có thể để mọi thông tin đầu tư được công khai minh bạch và ai cũng có thể tiếp cận với nguồn thông tin đó thì nhà nước mới có quyền từ chối chịu trách nhiệm.

Tiếp theo hãy xem xét hiệu ứng domino có ảnh hưởng tới tài chính của các doanh nghiệp như thế nào.

Khi một doanh nghiệp gặp khủng hoảng và có nguy cơ phá sản, điều đầu tiên mà ngân hàng làm đó là siết nợ để “chuồn” trước, còn các công ty tài chính quản lý các quỹ đầu tư chứa danh mục đầu tư bao gồm các loại chứng khoán của doanh nghiệp khủng hoảng đó, họ sẽ cố cân bằng lại danh mục bằng cách bán tháo (nếu nhà đầu tư từ chối thực hiện việc nộp tiền sau lệnh “call margin”), sau khi bán hết các loại chứng khoán của doanh nghiệp khủng hoảng nhưng vẫn không thu hồi đủ số vốn, các quỹ đầu tư sẽ tiếp tục bán tháo các loại chứng khoán của các doanh nghiệp khác dẫn đến sự sụt giảm giá chứng khoán trên thị trường, kết quả những doanh nghiệp đang hoạt động tốt vẫn có thể bị “bay màu” nếu giá chứng khoán rớt quá thảm do các quỹ đã bán tháo chứng khoán của nó.

Hiện tại khoảng hơn 70% nợ mà Vietcombank đang nắm giữ là bất động sản – một tài sản có tính thanh khoản thấp trong thời điểm khó khăn hiện nay và để xử lý cục nợ này, Vietcombank đã đem đi đấu giá kể cả khi có những khoản nợ mà công ty đã mất khả năng thanh khoản. Để tránh bị nhầm lẫn, cần phân biệt với “phát mại”, phát mại là hành động của ngân hàng bán các tài sản đảm bảo của doanh nghiệp khi doanh nghiệp không trả được nợ. Ở trường hợp của Vietcombank thì tệ hơn, các doanh nghiệp không còn tài sản đảm bảo để trả nợ nên ngân hàng phải đi bán nợ của doanh nghiệp.

Việc bán nợ bản chất không vi phạm pháp luật, cái làm nên “thương hiệu” của Việt Nam là hạn chế thông tin nên nhiều khi việc đẩy nợ như vậy sẽ gây thiệt hại cho bên mua lại nợ, đương nhiên có một số quý độc giả sẽ thấy khó hiểu vì họ chỉ cần biết số nợ nhưng các nhà phân tích tài chính cần nhiều hơn thế, họ cần biết những thông tin nội bộ của công ty đang trên bờ vực phá sản như cấu trúc quản lý, thông tin các dự án, dòng tiền của công ty, lợi suất của mỗi dự án, chính sách chi trả cổ tức…Một doanh nghiệp có vòng quay bán hàng thấp thì không còn lý do gì để cứu nữa và đó chính là trường hợp của các công ty bất động sản.

Khoảng nửa năm trước, tình trạng thiếu hụt xăng dầu trở nên sôi nổi và đề tài bàn luận lúc đó là “tiền đâu”? Thực chất lúc đó tiền không thiếu, tiền rất nhiều trong nền kinh tế nhưng vì các vụ tai tiếng của bất động sản và ngân hàng nên tiền không chạy vào nền kinh tế nữa mà ứ đọng trong các hộ gia đình vì họ lo sợ nền kinh tế sẽ xấu và muốn tiết kiệm tiền.

4. Khát nhưng no

Khoảng nửa năm trước, tình trạng thiếu hụt xăng dầu trở nên sôi nổi và đề tài bàn luận lúc đó là “tiền đâu”? Thực chất lúc đó tiền không thiếu, tiền rất nhiều trong nền kinh tế nhưng vì các vụ tai tiếng của bất động sản và ngân hàng nên tiền không chạy vào nền kinh tế nữa mà ứ đọng trong các hộ gia đình vì họ lo sợ nền kinh tế sẽ xấu và muốn tiết kiệm tiền. Ngân hàng nhà nước có 2 cách chính để hút VND (Việt Nam Đồng) ngược trở về phía họ: bán ngoại tệ mua lại VND, bán trái phiếu và các loại giấy tờ có lãi suất phi rủi ro bởi lẽ nếu bơm tiền vào nền kinh tế một lần nữa để cứu thị trường bất động sản và tài chính thì lạm phát sẽ tăng lên vì tiền vẫn còn trong túi các hộ gia đình.

Sự không sẵn sàng của các định chế tài chính trong vấn đề cấp vốn cho các doanh nghiệp trước tình hình nền kinh tế khó khăn sẽ buộc ngân hàng nhà nước hạ lãi suất dự trữ vượt mức (các ngân hàng thương mại sẽ phải đóng thêm phí nếu gửi tiền vào ngân hàng nhà nước với lãi suất dự trữ âm nên việc hạ lãi suất này kích thích các ngân hàng thương mại tăng cường cho vay bên ngoài hơn là gửi lại tiền về cho ngân hàng nhà nước).

Chúng ta có thể hiểu rằng lúc đó thị trường thừa tiền nhưng tiền không ở trong các doanh nghiệp mà ở trong các hộ gia đình nên nền kinh tế Việt Nam khi ấy “vừa khát vốn nhưng cũng vừa no tiền” vì dòng vốn không được dẫn dắt đến nơi nó cần. Lúc đó ngân hàng nhà nước Việt Nam muốn đứng ngoài cuộc đua tăng lãi suất của các ngân hàng trên thế giới bằng cách bán ngoại tệ để ổn định tỷ giá hối đoái nhưng họ không đủ nguồn lực để chơi sát ván và kết quả họ phải tăng lãi suất bằng phương pháp nâng lãi suất trần là lãi suất chiết khấu và điều này làm tăng lo ngại lạm phát trong tương lai (hiệu ứng Fisher) và vì thế mọi người đổ xô đi mua các mặt hàng trong hiện tại để tránh đồng tiền mất giá trong tương lai (chúng ta có thể thấy người dân xếp hàng mua xăng trong thời điểm đó), một vòng xoáy như thế có thể khiến lạm phát kỳ vọng trở thành lạm phát thật sự và nó khiến đồng tiền bị mất giá nhanh hơn. Vấn đề bán trái phiếu và các giấy tờ có lãi suất phi rủi ro tôi không bàn đến vì bản chất của chính phủ Việt Nam không giống như các đảng cầm quyền khác. Kết quả thì ngân hàng nhà nước lúng túng, lúc thì bơm tiền ra lúc thì hút tiền vào và nhiều người nói vui là ngân hàng nhà nước “vừa uống nước vừa bài tiết nước”.

Giải pháp thực chất rất đơn giản: tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất và các doanh nghiệp xuất – nhập khẩu, thông qua hai kênh này thì việc điều chỉnh tỷ giá sẽ diễn ra theo quy luật cung cầu mà vốn thì đến đúng nơi nó cần để phát triển kinh tế. Tuy nhiên với đầu óc lợi ích nhóm của các cơ quan chính phủ, điều đó sẽ không xảy ra. Một mở ngoặc cần lưu ý là ban đầu tôi có nói hộ gia đình tăng tiết kiệm nhưng sau đó lại tăng chi tiêu thì có nhiều người sẽ cảm thấy khó hiểu, thực ra vẫn có trường hợp tăng chi tiêu để tiết kiệm, cụ thể hơn là mua vàng để tránh trường hợp đồng tiền mất giá quá nhanh và nên nhớ rằng tiền bản chất của nó chỉ là giấy xác nhận ngân hàng nợ công sức lao động của người dân chứ không đơn thuần là tài sản nên tăng chi tiêu trong thời điểm hiện tại khi lạm phát kỳ vọng có thể tăng là tiết kiệm sức lao động ở thời điểm hiện tại chứ không phải là tiết kiệm tiền.

5. Phá luật

Khi các ông lớn bất động sản không còn khả năng trả nợ nhưng họ vẫn không muốn phá sản thì họ sẽ làm gì? Phá luật – cách đơn giản nhất để thay đổi thế giới theo ý mình thích. Novaland của ông chủ Bùi Thành Nhơn là ví dụ sinh động cho vấn đề này. Doanh nghiệp này không thể thanh toán được đúng hạn những trái phiếu mà họ đã phát hành và “yêu cầu” chính phủ phải cứu họ vì chính lỗi lầm của họ. Bộ tài chính đòi chính phủ cho phép các doanh nghiệp được trả nợ bằng tài sản khác và được giãn nợ hai năm còn bên quốc hội thì đòi chính phủ chỉ đạo các chính quyền địa phương nhanh chóng giải quyết thủ tục hành chánh (câu từ mỹ miều hơn nằm ở nghị quyết 69/2022 của quốc hội, nói thẳng ra ông Vương Đình Huệ đòi ông Phạm Minh Chính ra lệnh các chính quyền địa phương nhanh cấp sổ đỏ cho các dự án bất động sản) lập luận chung của hai cơ quan này là nếu không cứu ngành bất động sản, để bất động sản đóng băng thì nền kinh tế không phát triển.

Chính phủ và chính quyền địa phương đã làm gì sai? Họ chẳng làm gì sai cả, họ chỉ thi hành đúng luật khi từ chối cấp sổ đỏ cho các doanh nghiệp muốn bán trước nhà ở dự án khi chưa xây dựng hoặc sắp hoàn thành (mô hình này tương tự như của các doanh nghiệp Trung Quốc để giải quyết nguồn vốn cần để thực hiện dự án và nó sụp đổ theo mồ chôn của tập đoàn Evergrande). Cách làm này có những rủi ro tiềm ẩn mà lớn nhất là rủi ro đạo đức, thử tưởng tượng bạn trả tiền trước cho một thợ xây, thợ xây đó sẽ có xu hướng làm chậm tiến độ xây dựng để đòi bạn trả thêm các phụ phí phát sinh khi dự án kéo dài. Đó là những gì đã xảy ra với các doanh nghiệp bất động sản tại Trung Quốc, khi các nhà đầu tư vào nhà ở trở nên mất kiên nhẫn và chấp nhận chịu phạt hơn là tiếp tục đưa tiền cho một dự án mà họ không biết là đến bao giờ mới nhận được. Đương nhiên cách làm này không có gì là phạm phát cả, vấn đề nằm ở chỗ Novaland không cung cấp đủ hồ sơ để thực hiện đánh giá và thẩm định dự án Aqua City cho VPComBank và VPComBank từ chối cấp tín dụng cho Novaland trong khi chính quyền tỉnh Đồng Nai thì từ chối cấp sổ hồng. Nay để cứu “đám cướp” với lập luận “cứu nền kinh tế” thì nó sẽ tạo ra tiền lệ để những đám cướp khác “giãy đành đạch vì chính lỗi lầm của mình” như Chí Phèo trước chính phủ. Khi nền dân chủ được tổ chức lệch lạc như đại diện ủy quyền, các nhóm lợi ích sẽ có khả năng khuynh đảo chính sách và sinh hoạt chính trị của nhà nước. Về vấn đề đại diện ủy quyền và đại diện độc lập – các nghị viên có phải nghe lời cử tri không, tôi sẽ có bài viết trong tương lai.

Lời cuối cùng tôi xin cáo lỗi với độc giả khi chậm ra chuỗi bài viết “Công pháp Quốc tế nào dành cho Ukraine” vì bản thân tôi không chuyên về công pháp quốc tế và bản thân cũng bận chuyện cá nhân. Việc viết những bài viết cần dẫn chứng như chuỗi bài viết mà tôi đề cập là quá sức nhưng nếu là những chủ đề mà tôi đã có kiến thức sẵn như bài viết này thì tôi có thể viết mà không cần tham khảo quá nhiều. Kính mong độc giả lượng thứ cho sự chậm trễ này, có lẽ chúng ta sẽ gặp lại nhau trong chuỗi bài viết về Ukraine trong một dịp nào đó khi chế độ Putin sụp đổ và Trung Quốc khốn đốn. Dân chủ tự do nhất định sẽ thắng lợi trước các chế độ độc tài, những giá trị văn minh một lần nữa lại được xiển dương và hãy hi vọng làn sóng dân chủ thứ Tư sẽ để lại di sản quý giá cho thế hệ con cháu của chúng ta.

Thiên Cầm

(25/2/2023)

Đối với không ít người lao động, đặc biệt là những người làm việc trong lĩnh vực dịch vụ du lịch hay hàng không, cho đến giờ, dù Việt Nam đã mở cửa trở lại sau Covid, thu nhập của họ vẫn bị cắt giảm hơn một nửa để bù vào những gì mà các doanh nghiệp đã phải trả cho họ trong suốt thời gian đình trệ vì đại dịch.

Một người bán hàng rong tại Hà Nội dịp cận Tết

Anh Nguyễn Thành Trung, một nhân viên làm việc trong lĩnh vực cung cấp hàng hoá miễn thuế ở sân bay Nội Bài, Hà Nội, cho biết hiện thu nhập hàng tháng của anh chỉ hơn 10 triệu đồng trong khi người vợ làm cùng ở sân bay trong suốt hơn 3 năm qua không có thu nhập nên đời sống gia đình vô cùng khó khăn.

"Lương của tôi đến giờ vẫn bị cắt 60%, tôi đã hồi lại lương đâu. Nhưng mình phải chấp nhận vì trong suốt hơn 2 năm người ta vẫn trả lương cho mình, dù là có cắt đi như thế nhưng vẫn trả đều vì người ta vẫn muốn giữ mình. Còn bà xã nhà tôi thì vẫn đang nghỉ không lương nhưng cũng xác định là nghỉ luôn công ty cũ rồi."

Ra Tết, vợ chồng anh hy vọng đời sống kinh tế khấm khá hơn và người vợ nghỉ ở nhà mở một cửa tiệm nhỏ bán một số loại hàng hoá nhập khẩu từ các đầu mối quen biết. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh hiện tại thì việc bán buôn cũng vô cùng ế ẩm.

"Thật ra những dân thành phố như Hà Nội thì họ vẫn có tiền để chi tiêu trong việc ăn uống, nhưng đối với các chi phí khác thì họ cũng thắt lưng buộc bụng và hạn chế hơn rồi," anh Trung chia sẻ.

Bà Nguyễn Thu Hương có chồng là giám đốc một công ty chuyên nhập khẩu thiết bị y tế tại Hà Nội. Bà cho biết trước chiến dịch ‘đốt lò‘ của ông Nguyễn Phú Trọng, các hoạt động kinh doanh-cung cấp thiết bị y tế và dược phẩm trong nước ngày càng khó khăn, không lãnh đạo bệnh viện công nào còn muốn liên doanh, đầu tư máy móc vì sợ sai phạm.

"Ông ấy liên doanh với cả bệnh viện. Kiểu như ông ấy bỏ tiền mua máy mang vào bệnh viện thì được chia đôi lợi nhuận. Nhưng bây giờ thì không làm được như thế nữa bởi vì bệnh viện họ không còn dám nhận. Giám đốc bệnh viện không dám nhận bởi vì cái tiền chia đôi đấy không biết ghi vào đâu… Nói chung quy chế kiểu gì nên giờ mang máy về thành đống sắt vụn, trong khi bệnh nhân thì không có máy mà dùng."

Bà Hương nói thậm chí việc nhập khẩu thuốc chữa bệnh cũng đang đình trệ vì những lãnh đạo mới trong Bộ Y Tế cũng không dám ký giấy phép.

Trước tình cảnh hoạt động kinh doanh của công ty sẽ còn khó khăn kéo dài, gia đình bà Hương chỉ còn biết hạn chế mọi khoản chi tiêu để chờ cho đến khi những ngày khó khăn này qua đi.

"Tất nhiên là nó sẽ bị hạn chế một số vấn đề. Ví dụ như quan hệ xã hội chẳng hạn, mình phải hạn chế đi. Ngày xưa làm ăn được thì xông xênh khao người này người kia. Còn bây giờ thì thôi, mình phải sống với những gì mình có thôi," bà Hương than thở.

Anh N.T.P, một nhà báo làm việc lâu năm cho một số cơ quan báo chí trung ương ở Hà Nội, cho biết cái Tết vừa rồi ảm đạm vì những khó khăn trong đời sống kinh tế - xã hội nhưng ra Tết tình hình cũng không sáng sủa gì hơn và khó khăn sẽ còn kéo dài.

"Tôi thấy còn ảm đạm lâu. Doanh nghiệp thì khó khăn, bất động sản thì đóng băng rồi. Còn nhìn vào các nhà hàng và khách sạn thì có khách khứa gì mấy đâu," anh P cho biết.

Cơ quan báo chí nơi anh công tác không còn thu hút được quảng cáo từ các doanh nghiệp như trước, mà giờ chủ yếu chỉ trông vào tiền ngân sách, nên thu nhập của nhân viên tòa soạn cũng bị giảm sút. Để đối phó với tình hình khó khăn, anh P phải nhận thêm công việc tay trái. Tuy vậy, đây cũng không phải là giải pháp khi mà vợ anh tiếp tục thất nghiệp, mọi chi tiêu đều trông vào đồng lương và ít tiền nhuận bút hàng tháng của anh.

"Tôi thì đang ký hợp đồng với hãng phim truyền hình để làm một bộ phim truyền hình. Nhưng kéo dài mà mất thời gian quá. Một tập thì ông cứ phải viết từ 5.000 cho tới 6.000 chữ mà từng đấy thì cũng chỉ được nhuận bút từ 5 đến 6 triệu. Thu nhập đấy thì chỉ bằng viết báo vặt thôi. Chả đáng bao nhiêu cả," anh P than thở và cho biết giờ anh phải đành chấp nhận hạn chế tối đa các khoản chi chứ thực sự cũng chẳng biết xoay vào đâu nữa.

Nguyễn Lại

Nguồn : VOA, 24/02/2023

Nền kinh tế Việt Nam được dự báo sẽ tăng trưởng chậm lại hoặc tồi tệ hơn vào năm 2023. Ý kiến các chuyên gia ra sao về nhận định này ?

Ảnh minh họa chụp tại Hà Nội trước đây. AFP Photo

Nền kinh tế Việt Nam tăng 8% nhờ dòng vốn FDI mới nhưng thị trường chứng khoán sụp đổ 30%, báo hiệu sự chậm lại hoặc tồi tệ hơn vào năm 2023. Đó là nhận định của tác giả Suiwah Leung trong bài viết đăng trên tờ Asia Times hôm 30/1/2023.

Cũng theo bài viết, tác giả Leung phân tích rằng, vào năm 2022, căng thẳng địa chính trị do chiến tranh ở Ukraine gây ra, cộng với nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, giá năng lượng, lương thực tăng mạnh đã dẫn đến lạm phát cao đáng kể trên toàn cầu. Yếu tố này cộng với nhận định ở trên, theo tác giả Suiwah Leung, đã làm tăng thêm những rủi ro mà Việt Nam phải đối mặt khi nền kinh tế Việt Nam đang dần phục hồi sau thời gian phong tỏa kéo dài vì Covid-19.

Khó khăn bủa vây

Tiến sĩ kinh tế Nguyễn Huy Vũ từ Na Uy hôm 1 tháng 2 đưa ra những phân tích trong năm 2023 cho nền kinh tế Việt Nam. Trong đó, tiến sĩ Vũ, cũng đề cập Việt Nam sẽ tiếp tục đối mặt với một loạt vấn đề khó khăn về vĩ mô, mà theo ông Vũ, cho đến thời điểm hiện nay, ông vẫn chưa thấy chính quyền Việt Nam có bất cứ chính sách giải quyết hiệu quả nào. Tiến sĩ Vũ đưa ra sáu khó khăn trước mắt mà Việt Nam sẽ phải đối diện trong năm 2023 :

"Thứ nhất đó là sự khó khăn của lĩnh vực bất động sản. Các doanh nghiệp bất động sản đang đối diện với nợ xấu, thiếu vốn, hàng bán không được.

Thứ hai là lãi suất ngân hàng cao. Ngân hàng Nhà nước buộc duy trì lãi suất cơ bản cao để giữ giá tiền Đồng. Hệ lụy là lãi suất ở các ngân hàng thương mại cũng sẽ cao theo. Các doanh nghiệp rất khó tiếp cận vốn rẻ để đẩy mạnh sản xuất kinh doanh.

Thứ ba là ngành du lịch chưa hồi phục được. Kinh tế Trung Quốc rất khó khăn, còn kinh tế Nga đang khủng hoảng vì cô lập trong chiến tranh. Khách du lịch từ Nga và Trung Quốc đóng góp một lượng đáng kể cho ngành du lịch. Thiếu lượng khách từ hai thị trường này trong khi các thị trường còn lại tình hình kinh tế cũng chưa sáng sủa, điều đó sẽ tiếp tục gây khó khăn cho ngành du lịch".

Thứ tư theo Tiến sĩ Nguyễn Huy Vũ, là các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam như Hoa Kỳ và Châu Âu hiện vẫn đang rất khó khăn, điều đó cũng gây ảnh hưởng lớn đến lượng hàng nhập từ Việt Nam. Ông Vũ nói tiếp :

"Thứ năm đó là nhu cầu tiêu dùng trong nước quá yếu sau đại dịch nên nó khó mà giúp hỗ trợ ngành công nghiệp tiêu dùng trong nước.

Thứ sáu đó là hệ thống ngân hàng kết nối quá chặt chẽ với nhiều doanh nghiệp bất động sản, và khi các doanh nghiệp bất động sản rơi vào vòng xoáy khó khăn tài chính, nó buộc các ngân hàng phải hứng chịu hàng loạt nợ xấu".

Cú sốc Covid-19 vẫn còn và đó cũng là cái khó mà theo tác giả Suiwah Leung đã tác động không nhỏ đến thu nhập của từng hộ gia đình thành thị ở Việt Nam trong các năm 2021 và 2022 vừa qua. Điều đó có thể hiểu dù muốn hay không việc cải thiện kinh tế cho các hộ dân tại Việt Nam trong năm 2023 không thể "một sớm một chiều".

Bất ổn và bình ổn hậu Covid

Nhìn nhận thêm về tình hình kinh tế của Việt Nam trong năm 2023, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương từ năm 1993 đến năm 2002, hôm 01/02/2023 nói với RFA :

"Nền kinh tế Việt Nam có sự đóng góp đáng kể của đầu tư nước ngoài, bởi vì đầu tư nước ngoài hiện đóng góp trên 50% sản lượng công nghiệp, đóng góp 72 % xuất khẩu và như vậy việc nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc đáng kể và đầu tư nước ngoài trong một số lĩnh vực là đúng. Tuy vậy các lĩnh vực như viễn thông, điện, kết cấu hạ tầng thì Việt Nam vẫn đang là do các doanh nghiệp trong nước quản lý".

Theo Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, trong tương lai, Việt Nam sẽ phải có điều chỉnh để phát huy tốt hơn nữa các doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào nhiều lĩnh vực trọng yếu hơn. Tuy vậy, ông Doanh vẫn đưa ra dự đoán trong năm 2023 cho kinh tế của Việt Nam :

"Năm 2023 là một năm đầy biến động và khó khăn đối với kinh tế thế giới và đối với kinh tế Việt Nam. Nền kinh tế Việt Nam là một ngành kinh tế rất mở, tổng giá trị xuất và nhập khẩu của Việt Nam vượt 230 % GDP của quốc gia này. Trong khi biến động của kinh tế thế giới rất khó dự báo, không ai biết cuộc chiến Nga Ukraine sẽ diễn biến như thế nào, kết thúc ra sao ? Cũng rất khó dự báo là triển vọng của các ngành kinh tế có phát triển được không ? Tuy vậy cũng có các diễn biến tích cực là Trung Quốc đã mở cửa và thôi không áp dụng chính sách zero Covid-19, qua đó thúc đẩy quá trình xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc, đóng góp đáng kể cho kinh tế Việt Nam. Giúp Việt Nam phát huy được thế mạnh của mình để xuất khẩu các mặt hàng sang thị trường lớn là thị trường Trung Quốc, cũng như tiếp tục xuất khẩu mạnh sang thị trường Hoa Kỳ, là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam".

Cũng theo bài viết của tác giả Suiwah Leung, bà cho rằng Covid-19 đã gây ra sự phân tâm nghiêm trọng trong ba năm qua. Đã đến lúc các cơ quan chức năng của Việt Nam cần tập trung vào ổn định tài chính trong ngắn hạn và thúc đẩy tăng trưởng trong trung và dài hạn.

Về vấn đề này, Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng độc lập, với hơn 30 năm kinh nghiệm làm trong ngành tài chính ngân hàng tại Mỹ, Đức và Việt Nam, hôm 1/2/2023 cho rằng :

"GDP của Việt Nam tăng 8,02% trong năm 2022 là hiện tượng rất đáng quan tâm, bởi vì đó là mức độ tăng cao nhất trong vòng 12 năm, nhất là trong thời gian trong năm 2022 vẫn ảnh hưởng bởi dịch bệnh, nhưng Việt Nam đã có mức tăng trưởng rất khả quan. Thế nhưng trong sự tăng trưởng đó mình nhìn thấy tất cả vấn đề của một ngành kinh tế, đó là thị trường chứng khoán mất hơn 30 %, rồi những tháng cuối năm thị trường trái phiếu doanh nghiệp đóng băng, thị trường bất động sản đóng băng. Thêm vào đó từ đầu năm đã có những vụ đại án như vụ Tân Hoàng Minh, rồi vụ FLC, đến cuối năm là vụ Vạn Thịnh Phát…"

Với những "bất ổn" trên, Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, dự đoán rằng để thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng mạnh trong năm 2023, các nhà làm chính sách ở Việt Nam sẽ phải cùng với đó "giải quyết" những khó khăn đi kèm như ông vừa nêu ở trên.

Tuy vậy, ông Hiếu, nói thêm rằng nếu chỉ lạc quan nhìn vào những con số, thì có thể sẽ có cái nhìn phiến diện và nếu nhìn, thẩm định phiến diện thì một kế hoạch kinh tế khó mà có thể được xem là khả thi. Ông nói tiếp :

"Đối với Việt Nam, năm 2023 là năm rất quan trọng để Việt Nam nhìn lại chính mình. Kinh tế Việt Nam tăng trưởng khả quan như vậy, bên cạnh đó là mức lạm phát dưới 4 % chứng tỏ nền kinh tế Việt Nam có sự phát triển mạnh".

Nguồn : RFA, 01/02/2023

Cần có "sếu đầu đàn", vì theo lời của cựu Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, nền kinh tế có rất nhiều doanh nghiệp, tương tự những con sếu, do vậy cần có những "sếu đầu đàn".

 Cần xác định được các doanh nghiệp có đủ bản lĩnh trở thành "sếu đầu đàn" trên cơ sở đánh giá nội lực của doanh nghiệp và nguyên tắc thị trường

"Sếu đầu đàn" cũng là câu chuyện đầu xuân dịp tết Nguyên đán Quý Mão 2023 mà Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã chia sẻ với báo chí như mong muốn, giải pháp đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đặc biệt, chính sách hỗ trợ xây dựng những doanh nghiệp lớn – "sếu đầu đàn", dẫn dắt sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Đảng chính là "sếu đầu đàn"

Đại hội XIII của Đảng (1/2021) khẳng định, trong công cuộc đổi mới, Đảng coi nhiệm vụ xây dựng, phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt.

Trong xây dựng Đảng đã lấy công tác cán bộ là then chốt. Xây dựng đội ngũ cán bộ có trình độ, phẩm chất, năng lực ngang tầm nhiệm vụ. Động viên, khuyến khích những cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám vượt qua khó khăn, thách thức, dám đổi mới, sáng tạo. Với đội ngũ cán bộ như thế là sự bảo đảm nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng, đương đầu vượt qua khó khăn, thách thức, phát triển đất nước nhanh, bền vững.

Như vậy xem ra "sếu đầu đàn" ở đây khó ai khác ngoài Đảng.

Tuy nhiên câu chuyện ở trên chỉ mang ý nghĩa của cổ động chính trị, bởi thực tế thì như nhận xét của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, công nghiệp Việt Nam đang tiếp tục phụ thuộc lớn vào các yếu tố bên ngoài – tức không nằm trong khả năng quản lý của Đảng.

"Trong cơ cấu giá trị gia tăng các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam, giá trị gia tăng từ các yếu tố bên ngoài vẫn chiếm tỷ lệ lớn, trong khi tỷ lệ giá trị gia tăng nội địa còn thấp, chưa có nhiều chuyển dịch đáng kể", ông Dũng nhận định.

Theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam cần xác định rõ tầm quan trọng của phát triển công nghiệp trong quá trình hiện đại hóa đất nước, từ đó tập trung các nguồn lực của quốc gia để phát triển công nghiệp, lấy công nghiệp làm đòn bẩy kéo theo sự phát triển của các ngành kinh tế khác.

Ông Nguyễn Chí Dũng cho biết Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ trình, tham mưu Đảng và Nhà nước xem xét ban hành các chính sách ; tập trung các nguồn lực để thúc đẩy hình thành các tập đoàn công nghiệp lớn, đóng vai trò dẫn dắt hệ thống doanh nghiệp công nghiệp nội địa và vươn ra thị trường khu vực.

Ông Dũng cũng chia sẻ trong bối cảnh hiện nay, chúng ta cần xác định được các doanh nghiệp có đủ bản lĩnh trở thành "sếu đầu đàn" trên cơ sở đánh giá nội lực của doanh nghiệp và nguyên tắc thị trường, tránh việc sử dụng mệnh lệnh hành chính hay lắp ráp một cách cơ học. Những doanh nghiệp này cần được xem xét, đánh giá trên các yếu tố : quy mô ; thị phần và thị trường ; quản trị ; ngành, lĩnh vực hoạt động và tính bền vững của doanh nghiệp.

Theo đó, các doanh nghiệp quy mô lớn cần có tiềm lực về tài chính, hoạt động hiệu quả dựa trên năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo, hình thành năng lực sản xuất mới có tính tự chủ và tăng khả năng thích ứng, chống chịu của nền kinh tế. Đồng thời, phải có khả năng chiếm lĩnh thị trường trong nước và có định hướng mở rộng sang thị trường nước ngoài (thông qua hoạt động xuất khẩu hoặc đầu tư ra nước ngoài) và có hệ thống quản trị chuyên nghiệp, hiện đại.

Nội dung trên của ông Nguyễn Chí Dũng dường như muốn gián tiếp nhìn nhận việc đã sai lầm trong lựa chọn "sếu đầu đàn" ở mấy năm trước đây.

7 con sếu mạnh ai nấy bay ?

Tháng 3/2021, theo ý kiến từ ‘bề trên’ thì có 7 doanh nghiệp được đề xuất làm "chim đầu đàn" dẫn dắt nền kinh tế, gồm Viettel, VNPT, MobiFone, Tập đoàn Điện lực EVN, Tập đoàn Dầu khí PVN, Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn và Vietcombank.

Ngoài tổng tài sản sản trên 20 ngàn tỷ đồng, các tiêu chí chung khác của các doanh nghiệp này là chiếm thị phần từ 30% trở lên, bảo đảm các quy định về cạnh tranh ; ROE (lợi nhuận trên vốn) lớn hơn 6 ; được quản trị tốt trên cơ sở nguyên tắc OECD…

Khi ấy, Bộ trưởng Bộ kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đề nghị cần xem xét lại xem các doanh nghiệp được đề xuất lựa chọn đã phù hợp chưa ? Lĩnh vực hàng không hay Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc (VEC) có nên được nghiên cứu, xem xét đưa vào đề án ? Cơ chế chính sách như dự kiến đề xuất đã đủ mạnh chưa ?

Liên quan đến "sếu đầu đàn" là câu chuyện tương tự với ông Nguyễn Xuân Phúc, khi ấy còn là Chủ tịch nước.

Tại lễ kỷ niệm 25 thành lập Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Hải (Thaco) tối 11/12/2022, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho rằng hành trình từ một doanh nghiệp mua bán ô-tô đã qua sử dụng tại Đồng Nai đến một tập đoàn công nghiệp đa ngành, đa lĩnh vực của Thaco là minh chứng môi trường kinh doanh ở Việt Nam hoàn toàn có thể sản sinh ra những doanh nghiệp tầm cỡ.

Theo ông Phúc, nền kinh tế có rất nhiều doanh nghiệp, tương tự những con sếu. Tuy nhiên, muốn trở thành sếu đầu đàn có khả năng truyền cảm hứng cho cộng đồng thì doanh nghiệp đó phải nhìn xa, khát vọng lớn cùng tâm huyết đồng hành cùng dân tộc.

Chủ tịch nước đánh giá Thaco không chỉ ráp nên những chiếc xe mà hơn hết là xây dựng diện mạo về ngành công nghiệp ô-tô do người Việt làm chủ, tạo ra hàng chục ngàn việc làm và đóng góp hàng chục tỷ đồng tiền thuế mỗi năm. "Thành công đó bắt nguồn trước hết từ khát vọng vươn lên mạnh mẽ, tầm nhìn, nghị lực và trí lực của người đứng đầu doanh nghiệp", Chủ tịch Nguyễn Xuân Phúc nói.

Đất không lành nên sếu bay đi luôn…

Cũng liên quan chuyện sếu, trong một lăng kính khác, ý kiến từ nhà nhiếp ảnh Sơn Huỳnh, "sếu đầu đỏ sống vì môi trường, mà tôi thấy môi trường bên đó (Campuchia) tốt lắm. Họ làm bảo tồn rất tốt, cánh đồng cỏ năn rất rộng, có nguồn thức ăn dồi dào và nguồn nước phù hợp với sếu. Tôi nghĩ kiểu đó thì con sếu rất… khó đi".

Năm 2020, lần đầu tiên Việt Nam không thấy sếu đầu đỏ bay về, trú lại tìm thức ăn. Giới khoa học quan sát và cho biết chỉ có 7 con bay qua khu vực Phú Mỹ (Kiên Giang) mà không hề đậu lại. Lý do là vì không còn chút đất lành nào cho đàn sếu trở về.

Hàn Lam

Nguồn : VNTB, 26/01/2023

Triển vọng kinh tế của Việt Nam dự kiến sẽ có nhiều biến động hơn so với năm ngoái, với mức tăng trưởng GDP dự kiến đạt 6,83% và lạm phát là 3,69% trong tình huống tích cực nhất, theo một báo cáo vừa được công bố vào ngày 12/1 của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) và Tổ chức Hợp tác phát triển Đức GIZ.

Thành phố Hồ Chí Minh - nơi được mệnh danh là "đầu tàu kinh tế" của Việt Nam. Báo cáo mới dự đoán triển vọng kinh tế của Việt Nam năm 2023 sẽ có nhiều biến động hơn so với năm ngoái.

Trong trường hợp xấu hơn, nền kinh tế Việt Nam có thể đạt tăng trưởng 6,47% và lạm phát có thể lên tới 4,08% trong năm nay.

Báo cáo cũng cho biết những thách thức mà Việt Nam sẽ phải đối mặt bao gồm tình trạng lây lan của các biến thể Covid-19 và các bệnh phòng dịch mới, áp lực lạm phát đang diễn ra và cạnh tranh địa chính trị ngày càng gia tăng.

Nếu kinh tế vĩ mô được duy trì ổn định, Việt Nam có thể tiếp tục cải cách và thúc đẩy các biện pháp tài khóa và tiền tệ để giúp phục hồi tăng trưởng kinh tế, báo cáo đưa ra khuyến nghị.

Ngoài ra, tăng trưởng kinh tế cũng sẽ phụ thuộc đáng kể vào khả năng đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do và quản lý rủi ro liên quan đến xu hướng giảm giá của các đồng tiền trong khu vực so với đồng đô la, vẫn theo báo cáo.

Các nhà nghiên cứu cũng đề nghị những ưu tiên về chính sách của Việt Nam cần tiếp tục tập trung vào việc cải thiện nền tảng kinh tế vi mô và cải cách hệ thống thể chế kinh tế theo hướng thân thiện hơn đối với đổi mới sáng tạo và môi trường, gắn liền với xử lý hiệu quả các rủi ro trong môi trường kinh tế quốc tế đầy biến động.

Tuần trước, Ngân hàng Standard Chartered công bố dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam ở mức 7,2% và lạm phát là 5,5% trong năm nay. Mức lạm phát này cao hơn chỉ tiêu 4,5% mà Việt Nam đặt ra trong năm nay. Theo Ngân hàng Standard Chartered, thâm hụt tài khóa của Việt Nam có thể kéo dài và là nguồn gốc của lạm phát.

Trong thời gian vừa qua, ngành tài chính ngân hàng Việt Nam đã chứng kiến cảnh hỗn loạn và khủng hoảng bao trùm. Chưa bao giờ người dân, những nhà đầu tư, giới được cho là trung lưu của Việt Nam lại cảm thấy hoang mang như lúc này khi chủ của hàng hoạt các trái phiếu phát hành mất khả năng thanh toán. Kéo theo đó là ngân hàng bảo lãnh cho các trái phiếu doanh nghiệp mất thanh khoản do người dân lo sợ bán lại hàng loạt các trái phiếu không cứ của dự án nào. Lĩnh vực bất động sản, nhà đất (cùng với xuất khẩu, du lịch) vốn là một mũi nhọn phát triển kinh tế của Việt Nam bị đình trệ. Tình hình kinh tế Việt Nam cực kỳ bi đát !

Từ Nam ra Bắc, đất nền tăng giá mặc dù mức độ quan tâm giảm ở nhiều khu vực.

Để xảy ra sự cố này, có nhiều nguyên nhân đã được nhắc đến như :

1. Thị trường nhà đất, bất động sản sau một thời gian phát triển bùng nổ tăng giá liên tục đã có dấu hiệu chững lại, niềm tin vào sự phát triển của lĩnh vực này đã không còn thì phát triển quay đầu.

2. Người sở hữu các công ty phát hành trái phiếu (chủ yếu là công ty hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, bất động sản) lớn nhất Việt Nam, như bà chủ Vạn Thịnh Phát vừa bị bắt và đang trong quá trình điều tra, tài sản liên quan bị kê biên.

3. Cuộc chiến tranh xâm lược của Nga vào Ukraine kéo theo là giá lương thực, dầu mỏ tăng mạnh, nguồn cung khan hiếm dẫn đến lạm phát cao, suy thoái kinh tế ở các nước phát triển. Theo đà lạm phát của thế giới, một nước phụ thuộc vào xuất khẩu như Việt Nam cũng không là ngoại lệ. Lạm phát tăng, ngân hàng phải tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát. Lãi suất cho vay tại Việt Nam đã tăng từ 6% lên đến 9-10%. Việc đầu tư bất động sản không còn là kênh đầu tư hấp dẫn bằng cho ngân hàng vay với ít rủi ro hơn, nguồn tiền bị rút từ bất động sản sang tiền gửi cho ngân hàng vay như một hệ quả tất yếu.

Các nguyên nhân kể trên, được rất nhiều người chia sẻ, nhưng theo tôi đây chỉ là một hê quả tất yếu của hàng loạt các vấn đề nền tảng cố hữu đã được mặc định từ trước đến nay. Giống như một người mắc Hội chứng nhiễm Virus gây suy giảm miễn dịch ở người (AIDS), nạn nhân có thể bị tử vong bởi nhiễm trùng, cảm cúm, lao phổi, ung thư... hoặc hàng loạt các nguyên nhân kết hợp do suy giảm miễn dịch. Nhưng điều chúng ta cần nhận diện ở đây là thủ phạm đằng sau gây ra cái chết cho người bệnh là virus HIV mà người bệnh nhiễm phải. Nguyên nhân của cái chết, do đó là virus HIV chứ không phải các bệnh kể trên. Tương tự như vậy, các nguyên nhân 1, 2, 3 kể trên cũng chỉ là biểu hiện của một sự suy giảm miễn dịch mắc phải của nền kinh tế mà chúng ta cần tìm ra thủ phạm chính chứ không phải các nguyên nhân bề nổi đó.

Để tìm ra nguyên nhân trước hết chúng ta phải tìm câu trả lời cho câu hỏi : tại sao trong tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu chỉ có hai quốc gia Việt Nam và Trung Quốc gặp các vấn đề về bong bóng bất động sản, khủng hoảng kinh tế do tiền cho vay dưới hình thức trái phiểu ? Vậy ắt hẳn có một vấn đề gì đó đặc trưng tại 2 nước khiến lĩnh vực bất động sản và thị trường nhà đất kém đề kháng để dễ dẫn tới khủng hoảng đến vậy ?

Để đánh giá sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia, một chỉ số thường được nhắc đến là tăng trưởng GDP (tổng sản phẩm quốc nội). Tỉ lệ tăng trưởng GDP cao có thể biện minh và tăng tính chính đáng cho một đảng cầm quyền.

Tổng sản phẩm quốc nội = (1) Tổng tiêu dùng của người dân + (2) Đầu tư công + (3) Chi tiêu của chính phủ + (4) Giá trị cán cân xuất nhập khẩu

Trong bốn số liệu trên, việc tác động vào chỉ số thứ (1) và thứ (4) là điều bất kỳ một chính phủ nào cũng muốn nhưng rất khó để tác động. Nó đòi hỏi một chính quyền phải có hệ thống an sinh xã hội tốt để người dân không lo tích trữ của cải đề phòng đau ốm, hoặc có một nền kỹ thuật công nghệ phát triển để tăng cán cân xuất –nhập. Để thực hiện 2 điều này cần một cố gắng vượt bậc và ưu tư dài hạn, nói chung rất khó để thực hiện và kết quả của nó không thể thấy ngay được.

Còn hai chỉ số về (2) Đầu tư công và (3) Chi tiêu của chinh phủ là hai con số mà chính quyền hoàn toàn có thể tác động để làm tăng GDP.

Vấn đề là tiền ở đâu ra để đầu tư công và chi tiêu ? Có 3 cách :

1. Tiền thuế hoặc các khoản đóng góp công cộng thu của nhân dân

2. Vay các tổ chức cá nhân nước ngoài

3. Bán các tài sản thuộc sở hữu công

Dễ nhận thấy tiền thuế hoặc đi vay không thể tác động  vì ai cũng biết là không thể thu thuế quá nhiều và không thể vay vượt khả năng đáo hạn. Còn tài sản thuộc sở hữu công thì bao gồm những gì ? Ở các quốc gia dân chủ tôn trọng sở hữu cá nhân thì nó là tài nguyên thiên nhiên, các hiện vật, công trình mang ý nghĩa lịch sử về quốc gia và không gì khác. Ở Việt Nam và Trung Quốc nó còn có thêm một nguồn tài sản công vô tận có thể đấu giá là "quyền sử dụng đất".

Tác nhân của sự suy giảm miễn dịch trong sinh hoạt kinh tế Việt Nam là những điều 53 và 54 Hiến pháp 2013 : Ảnh minh họa Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được sử dụng rộng rãi trên phạm vi cả nước theo một mẫu thống nhất

Điều 53, 54 trong Hiến pháp của Việt Nam ban hành năm 2013 quy định :

"Điều 53 : Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. 

Điều 54 :

1. Đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, nguồn lực quan trọng phát triển đất nước, được quản lý theo pháp luật. 

2. Tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất. Người sử dụng đất được chuyển quyền sử dụng đất, thực hiện các quyền vànghĩa vụ theo quy định của luật. Quyền sử dụng đất được pháp luật bảo hộ.

3. Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hộivìlợi ích quốc gia, công cộng. Việc thu hồi đất phải công khai, minh bạch và được bồi thường theo quy định của pháp luật.

4. Nhà nước trưng dụng đất trong trường hợp thật cần thiết do luật định để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc trong tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai".

Như vậy thông qua việc bán và đấu giá "quyền sử dụng đất" – một loại tài sản quốc gia ngân sách địa phương sẽ được bổ sung để đầu tư công, nhà nước độc quyền đầu ra và chỉ định nhà đầu tư phát hành đấu giá nên nguồn cung luôn trong tình trạng khan hiếm hoặc các nhà đầu tư luôn tạo khan hiếm giả tạo để đẩy giá. Giá nhà đất nhất định phải cao thì tiền bán "quyền sử dụng đất" thu về mới lớn để đầu tư công tạo tăng trưởng. Tất nhiên phần lớn số tiền thu về trong việc hô biến quyền sử dụng đất đó sẽ chảy vào túi tài phiệt tạo ra hàng loạt các tỉ phú bất động sản và quan chức giầu nứt đố đổ vách như hiện nay, nhưng vào túi cá nhân 8 thì chỉ 2 phần trong đó để đầu tư công cũng là một con số quá kinh khủng.

Đến đây thì chúng ta có thể trả lời câu hỏi : Tại sao thị trường bất động sản và nhà đất ở Việt Nam và Trung Quốc lại phát triển nóng và thiếu đề kháng với khủng hoảng kinh tế ? Và thủ phạm gây ra sự suy giảm miễn dịch của nền kinh tế này không gì khác chính là điều 53, 54 trong hiến pháp mà Đảng cộng sản quyết tâm giữ dù có phải răn đe bằng súng ống, dùi cui hoặc bắn bỏ một vài cá nhân chống đối quyền bất khả xâm phạm đó.

Duy Quang

(14/11/2022)

Trưởng đại diện Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF tại Việt Nam, ông Francois Painchaud, nhận định rằng khi kinh tế thế giới đi vào suy thoái thì Việt Nam cũng không thể nào không bị tác động trước những thách thức có tính toàn cầu.

Xe tải chở container đi qua các dãy container ở cảng Đình Vũ, Hải Phòng hôm 12/8/2019 (hình minh hoạ). AFP

Cần nhìn vào bức tranh kinh tế toàn cầu để hình dung Việt Nam không thể nào thoát khỏi ảnh hưởng toàn cảnh kinh tế thế giới ‘u ám’ hiện nay là quan điểm của chuyên gia kinh tế Nguyễn Huy Vũ trong điện thư gởi cho RFA từ Na Uy :

"Lạm phát tại nhiều nước không có dấu hiệu hạ nhiệt nhanh chóng. Ngân hàng Trung ương Mỹ dự định tăng lãi suất cho đến khi kiểm soát được lạm phát. Các Ngân hàng Trung ương các nước sẽ đi theo hướng đó. Hậu quả là kinh tế thế giới có thể nhanh chóng đi vào suy thoái ngày càng cao".

"Việt Nam phụ thuộc rất nhiều vào kinh tế thế giới, từ FDI (vốn đầu từ trực tiếp từ nước ngoài) cho đến xuất, nhập khẩu. Vì vậy mà khi kinh tế thế giới suy thoái Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng lớn".

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Trí Long, nguyên viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường Giá cả thuộc Bộ Tài chính cho rằng nhận định của IMF là hợp lý :

"Nói chung thì tăng trưởng Quí II được ghi nhận là cao nhất so với suốt 10 năm vừa qua, đặc biệt trong bối cảnh như vậy nó đã tăng 6,7%. Điều đó thể hiện khả năng năm nay vượt chỉ tiêu Quốc hội đề ra trên 7% là có trong tầm tay. Cho nên nhận xét của Quĩ Tiền Tệ Quốc Tế là phù hợp với thực trạng Việt Nam hiện nay".

Đối với năm 2023, ông François Painchaud cho biết dù bị hạ nhưng dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam vẫn cao nhất trong số các nền kinh tế chủ chốt tại Châu Á.

Từ điểm này, khuyến cáo tiếp theo từ vị trưởng đại diện IMF là Việt Nam cần theo dõi sát rủi ro lạm phát, cần chính sách tài khóa linh hoạt trong điều kiện kinh tế liên tục biến động.

Rủi ro lớn nhất đằng sau khuyến cáo của IMF theo Phó Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long là tăng trưởng thường đi đôi, thường có quan hệ rất chặt chẽ với lạm phát.

Hiện tại, ông nói, theo chỉ tiêu Quốc hội đưa ra về lạm phát dưới 4%, tám tháng là 2,6 - 2,8% thì khả năng kiểm soát là có thể. Cái rủi ro lớn nhất của Việt Nam là tăng trưởng không đảm bảo hiệu quả :

"Có nghĩa là đầu tư chiều rộng chứ không đầu tư chiều sâu. Đầu tư chiều rộng ảnh hưởng rủi ro rất lớn. Tăng trưởng cao nhưng không chú ý đến hiệu quả, chất lượng mà chỉ chú ý đến số lượng… Hậu quả là bỏ ra một nhưng thu về không được một là thua lỗ. Cẩn thận hay không cẩn thận thì rủi ro nằm trong cái bẫy nợ công cao. Muốn tăng trưởng phải tăng cường đầu tư, nếu không đủ thì phải đi vay, mà đi vay thì phải trả nợ. Cuối cùng là nếu không có hiệu quả thì không thể trả nợ. Đấy cái rủi ro lớn nhất là như vậy".

Quan trọng nhất là tốc độ tăng trưởng cao phải gắn với hiệu quả và chất lượng, là kết luận của chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long.

Không chỉ IMF mà cả World Bank cũng có đánh giá tương tự về kinh tế Việt Nam. Tiến sĩ Khương Hữu Lộc, giám đốc tài chính CFO cho một số tập đoàn lớn của Mỹ, giảng viên chương trình MBA Quản trị Kinh doanh cho một vài đại học ở Hoa Kỳ, phân tích :

"GDP của Việt Nam năm 2020-2021 gia tăng 2,6%, gần như rất thấp vì bị Covid hoành hành. Trong mấy tháng đầu 2022 họ đánh giá GDP của Việt Nam thấp, nhưng cuối 2022 GDP của Việt Nam sẽ gia tăng 7,5. Tức là lúc trước họ dự tính 6,5 % nhưng bây giờ họ tăng thêm 1%. Cả IMF và World Bank đều đánh giá như vậy".

Sở dĩ kinh tế Việt Nam có dấu hiệu gia tăng nhiều hơn là vì so với hiện trạng trì trệ từ năm trước đó. Đối với Việt Nam, GDP gia tăng 2,6 là trì trệ, TS Khương Hữu Lộc giải thích :

"Vì một nền kinh tế đang phát triển mà gia tăng 7, 8 hay 9% là chuyện thường lắm. Một nền kinh tế trưởng thành và lớn như Hoa Kỳ hay nguyên khối Châu Âu mà tăng 3% là quá tốt rồi, thành ra phải nhìn một cách tương đối".

Do vậy nói kinh tế Việt Nam trên đà hồi phục là điều không thể phủ nhận nhờ các yếu tố sau :

"Việt Nam bây giờ trở thành một trong những nước chủng ngừa cho người dân nhiều nhất, cao nhất, mà lại chủng ngừa với thuốc tân tiến từ Hoa Kỳ với Châu Âu, thành ra đường lối sống chung với Covid để bành trướng kinh tế của Việt Nam vững chãi hơn".

Việt Nam xuất khẩu nhiều nhất sang Hoa Kỳ, kế đó là Châu Âu và Trung Quốc. Hoa Kỳ và Châu Âu, theo Tiến sĩ Khương Hữu Lộc cho hay, đang đối diện tình trạng ‘stagflation’ có nghĩa là ‘kinh tế trì trệ và lạm phát tăng’. Đây là điều rất khó giải quyết trong ngắn hạn :

"Nhưng mà Việt Nam hiện tại được hưởng lợi vì nhiều công ty ví dụ như Intel đang đầu tư thêm 500 triệu USD vào Việt Nam, rồi Samsung rời Trung Quốc để hoàn toàn đầu tư ở Việt Nam".

"Rồi chuỗi cung ở Việt Nam hiện tại cũng không bị ảnh hưởng nhiều. Mặc dù giá dầu xăng có ảnh hưởng phần nào nhưng Việt Nam gần như tự lực tự cường về thực phẩm trong khi các quốc gia khác phụ thuộc vào thực phẩm từ Ukraine và Nga. Thành ra mức tăng trưởng 7,5 này có thể tin tưởng được".

Để tránh rủi ro khi kinh tế tăng trưởng cao, Việt Nam có theo được cảnh báo của IMF là theo dõi sát lạm phát cũng như áp dụng chính sách tài khóa linh hoạt trong hoàn cảnh kinh tế nhiều biến động hay không ? Tiến sĩ Khương Hữu Lộc cho rằng lạm phát ở Việt Nam hiện ở mức 3,8% thế nhưng từng có một cảnh báo là Việt Nam đo lường mức lạm phát không chính xác :

"Việt Nam không đi theo từng mẫu hàng. Họ dùng con số đại cương do đó có thể rất sai lạc. Thí dụ bên Hoa Kỳ khi nói thịt heo, thịt gà, thịt bò… hay là xăng hay tất cả thì họ đi theo từng vùng, họ làm tỷ trọng nên rất chính xác. Mặc dù vậy thỉnh thoảng họ cũng làm sai và sau vài tháng phải chỉnh đốn. Còn Việt Nam thì không có khả năng theo dõi sát từng mặt hàng. Ví dụ thịt bò, thịt heo ở Đà Nẵng khác ở Sài Gòn và khác ở Cần Thơ. Tính không chính xác thành ra mức lạm phát ở Việt Nam có thể cao hơn 3,8%".

Một khi không đo lường được chính xác mức độ lạm phát thì biện pháp linh hoạt tài khóa sẽ không mang lại hiệu quả :

"Khi Việt Nam nghĩ rằng lạm phát 3,8% nghĩa là dưới 4% thì họ không lo. Thứ nữa Việt Nam theo mẫu kinh tế tương tự như Trung Quốc. Mà Trung Quốc bây giờ đang vỡ nợ vì thị trường địa ốc thổi giá. Hiện tại mức thổi giá của địa ốc Việt Nam có thể sẽ là triệu chứng ung thư cho nền kinh tế Việt Nam".

Kèm theo đó, vẫn lời Tiến sĩ Khương Hữu Lộc, mức nợ công, tư của Việt Nam chưa chính xác và chưa được chỉnh đốn.

Thanh Trúc

Nguồn : RFA, 31/08/2022

Cuộc ‘đốt lò’ của Việt Nam làm tiêu tan 40 tỷ đô la chứng khoán

VOA, 29/04/2022

Hàng loạt vụ bắt giữ doanh nghiệp cấp cao đã khiến chứng khoán Việt Nam bị xóa sổ 40 tỷ USD và làm lung lay niềm tin của các nhà đầu tư vào một thời điểm mong manh đối với nền kinh tế đang phát triển nhanh, hãng thông tấn Reuters nhận định.

Những cáo buộc về gian lận, thao túng thị trường và tham nhũng đã khiến một số công ty đang ở đỉnh cao nhất rơi tự do và giáng những cú giáng mạnh vào thị trường chứng khoán Việt Nam.

Bắt đầu từ vụ bắt giữ tỷ phú Trịnh Văn Quyết cách đây một tháng, các nhà môi giới chứng khoán, phát triển bất động sản và thậm chí lãnh đạo hàng đầu đã bị bắt khi một chiến dịch chống tham nhũng kéo dài nhiều năm của Việt Nam mở rộng từ bộ máy hành chính sang các lãnh đạo doanh nghiệp.

Những cáo buộc về gian lận, thao túng thị trường và tham nhũng đã khiến một số công ty đang ở đỉnh cao nhất rơi tự do và giáng những cú giáng vào một trong những thị trường chứng khoán lấp lánh nhất thế giới.

Sau khi chỉ số chuẩn tăng hơn gấp đôi giá trị so với mức đáy vào tháng 3 năm 2020, cuộc đàn áp đã gây ra đợt lao dốc mạnh nhất trong một ngày của thị trường tuần này, kể từ những ngày đầu của đại dịch, xuống mức thấp nhất trong chín tháng vào hôm 26/4.

Thị trường chứng khoán hiện đã bị thổi bay 11% trong vòng ba tuần. Trái phiếu và tiền tệ cũng trượt giá.

Các nhà đầu tư nói rằng cuộc đàn áp đã làm lung lay ít nhất niềm tin ngắn hạn vào triển vọng của Việt Nam và có nguy cơ khiến cho dòng vốn bị rút đi giữa bối cảnh áp lực đang đến từ tỷ giá hối đoái tăng nhanh của Mỹ và nỗi lo lắng trên toàn cầu về cuộc chiến Ukraine và những căng thẳng địa chính trị khác.

"Đối với những người quan tâm đến việc đầu tư vào Việt Nam như một phần của câu chuyện mở cửa trở lại (họ) có thể có chút lo ngại", Carlos Casanova, nhà kinh tế Châu Á cấp cao tại Union Bancaire Privée, nói với Reuters trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại từ Singapore. "Môi trường chung không thuận lợi cho việc thu hút các nhà đầu tư nước ngoài".

Các vụ bắt giữ đang mở rộng chiến dịch chống tham nhũng của Đảng cộng sản cầm quyền mà Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thúc đẩy từ năm 2016.

Ông Trọng cho biết hôm 27/4 rằng nỗ lực này là nhằm cải thiện niềm tin vào "Đảng, Nhà nước và toàn bộ hệ thống chính trị", theo tuyên bố của chính phủ đưa ra sau cuộc họp của ủy ban chống tham nhũng.

Mặc dù thị trường đã ổn định vào ngày 27/4 với hy vọng tình trạng rớt giá được kiềm chế, nhưng nó vẫn chưa phục hồi hoàn toàn.

Việt Nam là một trung tâm sản xuất đã được hưởng lợi khi các công ty toàn cầu đa dạng hóa sản xuất bên ngoài Trung Quốc. Nền kinh tế Việt Nam đã đạt tăng trưởng 5% trong qúy đầu tiên.

Theo nhà cung cấp chỉ số MSCI, hầu hết tiền nước ngoài chảy trực tiếp vào xây dựng nhà máy và mua bất động sản, thay vì vào cổ phiếu tại quốc gia mà thị trường này chỉ được xếp hạng là "thị trường biên". Các nhà giao dịch ký quỹ chiếm phần lớn hoạt động.

Tuy nhiên, các vụ bắt giữ đã khiến một số người bất ngờ khi nó tấn công vào trung tâm thị trường vốn của đất nước và lĩnh vực bất động sản, vốn chiếm khoảng 1/4 chỉ số.

Deirdre Maher, người đứng đầu bộ phận thị trường biên tại Amundi, nhà quản lý tài sản lớn nhất Châu Âu, nhận xét : "Nhiều người trong số các nhà đầu tư bán lẻ chưa quen với thị trường và chưa quen với sự biến động như vậy của thị trường".

"Đối với những nhà đầu tư này, tôi tin rằng hậu quả từ các cuộc điều tra tham nhũng sẽ làm giảm sút tình cảm. Tuy nhiên, đối với các nhà đầu tư dài hạn, sự điều chỉnh gần đây thực sự cung cấp một khởi điểm thú vị".

Ngoài ông Trịnh Văn Quyết, Chủ tịch tập đoàn bất động sản và giải trí FLC, cảnh sát đã bắt giữ ông Đỗ Anh Dũng, Chủ tịch tập đoàn bất động sản Tân Hoàng Minh, và ông Đỗ Đức Nam, Giám đốc điều hành công ty môi giới chứng khoán Trí Việt.

Các quan chức tại Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh cũng bị quy trách nhiệm về các vi phạm thị trường.

Ông Dũng không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters, trong khi FLC cho biết ông Quyết đang hợp tác với các cơ quan chức năng và chưa có kết quả điều tra nào được công bố. Chứng khoán Trí Việt cho biết đang phối hợp với điều tra viên.

Cổ phiếu FLC đã giảm khoảng 20% trong tháng 4 và cổ phiếu TVB giảm gần 40%.

(Việt Nam) sẽ phải mất một thời gian để phục hồi từ việc thúc đẩy chống tham nhũng. Erik Jonsson, một đối tác tại thành phố Hồ Chí Minh của công ty đầu tư mạo hiểm toàn cầu Antler, cho rằng : "Vượt qua những thay đổi tận gốc rễ như chống tham nhũng thường không phải trong một sớm một chiều".

Theo ông, "Những cuộc đàn áp kiểu này có thể là một phần trong hành trình lâu dài của Việt Nam" và "Mỗi sự kiện có thể dẫn đến những điều chỉnh trong một giai đoạn, nhưng nhìn chung đều đóng góp vào sức hấp dẫn và tăng trưởng tích cực".

Theo Reuters

***********************

Nhà thầu Việt Nam đến Texas để kiếm ‘lãi tỷ đô’

VOA, 29/04/2022

Một nhà thầu lâu năm của Việt Nam là Công ty cổ phần Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (HBC) có kế hoạch đấu thầu tại Mỹ vàÚc để tăng doanh thu hàng năm lên 20 tỷđô la và thu về khoản lợi nhuận đến 1 tỷđô la trong vòng 10 năm.

Một phần cảng Houston ở Pasadena, bang Texas, nơi được xem là có các điều kiện và chính sách thuế thuận lợi cho các công ty nước ngoài hoạt động.

"Đểđạt được các cột mốc này thì Hòa Bình không thể không ra nước ngoài", tờ VnExpress dẫn lời ông Lê Viết Hải, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn xây dựng Hòa Bình, nói tại phiên họp thường niên ngày 25/4, đồng thời cho biết thêm rằng hai văn phòng tại Sydney và Brisbane, Australia vàở Texas, Hoa Kỳ, của tập đoàn sẽ bắt đầu hoạt động trong qúy này.

Theo kế hoạch dự kiến, vào qúy IV, tập đoàn sẽ bắt đầu xây dựng dựán tại nhiều khu vực ở Australia nhằm chuẩn bị cho Thế vận hội Olympic Brisbane sẽ diễn ra vào năm 2032.

Tại Hoa Kỳ, tập đoàn Hòa Bình cho rằng Texas là bang có tăng trưởng kinh tếđáng kể, thị trường xây dựng sôi động, và các điều kiện và chính sách thuế của bang cũng rất thuận lợi cho các công ty nước ngoài hoạt động. Đặc biệt, cảng quốc tế Houston là một điều kiện thuận lợi để vận chuyển vật liệu xây dựng.

Nhà thầu Việt Nam đặt ra mục tiêu doanh thu đến năm 2032 là 20 tỷ USD và lợi nhuận là 1 tỷ USD, tương đương 437.000 tỷđồng và 21.800 tỷđồng. Tập đoàn hy vọng sẽđạt được mục tiêu trên bằng cách đưa ra mức giá cạnh tranh dựa trên khả năng tiếp cận vật liệu và công nghệ chi phí thấp, cùng với số lượng lớn công nhân mà họ có thể huy động.

Công ty cổ phần Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình được thành lập vào năm 1987 vàđãđược hưởng lợi từ nền kinh tếđang phát triển mạnh của Việt Nam. Tuy nhiên, tập đoàn này cũng bịảnh hưởng bởi tình trạng suy thoái vìđại dịch Covid-19.

Theo lời ông Lê Viết Hải, tham vọng ra nước ngoài của tập đoàn Hòa Bình có từ nhiều năm trước nhưng cho đến nay vẫn chưa thành công. Nguyên nhân một phần là do dịch bệnh nên công ty tạm ngưng rót vốn vào các dựán bất động sản nghỉ dưỡng, dân dụng suốt hai năm qua để bảo toàn vốn. Lý do còn lại là vì công ty thiếu và yếu về một số mặt như tiềm lực tài chính, kinh nghiệm hoạt động ở nước ngoài, nhân lực có trình độ ngoại ngữ và chứng chỉ chuyên môn quốc tế, vẫn theo tường thuật của VnExpress.

Tại cuộc họp thường niên năm ngoái, ông Hải cho biết năm 2020 là năm khó khăn nhất trong suốt 33 năm hoạt động của tập đoàn, bao gồm cả việc giá cổ phiếu rớt đến 42%.

*********************

Việt Nam trấn an EU về Luật An ninh mạng

VOA, 28/04/2022

Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam nói với nhà ngoại giao của Liên Hiệp Châu Âu (EU) rằng Luật An ninh mạng của nước này "không làm ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh của các nhà đầu tư nước ngoài", đồng thời đề nghị EU tiếp tục chia sẻ kinh nghiệm về bảo đảm an ninh mạng đối với các cơ sở hạ tầng thông tin trọng yếu của Việt Nam.

Bộ trưởng Công an Tô Lâm tiếp ông Gunnar Wiegand, Tổng Vụ trưởng phụ trách Châu Á - Thái Bình Dương, thuộc Cơ quan Đối ngoại Châu Âu (EEAS). Photo CAND.

Hôm 27/4, khi tiếp ông Gunnar Wiegand, Tổng Vụ trưởng phụ trách Châu Á - Thái Bình Dương, thuộc Cơ quan Đối ngoại Châu Âu (EEAS), Bộ trưởng Công an Tô Lâm nói : "Luật An ninh mạng không làm ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh của các nhà đầu tư nước ngoài, việc kiểm soát chặt chẽ các hoạt động trên không gian mạng là nhằm đảm bảo an ninh và lợi ích quốc gia, nhiều quốc gia cũng ban hành các văn bản Luật tương tự như Việt Nam...", theo Cổng thông tin Bộ Công an.

Luật An ninh mạng của Việt Nam, thông qua vào tháng 6/2018, có hiệu lực từ ngày 1/1/2019, theo đó yêu cầu các công ty Internet phải dỡ bỏ các nội dung mà chính quyền cho là ‘độc hại’, đồng thời cũng cấm những người sử dụng Internet ở Việt Nam lan truyền những thông tin được cho là "chống phá Nhà nước, chống phá chính quyền".

Hôm 27/4, Bộ trưởng Tô Lâm đề nghị EU tiếp tục chia sẻ kinh nghiệm về bảo đảm an ninh mạng đối với các cơ sở hạ tầng thông tin trọng yếu, kinh nghiệm quản lý dữ liệu xuyên biên giới, cơ chế bảo vệ dữ liệu trong một số lĩnh vực quan trọng. Ông Lâm cũng yêu cầu hai bên tăng cường thảo luận, chia sẻ quan điểm, tham gia xây dựng, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý quốc gia về an ninh mạng.

Trước khi Luật An ninh mạng của Việt Nam có hiệu lực, đại diện các doanh nghiệp Mỹ và Châu Âu cảnh báo việc thực thi này có thể gây ra "thiệt hại kinh tế nghiêm trọng", cũng như "ảnh hưởng" đến sức hấp dẫn và tính cạnh tranh của Việt Nam.

*************************

Sau Covid, doanh nghiệp Việt chật vật tìm lao động

Nguyễn Lại, VOA, 29/04/2022

Đại dịch Covid tại Việt Nam đang có dấu hiệu hạ nhiệt. Chính sách ‘sống chung với dịch’ và việc gỡ bỏ hoàn toàn những lệnh phong tỏa hay các biện pháp phòng dịch nghiêm ngặt trước kia giúp cuộc sống trở lại bình thường. Vào thời điểm này, Việt Nam cũng đang bước vào mùa du lịch biển. Khách quốc tế đang dần trở lại Việt Nam sau 2 năm đại dịch, hứa hẹn nguồn thu từ lĩnh vực quan trọng này sẽ góp sức phục hồi dần nền kinh tế.

Một áp phích tuyên truyền cuộc chiến chống đại dịch Covid-19 ở Việt Nam. (Ảnh chụp màn hình Tuổi Trẻ Online)

Tuy vậy, nhiều chủ khách sạn, resort nghỉ dưỡng trên cả nước cho biết đang lâm vào tình trạng thiếu lao động trầm trọng, dù tất cả các địa phương đã mở cửa trở lại và việc đi lại không còn phải hạn chế.

Chị Nguyễn Thúy Hằng, chủ chuỗi khách sạn 4 sao ở Thành phố Hồ Chí Minh, cho hay các khách sạn của chị cũng như nhiều công ty taxi trong thành phố hiện không thể tìm được lao động.

"Đăng tuyển các nơi mà chúng tôi không thể tìm được nhân sự cho các hoạt động như dịch vụ phòng, bếp hay thậm chí cả bảo vệ cũng không thể tuyển được luôn. Căng lắm vì nếu không đủ nhân sự mà mình vẫn cho chạy thì các dịch vụ của mình nó không tốt được", chị Hằng chia sẻ với VOA.

Không hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ cần nhiều lao động, chị Nguyễn Thu Huyền, chủ một công ty lớn về truyền thông, cho biết doanh nghiệp của chị cũng cùng chung cảnh ngộ dù chị đã tìm mọi cách, đưa ra nhiều ưu đãi cao để lôi kéo nhân viên từ các cơ quan báo chí nhà nước hay các doanh nghiệp khác.

"Không tuyển được nhân viên luôn. Nhân viên bây giờ buồn cười lắm. Có những đứa nó đang làm với mình thì nó nhảy sang học về digital vì lĩnh vực đấy đang hot tại Việt Nam, thế là người người digital, nhà nhà digital… Xong hồ sơ là nhảy việc liên tục, vài ba tháng các bạn lại nhảy một chỗ... Thế là mình quyết định sử dụng cộng tác viên ở ngoài, chả phải nuôi, làm theo job, chứ không lao vào tuyển dụng. Nhưng thực sự thì đến lúc mình cũng phải tìm, thì tìm không ra", chị Huyền cho biết.

Theo chị Hằng thì do dịch kéo dài và lệnh phong toả-hạn chế đi lại áp dụng quá lâu nên sau khi các lao động về quê, họ đã quen với cuộc sống tại địa phương trong khi tại các thành phố thì giá cả leo thang, tình hình công việc và thu nhập chưa chắc chắn nên ít ai muốn quay trở lại thành phố làm việc ngay vào thời điểm này.

"Ngay trong đợt dịch, dù mình có hỗ trợ cho các bạn nhưng các bạn vẫn bỏ về quê vì các bạn sợ quá. Và khi họ đã về quê và ở 2 năm rồi thì họ không còn muốn lên lại nữa", chị nói.

Đồng tình với nhận định này, chị Huyền cho biết thêm : "Họ không lên lại vì họ sợ chứ. Cả đợt dịch vừa rồi họ sợ quá đi chứ. Họ ở nhà họ làm việc vớ vẩn cũng còn có cái ăn. Bây giờ lên ví dụ như lên thành phố Hồ Chí Minh thì cái gì cũng đắt đỏ mà tiền kiếm không ra nên họ sợ. Trong khi chỉ thời gian trước thôi, xóm trọ nào cũng có người chết. Có xóm chết cả xóm ấy. Khiếp lắm".