Biến đổi khí hậu có thể khiến Việt Nam vào năm 2050 mất đến 14,5% GDP

RFA, 20/03/2024

Tác động của biến đổi khí hậu có thể khiến Việt Nam mất đến từ 12-14,5% GDP vào năm 2025.

Một lớp sương mù dày đặc bao phủ đường chân trời Hà Nội - AFP

Đó là dự báo do Ngân hàng Thế giới (World Bank- WB) đưa ra và Giám đốc Quốc gia IFC tại Việt Nam, ông Thomas Jacobs, nhắc lại tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ gặp mặt cộng đồng doanh nghiệp FDI và Diễn đàn Doanh nghiệp Thường niên (VBF) diễn ra vào ngày 19/3 tại Hà Nội.

Ông Thomas Jacobs cho biết theo báo cáo phân tích môi trường của WB, Việt Nam đã mất 3,2% GDP vào năm 2020 do tác động của biến đổi khí hậu.

Biện pháp mà Việt Nam cần có để có thể đạt được mục tiêu kép vừa trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, vừa đạt được mục tiêu phát thải bằng 0 vào năm 2050 là đẩy nhanh các nổ lực nhằm tăng cường khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu và giảm phát thải carbon cho nền kinh tế.

Nguồn tài chính cần thiết cho công tác này được tính toán chừng 6,8% GDP mỗi năm, hoặc tương đương 368 tỷ USD cho đến năm 2040.

**************************

Vi nhựa trong không khí tại Thành phố Hồ Chí Minh gấp 50 lần Paris

RFA, 20/03/2024

Báo cáo về mật độ vi nhựa trong không khí ở khu vực bãi rác Phước Hiệp, thành phố Hồ Chí Minh (Thành phố Hồ Chí Minh) cho thấy tốc độ lắng đọng vi nhựa lên đến gần 1.370 hạt/m3/ngày. Mức này được so sánh cao hơn đến 50 lần kết quả quan trắc tại thủ đô Paris, nước Pháp.

Vi nhựa trong không khí tác động đến sức khỏe con người thông qua quá trình hít thở. Một số loại vi nhựa dạng sợi có thể tồn tại trong phổi lên đến 180 ngày. VTC News

Mạng báo Tiền Phong loan tin ngày 19/3 dẫn "Báo cáo tình hình phát sinh chất thải nhựa năm 2022" do Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) Việt Nam phối hợp với Bộ Tài nguyên và môi trường, Cục Biển & Hải đảo Việt Nam thực hiện. Báo cáo mới vừa được công bố.

Báo cáo kết luận rằng ô nhiễm vi nhựa được ghi nhận ở tất cả các môi trường đất, nước, không khí và trầm tích tại Việt Nam.

Riêng tại Thành phố Hồ Chí Minh quan trắc cho thấy phát hiện ra số mảnh nhựa có kích thước từ 5-200 micromet (µm) trong không khí, với thành phần chủ yếu là dạng sợi (chiếm 64%) và dạng mảnh (chiếm 36%).

Vi nhựa trong không khí tác động đến sức khỏe con người thông qua quá trình hít thở. Một số loại vi nhựa dạng sợi có thể tồn tại trong phổi lên đến 180 ngày.

Hầu hết các vi nhựa đề chứa những thành phần phụ gia, thuốc nhuộm là những chất độc hại đối với con người, sinh vật.

**************************

Hà Nội ô nhiễm, cư dân cấm con ra đường, người nước ngoài muốn rời đi

BBC, 20/03/2024

Ô nhiễm không khí đang gây ra nhiều bất tiện trong sinh hoạt hằng ngày và không ít hệ lụy tới sức khỏe lâu dài của người dân ở Hà Nội.

Hà Nội được coi là một trong những thủ đô có mức ô nhiễm không khí nghiêm trọng nhất thế giới. Ảnh chụp vào cuối năm 2023.

Bà Nga Trang, 44 tuổi và sống ở Hà Nội, gần như đã dừng việc ra ngoài vào buổi tối. Bà cũng cấm con mình ra ngoài đường chơi vào cuối buổi chiều do tình trạng ô nhiễm không khí trầm trọng gây ra bởi nạn đốt rác thải.

Là người Hà Nội gốc, bà Nga là một trong nhiều người dân thủ đô phải thay đổi thói quen sinh hoạt do ảnh hưởng của ô nhiễm không khí.

Theo một báo cáo toàn cầu được công bố hôm thứ Ba (19/3), tình trạng này thậm chí đang trở nên tồi tệ hơn.

Theo báo cáo thường niên của công ty công nghệ chất lượng không khí IQAir, Hà Nội là một trong những thủ đô có chất lượng không khí tồi tệ nhất thế giới vào năm ngoái.

Trong một thông cáo gửi Reuters, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết theo ước tính, khoảng 60.000 trường hợp tử vong hằng năm ở Việt Nam có liên quan đến tình trạng ô nhiễm không khí.

Các chuyên gia cũng cảnh báo rằng ô nhiễm cũng gây ảnh hưởng đến ngành du lịch và cả nền kinh tế.

Trước đó trong tháng, bà Nga đã thu thập được hàng chục chữ ký để yêu cầu dừng việc đốt rác thải tại một địa điểm gần khu dân cư đông đúc nơi bà sinh sống.

"Điều này gây ảnh hưởng rõ rệt hơn các loại ô nhiễm khác, bởi chúng tôi có thể ngửi và nhìn thấy nó hàng ngày", bà chia sẻ.

Theo bà Angela Pratt, đại diện WHO tại Việt Nam, khí thải từ phương tiện giao thông, từ các hoạt động công nghiệp và sự yếu kém trong xử lý chất thải, bao gồm việc đốt rác thải, là những nguồn ô nhiễm không khí chính của Hà Nội.

Bà đã lên tiếng kêu gọi chính quyền Việt Nam xem xét thiết lập mức chấp nhận tối đa đối với các chất gây ô nhiễm không khí.

Bộ Y tế, Bộ Tài nguyên và môi trường Việt Nam, cũng như chính quyền Hà Nội, đã không trả lời yêu cầu bình luận, đồng thời không cung cấp dữ liệu về tỷ lệ mắc bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí của người dân Hà Nội.

Trong một báo cáo năm 2021, Bộ Tài nguyên và môi trường Việt Nam cho biết các bệnh về đường hô hấp gây ra 11% số ca tử vong tại Việt Nam, với chi phí chăm sóc sức khỏe hằng năm lên tới khoảng 81 triệu USD, tính riêng tại Hà Nội.

Hà Nội thường xuyên đứng đầu danh sách các thành phố ô nhiễm nhất thế giới của IQAir từ đầu năm cho đến nay.

Đầu tháng này, liên tiếp ba ngày từ 4-6/3, Hà Nội có chỉ số không khí AQI trên mức 200, mức ô nhiễm rất cao.

Theo ghi nhận của IQAir, năm ngoái Hà Nội có mức bụi mịn PM 2.5 cao gấp chín lần giới hạn khuyến cáo của WHO.

Điều đó khiến Hà Nội trở thành thành phố tồi tệ thứ tám trong số 114 thành phố được theo dõi.

Trong đó, quận Tây Hồ là nơi ô nhiễm nhất Việt Nam năm 2023.

Đòn giáng vào nền kinh tế

Ngoài yếu tố sức khỏe, sương mù cũng gây tác động tiêu cực tới du lịch, ngành đã đóng góp hơn 6% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam, theo Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Bác sĩ chuyên về sức khỏe du lịch Amornphat Kitro, người đã nghiên cứu về những rủi ro sức khỏe của khách du lịch tại Đông Nam Á, cho biết trong những tháng có mức độ ô nhiễm cao nhất, lượng khách du lịch nước ngoài đến thành phố Chiang Mai ở miền bắc Thái Lan giảm, đồng thời những người nước ngoài đang cư trú tại đây cũng rời đi.

Bà Giovanna Macchi, người Ý, 48 tuổi và đã sống ở Hà Nội được bảy năm, cho biết đã hạn chế các hoạt động ngoài trời của con bà.

Bà cũng chia sẻ thêm rằng bà cố gắng rời khỏi Hà Nội bất cứ khi nào có thể và khuyên bạn bè không nên tới đây những khi thành phố có mức ô nhiễm trầm trọng nhất.

"Chúng tôi đang tính sẽ rời Hà Nội vì ô nhiễm không khí", bà nói.

Trước đó, trong phiên họp 31 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng đề cập tới việc người nước ngoài chê Hà Nội "không khí tệ".

"Thủ đô muốn phát triển mà giao thông cứ tắc nghẽn, không khí ô nhiễm. Nhiều người nước ngoài thích ở Hà Nội nhưng không khí ô nhiễm quá. Trên truyền hình đưa tin hiếm khi không khí tốt, mức khá, trung bình là thấy mừng rồi", ông nói.

Nguồn : BBC, 20/03/2024

**************************

Ô nhiễm không khí tệ hại ở Hà Nội, phụ huynh cấm con vui chơi ngoài trời

Reuters, VOA, 20/03/2024

Bà Nga gần như không ra ngoài vào buổi tối và cấm con chơi ngoài trời sau giờ học vì ô nhiễm không khí do đốt rác ngày càng tồi tệ hơn ở khu phố bà sinh sống tại Hà Nội.

Ảnh về ô nhiễm không khí ở Hà Nội hôm 30/9/2019.

Là người Hà Nội, bà Nga, 44 tuổi, là một trong nhiều cư dân thủ đô Việt Nam có thói quen hàng ngày bị thay đổi do ô nhiễm không khí nặng nề, mà một phúc trình toàn cầu công bố ngày 19/3 cho biết đang ngày càng tồi tệ.

Phúc trình thường niên của IQAir, một công ty công nghệ chất lượng không khí, cho thấy Hà Nội là một trong những thủ đô có chất lượng không khí tồi tệ nhất thế giới vào năm ngoái.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nói với Reuters, theo ước tính thận trọng, có khoảng 60.000 ca tử vong ở quốc gia 100 triệu dân này hàng năm có liên quan đến ô nhiễm không khí. Các chuyên gia cảnh báo rằng ô nhiễm cũng ảnh hưởng đến du lịch và toàn bộ nền kinh tế.

Bà Nga đã thu thập hàng chục chữ ký vào đầu tháng này để ngăn chặn việc đốt rác tại một địa điểm gần căn hộ của bà ở một quận đông dân cư.

Bà nói : "Điều này ảnh hưởng đến chúng tôi trực tiếp hơn các nguồn ô nhiễm khác vì chúng tôi có thể ngửi và nhìn thấy nó hàng ngày".

Đại diện của WHO tại Việt Nam, Angela Pratt, cho biết khí thải từ xe cộ, hoạt động công nghiệp và quản lý chất thải kém bao gồm cả việc đốt rác là một trong những nguồn gây ô nhiễm chính của Hà Nội.

Bộ Y tế và Bộ Môi trường Việt Nam cũng như chính quyền Hà Nội không trả lời yêu cầu bình luận cũng như yêu cầu về dữ liệu tỷ lệ mắc các bệnh liên quan đến ô nhiễm tại thành phố hơn 8 triệu dân này.

Trong một phúc trình năm 2021, Bộ Môi trường cho biết các bệnh về đường hô hấp chiếm 11% số ca tử vong ở Việt Nam, với chi phí liên quan đến chăm sóc sức khỏe ước tính khoảng 81 triệu đô la mỗi năm chỉ riêng ở Hà Nội.

Thành phố này thường xuyên đứng đầu danh sách các thành phố ô nhiễm nhất toàn cầu hàng ngày của IQAir trong năm nay. Theo IQAir, năm ngoái, tổ chức ghi nhận mật độ trung bình của các hạt nhỏ và nguy hiểm trong không khí, được gọi là PM 2.5, cao hơn gần chín lần so với giới hạn do WHO khuyến nghị.

Điều đó khiến Hà Nội trở thành thủ đô tồi tệ thứ tám trong số 114 thành phố được theo dõi.

Một cú giáng vào nền kinh tế

Theo Bộ Môi trường, ngoài sức khỏe, khói mù còn có tác động tiêu cực đến du lịch, vốn chiếm hơn 6% tổng sản phẩm quốc nội của Việt Nam vào năm ngoái.

Bác sĩ y khoa du lịch Amornphat Kitro, người đã nghiên cứu các rủi ro sức khỏe đối với khách du lịch ở Đông Nam Á, cho biết lượng khách nước ngoài đến thành phố Chiang Mai phía bắc Thái Lan giảm sút vào những tháng có mức độ ô nhiễm cao nhất, trong khi người nước ngoài cư trú thường rời đi trong những khoảng thời gian đó.

Bà Giovanna Macchi, 48 tuổi, quốc tịch Ý đã sống ở Hà Nội được 7 năm, cho biết bà hạn chế các hoạt động ngoài trời của con cái, rời khỏi thành phố bất cứ khi nào có thể và khuyên bạn bè đừng đến thăm thành phố trong thời kỳ ô nhiễm tồi tệ nhất.

"Chúng tôi đang cân nhắc việc rời khỏi Hà Nội vì ô nhiễm không khí", bà nói.

Reuters

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có 700 ngàn trẻ em dưới 5 tuổi chết do ô nhiễm không khí. Bên cạnh đó, có hàng triệu trẻ em phải sống với bệnh tật cả đời do tổn hại mà ô nhiễm không khí gây ra cho não và cơ thể [1].

Hình minh họa. Học sinh che mũi trên đường từ trường về nhà ở Hà Nội hôm 11/11/2019 - AFP

Các con số này không có gì đáng ngạc nhiên bởi có tới 9 trên 10 người đang hít không khí ô nhiễm mỗi ngày, và có hơn 93% trong số 1,8 tỷ trẻ em phơi nhiễm với ô nhiễm không khí, trong đó có 630 triệu trẻ em dưới 5 tuổi [2].

Tại các nước đã phát triển, có hơn một nửa trẻ em dưới 5 tuổi phơi nhiễm với ô nhiễm không khí ở các mức cao hơn giới hạn an toàn của WHO. Trong khi đó, tỷ lệ này lên tới 98% tại các nước đang phát triển [3].

Trẻ em là đối tượng dễ bị tổn thương nói chung và trước tác hại của ô nhiễm không khí nói riêng. Bên cạnh tác hại của ô nhiễm đối với cơ thể, tác hại của nó đối với não trẻ em đã được chỉ ra qua nhiều nghiên cứu.

Ngay từ cuối thập niên 90, một báo cáo của bác sĩ thần kinh và nhi khoa Lilian Calderón-Garcidueñas cho thấy ô nhiễm không khí có thể đẩy nhanh sự thoái hóa não ở các đối tượng được nghiên cứu, trong đó có trẻ em [4].

Nghiên cứu sâu hơn cho thấy hình ảnh hiển vi của các lát não không khỏe mạnh có chất dạng hạt (particulate matter, PM) như những đốm đen nhỏ bị bao quanh bởi mô bị viêm. Xung quanh các chỗ bị viêm có thể là các dải giống vết sẹo, hoặc các cọng màu hồng – là các mảng amyloid thường thấy trong não của người mắc bệnh Alzheimer sau khi chết [5].

Dù thoái hóa thần kinh nhẹ là một khía cạnh tự nhiên của lão hóa, quá trình này có thể tồi tệ và nhanh chóng hơn do viêm thần kinh được dẫn đến bởi ô nhiễm không khí. Đặc biệt, đối với não trẻ em – vốn ở đỉnh cao của sự phát triển – tác động này còn lớn hơn nữa [6].

Ngày nay, các báo cáo với những phát hiện tương tự từ các nhà nghiên cứu khác cho thấy sự đồng thuận rằng : ô nhiễm không khí làm tổn hại não trẻ em.

UNICEF, trong một báo cáo năm 2017 có tiêu đề "Nguy hiểm trong không khí : Ô nhiễm không khí ảnh hưởng tới sự phát triển não trẻ em như thế nào" [7], đã chỉ ra tác động của ô nhiễm không khí tới não trẻ em qua một vài cơ chế :

Đầu tiên, chất dạng hạt có thể gây viêm thần kinh bằng cách phá hủy hàng rào máu não (blood-brain barrier), một màng mỏng bảo vệ não khỏi các chất độc hại. PM2.5 có khả năng phá hủy đặc biệt cao vì kích thước siêu nhỏ giúp chúng dễ dàng đi qua hàng rào này. Để làm hỏng não đang phát triển của trẻ em, liều lượng hóa chất độc hại cần thiết thấp hơn nhiều so với trường hợp não của người lớn.

Thứ hai, các hạt ô nhiễm, chẳng hạn các hạt có từ tính, nhỏ đến mức có thể xâm nhập cơ thể thông qua dây thần kinh khứu giác và ruột. Các hạt này xuất hiện nhiều hơn đáng kể trong não của người sống ở nơi có ô nhiễm không khí đô thị cao. Các hạt nano từ tính rất độc hại đối với não do tích điện từ và có khả năng giúp tạo ra stress oxy hóa (oxidative stress) – thường là nguyên nhân gây thoái hóa não.

Thứ ba, PAHs (polycyclic aromatic hydrocarbons), một loại chất ô nhiễm đặc biệt được hình thành từ quá trình đốt cháy nhiên liệu hóa thạch và thường được tìm thấy ở các nơi có lưu lượng ô tô cao, góp phần làm mất hoặc làm hỏng chất trắng trong não. Chất trắng chứa các sợi thần kinh có vai trò quan trọng trong việc giúp các nơ-ron giao tiếp với các phần khác nhau của não – và các kết nối như vậy là nền tảng cho việc học tập và phát triển của trẻ em.

Báo cáo của UNICEF cũng cho biết nhiều nghiên cứu đã phát hiện mối liên hệ trực tiếp giữa phơi nhiễm ô nhiễm không khí và khả năng nhận thức, bao gồm giảm IQ, trí nhớ, điểm số ở trẻ em học đường, cũng như các vấn đề hành vi thần kinh khác. Ô nhiễm không khí cũng được chỉ ra là ảnh hưởng đến thai nhi. Các chất ô nhiễm không khí khi được phụ nữ mang thai hít vào có thể đi qua nhau thai và ảnh hưởng đến não đang phát triển của thai nhi, với các tác động tiềm tàng suốt đời [8].

Trước tác động rõ ràng của ô nhiễm không khí đối với não trẻ em, việc cần thiết là bảo vệ trẻ em khỏi ô nhiễm không khí bằng các biện pháp thích hợp. Các biện pháp đó, theo Unicef, là thay thế các nguồn năng lượng truyền thống bằng các nguồn năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả quản lý đô thị, hạn chế phơi nhiễm trẻ em trước ô nhiễm không khí, và cải thiện lối sống với các hoạt động lành mạnh cho sự phát triển toàn diện của trẻ em.

Nguyễn Trang Nhung

Nguồn : RFA, 23/12/2019

Chú thích :

[1][2][3] Our poisonous air is harming our children’s brains

[4][5][6] Severe air pollution could speed up the degeneration of your child’s brain

[7][8] Danger in the air : How air pollution can affect brain development in young children

Một nghiên cứu có hệ thống, tổng hợp 25 nghiên cứu từ 16 quốc gia (cho đến 2017), được công bố trên tạp chí Environmental Health Perspectives cho thấy có mối tương quan mạnh mẽ giữa ô nhiễm không khí với trầm cảm và tự tử [1][2].

Hai người phụ nữ đeo khẩu trang khi đi ra ngoài ở Hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội - Reuters - Ảnh minh họa

Cụ thể, nghiên cứu phát hiện rằng những người sống với ô nhiễm không khí có tỷ lệ trầm cảm và tự tử cao hơn :

- Người nào sống ít nhất 6 tháng trong một khu vực có mật độ bụi mịn PM2.5 gấp đôi giới hạn khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (giới hạn này là 10 µg/m3) sẽ có thêm 10% nguy cơ trầm cảm.

Người nào phơi nhiễm với PM10 thì mỗi 10 µg/m3 PM10 tăng thêm sẽ làm người đó có nguy cơ tự tử cao hơn 2%.

Nghiên cứu gợi ý rằng việc giảm ô nhiễm không khí trên toàn thế giới đến giới hạn pháp lý của EU có thể ngăn hàng triệu người khỏi trầm cảm. Điều này giả định rằng tiếp xúc với không khí độc hại gây ra trầm cảm. 

Các nhà khoa học tin như vậy, mặc dù khó chứng minh quan hệ nhân quả giữa 2 yếu tố này, do các giới hạn về đạo đức trong việc thực hiện nghiên cứu không cho phép phơi nhiễm con người trước tác hại của ô nhiễm không khí.

Nếu ô nhiễm không khí và trầm cảm có mối liên hệ nhân quả, việc đáp ứng giới hạn pháp lý của EU có thể làm giảm 15% số người trầm cảm, tương đương với gần 40 triệu trong số hơn 264 triệu người trầm cảm, theo dữ liệu của WHO.

Ô nhiễm bụi mịn trong nghiên cứu được tạo ra bằng cách đốt nhiên liệu hóa thạch trong xe cộ, nhà ở và công nghiệp. Các nhà nghiên cứu cho biết các bằng chứng mới đã củng cố lời kêu gọi của Tổ chức Y tế Thế giới trong việc giải quyết tình trạng khẩn cấp về sức khỏe liên quan đến không khí bẩn.

Người đứng đầu nghiên cứu, Isobel Braithwaite tại Đại học London (University College London) cho biết ô nhiễm không khí có thể gây ra tác hại đáng kể cho sức khỏe tâm thần của con người.

Braithwaite cho biết các hạt nhỏ nhất trong không khí bẩn có thể đến não qua máu và mũi, và ô nhiễm không khí có liên quan đến tình trạng viêm não gia tăng, tổn thương tế bào thần kinh và thay đổi quá trình sản xuất hormon gây căng thẳng. 

Nghiên cứu được hỗ trợ bởi một số nghiên cứu gần đây hơn, chẳng hạn :

- Một nghiên cứu trên tạp chí Environment International về ô nhiễm không khí ở Hồng Kông cho thấy nguy cơ tử vong đối với những người mắc chứng rối loạn tâm thần và hành vi tăng mạnh vào những ngày mà ô nhiễm không khí lên đến đỉnh điểm độc hại [3].

- Một nghiên cứu trên tạp chí Psychiatry Research về ô nhiễm không khí ở London cho thấy người trẻ có khả năng bị trầm cảm cao gấp ba đến bốn lần nếu tiếp xúc với không khí bẩn ở tuổi 12 [4].

- Một nghiên cứu trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences được tiến hành tại Trung Quốc cho thấy mức độ ô nhiễm cao đã dẫn đến việc giảm đáng kể điểm kiểm tra về ngôn ngữ và số học, với tác động trung bình tương đương với việc mất một năm cho giáo dục con người [5].

- Một đánh giá toàn cầu trên tạp chí Official Publication of The American College of Chest Physicians vào đầu năm 2019 kết luận rằng ô nhiễm không khí có thể gây tổn hại cho mọi cơ qua và hầu như mọi tế bào trong cơ thể người [6].

Các nghiên cứu đã tính đến nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, bao gồm vị trí nhà ở, thu nhập, giáo dục, hút thuốc, việc làm và béo phí, song không thể tách rời tác động tiềm tàng của tiếng ồn thường xảy ra cùng ô nhiễm không khí và được biết là có ảnh hưởng tâm lý.

Ioannis Bakolis, giảng viên cao cấp về Sinh học và Dịch tễ học tại Viện Tâm thần học, Tâm lý học và Khoa học thần kinh - Đại học King London (King’s College London), không thuộc nhóm nghiên cứu, cho rằng đây là đánh giá toàn diện nhất trong 40 năm qua. 

Ông nhận xét rằng các nghiên cứu tuy từ các quốc gia khác nhau và đa dạng về cỡ mẫu, thiết kế nghiên cứu và thước đo trầm cảm, song chúng cho thấy các mối liên hệ rất giống nhau.

Dù vậy thì theo Bakolis, cần có thêm các nghiên cứu về ô nhiễm không khí và tác động của nó. Điều này sẽ giúp các nhà hoạch định chính sách có thêm bằng chứng để đưa ra các hành động thích hợp.

Bakolis khuyến nghị rằng chúng ta cần làm những gì có thể để giảm bớt sự đóng góp của mình vào ô nhiễm không khí, từ những việc nhỏ như đi bộ hay đi xe đạp. Các nhà nghiên cứu nói rằng đi bộ, đi xe đạp và nhiều không gian xanh hơn không chỉ làm giảm ô nhiễm mà còn cải thiện sức khỏe tâm thần.

Nguyễn Trang Nhung

Nguồn : RFA, 19/12/2019 (NguyenTrangNhung's blog)

Chú thích :

[1] Depression and suicide linked to air pollution in new global study

[2] Air pollution linked to increased risk of depression and suicide

[3] Air pollution linked to ‘extremely high mortality’ in people with mental disorders

[4] Growing up in dirty air 'quadruples chances of developing depression'

[5] Air pollution causes ‘huge’ reduction in intelligence, study reveals

[6] Revealed : air pollution may be damaging ‘every organ in the body’

Bộ Y tế khuyến cáo người dân về tình hình ô nhiễm không khí (RFA, 15/12/2019)

Sau nhiều ngày không khí tại Hà Nội và một số tỉnh phía Bắc bị báo động ô nhiễm trầm trọng, vào ngày 14/12, Bộ Y tế chính thức đưa ra hướng dẫn dự phòng, bảo vệ sức khoẻ cộng đồng trước tác động của ô nhiễm không khí.

Hình minh hoạ. Hình chụp ngày 2/10/2019 : các toà nhà cao tầng ở Hà Nội nhìn qua lớp khói bụi Reuters

Theo hướng dẫn này, người dân được khuyên thường xuyên theo dõi tình hình chất lượng không khí trên các phương tiện thông tin truyền thông chính thống, hạn chế ra khỏi nhà.

Bộ Y tế cũng khuyên người dân nên dùng khẩu trang, vệ sinh mũi, súc họng, tra rửa mắt bằng nước muối sinh lý, hạn chế mở cửa sổ, cửa ra vào trong thời điểm không khí bị ô nhiễm nặng, đặc biệt là các gia đình ở bần đường giao thông.

Việc sử dụng bếp than củi, tổ ong và rơm rạ được khuyến cáo là nên hạn chế hoặc phải được thay thế bằng bếp gas.

Những người có bệnh về hô hấp và tim mạch, người già được khuyên nên có biện pháp dự phòng nghiêm ngặt hơn.

Trong suốt khoảng 1 tuần qua, hệ thống quan trắc ở Hà Nội và các tỉnh phía Bắc liên tục ghi nhận mức độ ô nhiễm ở mức nghiêm trọng và rất nghiêm trọng với các màu nâu, đỏ, tím, được coi là nguy hại cho sức khoẻ của người dân.

Hôm 14/12, Tổng cục Môi trường - Bộ Tài nguyên và môi trường cho biết trong các ngày 10 đến 13 tháng 12, chỉ số chất lượng không khí (AIQ) ngày tại Hà Nội đã chạm ngưỡng rất xấu. Giá trị trung bình 24 giờ của bụi mịn PM 2.5 trong nhiều ngày vượt mức cho phép.

Tổng cục Môi trường hôm 14/12 khuyến cáo "Mọi người, kể cả học sinh, nên hạn chế vận động và tập thể dục ngoài trời, đóng các cửa sổ và cửa ra vào, đeo khẩu trang chống bụi PM 2.5 khi đi ra đường".

Hồi tháng 10, Hà Nội và nhiều tỉnh thành khác ở Việt Nam cũng từng bị báo động về tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Giới chức chính quyền lúc đó giải thích rằng nguyên nhân ô nhiễm là do đốt rơm rạ, than, và khói bụi, khí thải từ các phương tiện giao thông.

*******************

Hà Nội ô nhiễm không khí trầm trọng, Bộ Tài nguyên và môi trường khuyến cáo hạn chế ra đường (RFA, 14/12/2019)

Không khí tại Hà Nội và các tỉnh phía Bắc vào ngày 14/12 tiếp tục ô nhiễm nghiêm trọng tho các chỉ số quan trắc được công bố.

Người đi đường ở Hà Nội che mũi. Hình chụp hôm 1/10/2019, Reuters - Hình minh hoạ.

Hệ thống quan trắc PAMAir ở Hà Nội và các tỉnh phía Bắc vào sáng ngày 14/12 ghi nhận mức độ ô nhiễm ở màu tím, tức cực kỳ nghiêm trọng. Một số nơi mức ô nhiễm là nâu, đa số các địa điểm khác là mức đỏ và tím.

Công bố của Tổng cục Môi trường - Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố vào sáng ngày 14/12 cho thấy ô nhiễm không khí ở Hà Nội tỏng cả tuần qua, từ ngày 7 - 12 đến 13 -12 có xu hướng tăng lên so với tuần trước đó.

Theo chỉ số được công bố, trong các ngày 10 - 12 đến ngày 13 -12, chỉ số chấ lượng không khí (AIQ) ngày tại Hà Nội đã chạm ngưỡng rất xấu.

Tổng cục Môi trường cho biết giá trị trung bình 24 giờ của bụi mịn PM 2.5 tại ác thành phố từ đầu tháng 12 tới nay nhìn chung có xu hướng tăng. Trong các ngày từ 7 - 12 đến 12 -12, tại Hà Nội, Việt Trì, thành phố Hồ Chí Minh, giá trị trung bình 24 giờ của bụi mịn PM2.5 vượt quá giới hạn cho phép. Thậm chí, tại Hà Nội, có lúc giá trị này vượt quá từ 2 đến 3 lần mức cho phép.

Theo các chuyên gia y tế, bụi mịn PM2.5 có thể đi thẳng vào mô, phế nang phổi, đường hô hấp trên, gây nên bệnh hô hấp. Về lâu dài, chúng có thể dẫn đến các bệnh tim mạch, đột quỵ, viêm phổi, viêm phế quản mạn tính.

Mặc dù công bố các chỉ số về ô nhiễm không khí nghiêm trọng nhưng Tổng cục Môi trường không thông báo nguyên nhân tại sao Hà Nội và nhiều tỉnh thành phía Bắc bị như vậy.

Tổng cục Môi trường khuyến cáo "Mọi người, kể cả học sinh, nên hạn chế vận động và tập thể dục ngoài trời, đóng các cửa sổ và cửa ra vào, đeo khẩu trang chống bụi PM 2.5 khi đi ra đường".

***************

Người dân tự bảo vệ mình trước tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội (RFA, 13/12/2019)

Truyền thông trong nước loan tin hôm 13/12 trích lời một chuyên gia môi trường nhận định đợt ô nhiễm trong tháng 12 này tại thủ đô là đợt ô nhiễm không khí ‘khủng khiếp’ nhất từ trước đến nay và đã bước sang ngày thứ năm liên tiếp.

Ô nhiễm không khí tại Hà Nội. AFP/ RFA Edited

Ô nhiễm không khí cao nhất thế giới

Kết quả quan trắc PAM Air ghi nhận được cho thấy chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại nhiều điểm trên địa bàn Thủ đô Hà Nội đều vượt mức 200, tức rất nguy hại cho sức khỏe. Trong khi đó, ứng dụng AirVisual hôm 13/12 cũng xếp Hà Nội bị ô nhiễm không khí nhất thế giới với điểm AQI 316. Chất lượng không khí tại Tây Hồ bị xác nhận ô nhiễm nhất với điểm số cao đặc biệt 405.

Báo Tuổi Trẻ trích lời Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, nhận định đây là đợt ô nhiễm không khí ‘khủng khiếp’ ở một số tỉnh phía Bắc và Hà Nội.

Nhận xét về tình trạng ô nhiễm không khí này, dược sĩ Nguyễn Anh Tuấn thành viên nhóm Green Tree từ Hà Nội cho biết :

"Tôi là một trong số những người quan tâm về các vấn đề môi trường nên khi có chỉ dấu Hà Nội bị ô nhiễm thì tôi cũng có quan sát và cùng với vợ con với những người bạn cũng đều cảm nhận rõ mức độ ô nhiễm mà vào những ngày có chỉ số ô nhiễm không khí cao. Nó không đơn thuần chỉ là hiển thị trên các thông số qua app PAM Air hay Air Visual mà rõ ràng mức độ ô nhiễm được cảm nhận rất rõ và có thể nhìn thấy luôn mức độ bụi đậm đặc đến mức khiến mọi thứ trở nên mờ ảo và đương nhiên tầm nhìn xa bị giảm, nó thể hiện rõ lắm cả ban ngày lẫn ban đêm".

Một người dân khác cũng từ Hà Nội là anh Nguyễn Lân Thắng cũng chia sẻ rằng, tình trạng gây ra ô nhiễm nặng như hiện nay tại Hà Nội là do nhiều nguyên nhân :

"Một trong các nguyên nhân đó là Hà Nội đang có các kế hoạch làm những con đường trên cao, những con đường vành đai, bóc vỉa hè lát vỉa hè khắp mọi nơi, và hơn nữa là thời gian thời tiết tầm này có hiện tượng nghịch nhiệt nên nó tạo ra một lớp màng nên khói bụi ở tầng thấp của không khí không thể nào bóc lên được nên quanh quẩn khắp thành phố, chỗ nào cũng thấy bụi cũng ô nhiễm".

Cùng nhận định này, phó giáo sư tiến sĩ Phùng Chí Sỹ, giám đốc trung tâm công nghệ môi trường chia sẻ thêm nguyên nhân từ xa.

"…ngoài ra ô nhiễm cũng có thể tác động từ xa như nguyên nhân cháy rừng nên nhiều nguyên nhân lắm, VN hiện nay chưa có điều kiện để đánh giá được nguồn nào đóng góp bao nhiêu, mà qua các chỉ số tự động thì nó rất là cao và mình cũng xác định được là do nguyên nhân nào".

Mặc dù tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng tệ hơn nhưng hơn 1 tuần qua các cơ quan chức năng có thẩm quyền vẫn chưa có một khuyến cáo chính thức nào về đợt ô nhiễm không khí được xem là khủng khiếp này. Trong khi đó, Sở Tài nguyên Môi trường Hà Nội chỉ có thêm khuyến cáo với thông tin vắn tắt "AQI 256 – mọi người bị ảnh hưởng tới sức khỏe nghiêm trọng hơn".

Im lặng làm ngơ

Dược sĩ Nguyễn Anh Tuấn khẳng định, ông ghi nhận báo chí Việt Nam có thông tin rất nhiều về tình trạng ô nhiễm nhưng nó cũng chỉ dừng lại ở mức đưa ra thông báo mức độ ô nhiễm nguy hại cho sức khỏe chứ không hề có một khuyến cáo chính thức nào từ cơ quan chức năng.

"Hành động tính đến thời điểm này mà thôi ghi nhận được là các cấp chính quyền của nhà nước Việt Nam có xây lắp và đặt các trụ quan trắc và các trạm này chúng ta có thể nhìn nó thông qua các ứng dụng như App PAM air hay Air Visual. Tuy nhiên nó cũng chỉ dừng lại ở đó mà thôi. Khi mà chưa có khuyến cáo chính thức nào từ cơ quan chức năng thì hiện nay tôi đang cảm nhận rõ nguy cơ đại đa số người dân đang tích lũy bụi mịn trong cơ thể và đương nhiên sự tích lũy này sẽ gây nguy hại cho sức khỏe về lâu về dài".

Theo ý kiến chuyên gia y tế, không khí ô nhiễm có nhiều hạt bụi nhỏ, hạt càng nhỏ sẽ càng vào sâu. Những hạt bụi có kích thước nhỏ, đặc biệt PM2.5 có thể đi thẳng vào mô, phế nang phổi, đường hô hấp trên, gây nên bệnh hô hấp. Về lâu dài, chúng có thể dẫn đến các bệnh tim mạch, đột quỵ, viêm phổi, viêm phế quản mạn tính

Dược sĩ Nguyễn Anh Tuấn cho biết các trường học hiện cũng không chú ý lắm đến việc trang bị bảo vệ sức khỏe cho trẻ nhỏ trong tình trạng ô nhiễm ở Hà Nội :

"…hay nhiều phụ huynh phản ánh khi họ thấy bụi ghê gớm quá, họ có ý kiến với nha trường nơi con em họ theo học. Phản ứng của nhà trường là chúng tôi thấy học sinh chủ yếu ở trong lớp ít khi ra ngoài nên việc trang bị những hệ thống lọc không khí trong các lớp là không cần thiết. Thậm chí có phụ huynh xin phép hiệu trưởng cho lắp đặt máy lọc không khí trong lớp thì hiệu trưởng còn khó chịu lo ngại rằng nếu lớp đó có máy lọc thì các lớp khác bắt chước làm theo, rồi nào nguy cơ tăng tiêu thụ điện của nhà trường lên rồi còn ngụ ý với phụ huynh là nên chấp nhận nếu không thì cho con đi học trường khác".

Nhiều biện pháp nhưng không thể thực hiện ?

Vào tháng 10 cũng xảy ra tình trạng ô nhiễm không khí ở mức được cho là đáng báo động, nhiều chuyên gia môi trường cùng các cơ quan chức năng đưa ra nhiều biện pháp đối phó với tình trạng ô nhiễm không khí bằng việc nghiên cứu cấm xe máy tại một số khu vực, kêu gọi người dân nên đeo khẩu trang, hạn chế ra ngoài… và nhiều biện pháp khác.

Những người dân và chuyên gia môi trường mà chúng tôi trao đổi đều cho rằng, đó cũng chỉ là những giải pháp trước mắt tạm thời để ứng phó ô nhiễm nhưng điều mà người dân quan tâm là chính phủ cần sớm đưa ra những giải pháp giải quyết dứt điểm tình trạng này.

Anh Nguyễn Lân Thắng cho rằng "Các quan chức chính phủ họ đang ở trong tình trạng là bất lực, họ biết những vấn đề đang có chuyện như vậy nhưng họ không nghĩ ra được giải pháp nào hay cách nào để chống chọi lại chuyện này. Họ chỉ loanh oanh đưa ra các giải pháp tạm thời, chóng cháy, khỏa lấp đi sự việc".

Còn đối với Tiến sĩ Phùng Chí Sỹ, nếu môi trường ngoài không có biện pháp phòng vệ thì người dân phải tự bảo vệ chính bản thân mình trước :

"Tại Việt Nam các phương án lâu dài đều có hết rồi, từng nguồn, các biện pháp phòng ngừa đến vẫn còn tồn tại. Cái này phải từng bước một vì muốn giải quyết triệt đề thì nó rất là tốn kém mà Việt Nam không đủ nguồn kinh phí làm việc đó nên từ từ họ sẽ giải quyết".

Tiến sĩ Phùng Chí Sĩ cho rằng trong khi chờ các giải quyết của chính quyền, thì "trước mắt chưa có biện pháp cụ thể thì người dân phải tự bảo vệ mình".

Sự cố ô nhiễm nguồn nước sạch sông Đà ở Hà Nội cực kỳ nghiêm trọng, hóa chất styren đã được tìm thấy trong mẫu nước sạch được cung cấp cho người dân ở một số quận với hàm lượng gây tổn hại nghiêm trọng đến nội tạng và những bộ bên ngoài cơ thể : da, mắt…

Lãnh đạo công ty nước sạch đã mất hết nhân tính, khi chỉ vì lợi nhuận mà đang tâm đầu độc đồng bào một cách bất lương. Quan chức cộng sản thì vẫn vô trách nhiệm và chậm chạp như thường thấy, sau đó là ngụy biện, lấp liếm và bào chữa để trốn tránh sự truy cứu của pháp luật và dư luận. Chúng ta dễ dàng dự đoán những vở diễn của quan chức và doanh nghiệp sau mỗi thảm kịch, nhưng câu hỏi đặt ra là chúng ta có hoàn toàn vô can ?

Giả sử có một cuộc thi về "thờ ơ chính trị" và "không quan tâm đến chính trị"… thì chúng ta chắc chắn sẽ đoạt một trong ba thứ hạng đầu tiên, chúng ta thừa biết những sự cố ô nhiễm về nguồn nước, không khí, đất... luôn là "đặc sản" của các chế độ độc tài.

Tất cả các chế độ độc tài đều xem thường những quyền căn bản của con người nên việc bảo vệ môi trường là một điều xa xỉ không tưởng. Thậm chí họ còn xem "ô nhiễm" là "lợi thế" để phát triển một nền kinh tế bệnh hoạn hòng củng cố, duy trì sự tồn tại của chế độ càng lâu càng tốt.

Tất cả các chế độ độc tài đều xem thường những quyền căn bản của con người nên việc bảo vệ môi trường là một điều xa xỉ không tưởng.

Nếu chỉ 5-10% người Việt xem chính trị là công việc chung như cái ý nghĩa tốt đẹp vốn có của nó, chắc chắn chúng ta sẽ không phải chịu đựng và hoảng loạn với những tác hại kinh hoàng của ô nhiễm không khí và nguồn nước như vừa xảy ra tại Hà Nội. Vì không quan tâm đến chính trị, nên nhiều người không biết được thông tin hơn 300 triệu người Trung Quốc đang bị ung thư chủ yếu vì ô nhiễm nguồn nước, không khí.

Chúng ta không chỉ thờ ơ với chính trị, mà chúng ta còn tiếp tay đắc lực cho nhà cầm quyền tàn phá đất nước, hủy hoại sức khỏe con người. Nhiều người sẽ nổi giận khi bị buộc tội như vậy, nhưng họ chính là những người trực tiếp tham gia vào việc hối lộ, không tố giác bất công, sai trái diễn ra hàng ngày, hàng giờ trong xã hội Việt Nam. Đúng là bạn không trực tiếp đổ dầu thải làm ô nhiễm nguồn nước sạch sông Đà, nhưng bạn đã bao lần hối lộ khách hàng để lấy hợp đồng ? Bao lần hối lộ cảnh sát giao thông để khỏi bị xử phạt ? Bao lần đưa phong bì cho bác sĩ để được khám bệnh trước ?...

Chính chúng ta tích cực góp phần tạo nên mạng lưới tham nhũng phủ kín đất nước, và cái lưới nhền nhện này đang cuốn siết chặt, bức tử tất cả các thành viên của xã hội. Hậu quả : Sức khỏe bị tàn phá nghiêm trọng là điều ai cũng biết, ở Việt Nam chắc hiếm có gia đình nào mà không có người bị ung thư. Các bệnh viêm ung bướu thì luôn quá tải, mỗi lần viếng thăm những nơi này chúng ta như đi vào cõi chết, hồn trí rã rời, lòng nặng như đeo đá...

Hóa chất có thể phá hủy cả những kim loại quý hiếm, nên dù có một cơ thể hoàn hảo khỏe mạnh do tạo hóa ban tặng, từng tế bào của chúng ta vẫn bị đầu độc và tàn phá mỗi ngày, bằng việc ăn, uống, hít thở nguồn nước bị ô nhiễm, thực phẩm bẩn, không khí đầy bụi mịn. Sau khi bị đầu độc bởi cơ chế quản lý tồi tệ của người cộng sản, chúng ta còn bị lên án, chỉ trích vì không chịu đi kiểm tra mẫu nước, không tự cứu lấy mình. Đó là những lời lẽ mà ông cựu thứ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường Đặng Hùng Võ dành cho những nạn nhân ngay sau khi thảm họa ô nhiễm nguồn nước sạch xảy ra. Rõ ràng đây là một sự xúc phạm không thể tha thứ, nó đánh thẳng vào lòng tự trọng đang bị tổn thương sâu sắc của từng người Việt. Nếu không tỉnh táo để chống trả quyết liệt thói ngụy biện trơ trẽn này thì chắc chắn lòng tự trọng ở mỗi chúng ta sẽ bị xuống cấp, thậm chí là bị tuyệt chủng.

Một con người không còn lòng tự trọng thì không khác gì con vật, chúng ta sẽ đạp lên nhau để sống, đó mới thực sự là thảm họa lớn nhất, thảm họa vì ô nhiễm tư duy và tâm hồn. Nó nguy hại gấp ngàn lần ô nhiễm nguồn nước sạch. Việc thờ ơ và chịu đựng sự tồi dở lâu ngày sẽ đánh gục ý chí phản kháng nhỏ nhoi còn tồn tại trong một số ít người Việt. Làm sao có thể nuôi dưỡng tinh thần phản kháng, chống lại bất công, sai trái khi cả đời phải cúi đầu, ngậm miệng trước những thảm họa thuộc về trách nhiệm và bổn phẩn của chính quyền ? Ô nhiễm nguồn nước sạch chỉ là một phần rất nhỏ phản ánh bản chất tồi dở của chính quyền Việt Nam. Hàng loạt thảm kịch của dân tộc đang tố giác sự vô trách nhiệm của chính quyền và cho thấy ý chí phản kháng của người dân đang bị vùi dập và triệt tiêu một cách không thương tiếc. Khi nào người Việt không còn biết phản kháng trước bất công và sai trái khi đó đất nước chính thức giải thể.

Một thực tế khó hình dung ở các nước dân chủ là khi bị ô nhiễm nguồn nước uống hàng ngày thì thay vì đi biểu tình phản đối công ty cấp nước và thái độ thiếu trách nhiệm của chính quyền thì người dân Hà Nội lại đi xếp hàng cả đêm mua nước hay vào các siêu thị mua nước đóng chai với giá gấp 2-3 lần thường ngày. Chúng ta xem đó là chuyện không may và tìm cách khắc phục bằng giải pháp cá nhân ? Hoàn toàn không thể như vậy. Đây không phải là chuyện may rủi hay tai họa từ trên trời rơi xuống mà do cách làm ăn cẩu thả, vô trách nhiệm, coi thường người dân của công ty cấp phát nước và nhất là chính quyền. Nếu một chính quyền thực sự vì dân thì không thể có chuyện đó xảy ra và nếu xảy ra thì chính quyền sẽ có những biện pháp mạnh mẽ để bảo vệ người dân thay vì để công ty cấp nước ra một bản thông báo như kiểu ban ơn. Kẻ phạm tội bỗng trở thành ân nhân.

Người dân phải có thái độ cần thiết sau vụ việc này bằng việc chất vấn và lên án việc quản lý lỏng lẻo việc cấp phát nước cho người dân thay vì đi tìm những giải pháp cá nhân như lùng mua nước đóng chai về uống và yên tâm mọi chuyện đã có "đảng và nhà nước lo". Không khí bị ô nhiễm vì bụi mịn, nước thì bị váng dầu và chất độc, thực phẩm thì bị bơm hóa chất, thuốc chữa bệnh thì bị làm giả… vậy chúng ta liệu có sống yên thân được không ? Chắc chắn là không. Đã đến lúc người Việt Nam cần ủng hộ cho một giải pháp mới thay thế cho "giải pháp cộng sản" chứ không thể ngồi yên để mặc đảng cộng sản muốn làm gì thì làm.

Việt Nghĩa

(20/10/2019)

Nước Hà Nội nhiễm bẩn và trách nhiệm của chính quyền (BBC, 17/10/2019)

Hàng trăm ngàn người dân đang sinh sống tại các quận, huyện trên địa bàn Hà Nội đang lo lắng bởi nguồn nước sinh hoạt bị nhiễm bẩn.

Nhiều người dân Hà Nội xách thùng đi lấy nước sạch trong nhiều ngày qua

Một nhà bình luận thời sự, Tiến sĩ Nguyễn Quang A ở Hà Nội nhận định rằng, qua vụ việc này, vấn đề giao cho tư nhân kinh doanh những lĩnh vực có tính chất độc quyền, cho thấy 'lỗi hệ thống' trong tư duy quản trị đất nước.

Nguồn nước nói trên do Công ty cổ phần Đầu tư nước sạch Sông Đà (Viwasupco) cung cấp. Công ty này quản lý Nhà máy Nước sạch Sông Đà.

Do công ty không báo ?

Thủ tướng Việt Nam, ông Nguyễn Xuân Phúc tối 15/10 chỉ đạo các cơ quan chức năng và chính quyền Thành phố Hà Nội và tỉnh Hòa Bình chỉ đạo Công ty cổ phần Đầu tư nước sạch sông Đà khắc phục sự cố ; đồng thời, có giải pháp bổ sung, thay thế nguồn nước bị ô nhiễm.

Công văn cũng yêu cầu, Bộ Công an khẩn trương điều tra, làm rõ nguyên nhân vụ việc nguồn nước bị ô nhiễm nói trên.

Trước đó cùng ngày, hơn 1 tuần sau khi nước sạch sinh hoạt có mùi lạ, UBND Thành phố Hà Nội mới chính thức lên tiếng, công bố các kết quả xét nghiệm nước.

Báo Lao động dẫn lời ông Lê Văn Dục, Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, kết quả xét nghiệm cho thấy, các mẫu đều có hàm lượng Styren thuộc nhóm các chỉ tiêu giám sát mức độ C, cao hơn giới hạn cho phép (20mg/l) theo QCVN 01:2009/BYT từ 1,3 đến 3,65 lần.

Sáng 15/10, ông Nguyễn Đức Chung, Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội, phân trần trong cuộc tiếp xúc cử tri của các đại biểu Quốc hội đơn vị bầu cử số 1 Thành phố Hà Nội rằng, "Nhà máy nước sông Đà phát hiện việc đổ trộm dầu thải từ ngày 8/10 nhưng không báo cáo cho cơ quan có thẩm quyền, không có hành động để ngăn chặn, do đó dầu chảy vào nhà máy", theo báo Người lao động.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Nguyễn Quang A, từ Hà Nội, nói với BBC News Tiếng Việt hôm 16/10 rằng, bên cạnh việc phải xử lý hình sự những người đổ dầu trộm vào đầu nguồn nước sông Đà, thì việc nhà nước thả cho một công ty hoạt động trong một lĩnh vực độc quyền mà thiếu giám sát, trước hết là lỗi của nhà nước.

Các cửa tiệm tạp hóa 'cháy hàng' nước lọc

Ông A nói :

"Tôi nghĩ, lỗi chính trong chuyện này là về mặt nhà nước, về mặt chính quyền. Một mặt là chính quyền không giám sát chặt chẽ. Nếu họ phân biệt rõ ràng, những công ty cung cấp nước sạch kinh doanh trong lĩnh vực độc quyền tự nhiên và ảnh hưởng đến rất đông người, nhà nước phải kiểm soát rất chặt và đôi khi chính quyền có thể sở hữu luôn các công ty công ích này.

Việc giao chúng cho tư nhân làm là vô trách nhiệm và chắc chắn sẽ dẫn đến tai họa. Tôi cảnh báo rằng, những chuyện như ô nhiễm nước hay vỡ đường ống nước sẽ còn xảy ra nữa, bởi một công ty hoạt động chạy theo lợi nhuận, trong một lĩnh vực độc quyền, thì họ sẽ có những động lực lợi ích hoàn toàn khác với mục tiêu của công ty công ích".

Lỗi hệ thống ?

Tiến sĩ Nguyễn Quang A phân tích rằng : "Điều rất đáng tiếc là ở Việt Nam, những công ty hoạt động công ích người "cổ phần hóa" mà thực chất là tư nhân hóa. Thực sự những gì có tính chất độc quyền thì người ta viện vào cớ là bây giờ nhà nước không còn tiền để đầu tư nữa, ngân sách đang khó, nên phải huy động nguồn vốn của dân, của doanh nghiệp để làm.

Theo ông, việc trao cho tư nhân kinh doanh trong những lĩnh vực độc quyền mà thiếu giám sát chặt chẽ cũng là một kiểu tham nhũng.

Ông nói rằng :

"Những vụ tham nhũng trong quá trình chuyển tài sản công thành tài sản tư, ví dụ như vụ 'bán' Cảng Quy Nhơn vừa rồi thì thực ra dễ nhìn thấy hơn. Của nhà nước trị giá tới 1000 mà họ bán cho tư nhân chỉ có 100 ; hay ngược lại, ở vụ AVG, của tư nhân chỉ đáng giá chẳng hạn có 100 thì mua tới 1000. Kiểu tham nhũng đó dễ phát hiện. Còn việc trao những hoạt động độc quyền cho một nhóm người thì tinh vi hơn, vì nó hoàn toàn hợp pháp".

"Điều quan trọng nhất là trong tư duy của lãnh đạo chính quyền cho đến tận những người chop bu của đất nước này là họ không phân biệt rõ, khu vực nào cơ chế thị trường hoạt động hiệu quả, nơi nào cơ chế thị trường không hoạt động tốt và nhà nước phải giám sát chặt chẽ. Nguyên nhân chính nằm ở đó". Tiến sĩ Nguyễn Quang A bình luận thêm.

Ông cũng nói rằng, đây là "lỗi hệ thống trong tư duy quản trị đất nước của cả Đảng Cộng sản Việt Nam và cả chính phủ này. Nếu người ta biết, cái nào nhà nước phải làm thì dứt khoát làm cho tốt ; cái nào có thể để tư nhân làm hiệu quả hơn thì để tư nhân làm, nhà nước chỉ giám sát thôi. Tiếc là [ở Việt Nam], nhà nước cứ lao vào làm những việc không phải của nhà nước, những việc mà giao cho tư nhân làm thì hiệu quả hơn, còn những việc đáng lẽ nhà nước phải làm thì lại giao cho tư nhân. Tư duy cứ lộn đầu lộn đuôi như thế".

Nước nguồn sông Đà cấp cho khu vực nào ?

Báo Lao động dẫn Kế hoạch đảm bảo cung cấp nước sạch mùa hè năm 2019 do UBND Thành phố Hà Nội ban hành từ tháng 7 vừa qua, thì Nhà máy nước mặt sông Đà giai đoạn 1 có tổng công suất là 300.000 m3/ngày đêm, có thể nâng công suất lên 330.000 m3/ngày đêm.

Với lưu lượng hiện nay, nhà máy này cấp nước cho Hà Nội trung bình khoảng 250.000 - 260.000 m3/ngày đêm.

Công ty cổ phần Đầu tư nước sạch sông Đà đang cung cấp khoảng 300.000 m3 nước/ngày đêm cho toàn bộ khu vực Tây Nam Hà Nội gồm các quận : Thanh Xuân, Hoàng Mai, Cầu Giấy, Hà Đông và một số quận nội thành cùng một số khu vực khác thuộc hệ thống cấp nước chuỗi đô thị Sơn Tây - Hòa Lạc - Xuân Mai - Miếu Môn - Hà Nội - Hà Đông.

Công ty cổ phần Đầu tư nước sạch sông Đà từng dính rất nhiều sự cố vỡ đường ống nước.

Năm 2018, có chín bị cáo liên quan đến các vụ vỡ đường ống nước lãnh án  với tội danh"Vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng".

*****************

Sự cố mùi lạ và câu hỏi nguồn gốc Công ty nước sạch Sông Đà (BBC, 16/10/2019)

Truyền thông Việt Nam đang đặt câu hỏi về công ty cổ phần kinh doanh nước sạch sông Đà sau khi có sự cố nước có mùi lạ ở Hà Nội từ ngày 10/10.

Công ty cổ phần đầu tư nước sạch Sông Đà

Trong diễn biến mới nhất, công ty nước sạch sông Đà thông báo tạm dừng cấp nước để súc xả tuyến ống truyền tải.

Thời điểm cấp nước trở lại chưa được xác định.

Tờ VnEconomy ngày 16/10 đặt vấn đề về "Bí ẩn nhóm đại gia sở hữu công ty nước sạch Sông Đà".

Theo bài điều tra, tập đoàn Vinaconex đã bán toàn bộ cổ phần thoái vốn tại Nước sạch Sông Đà vào cuối năm 2017.

Khi đó, Công ty cổ phần Đầu tư phát triển Sinh Thái và Công ty cổ phần Cơ điện lạnh (REE) cùng muốn mua.

Cuối cùng, Công ty đầu tư phát triển Sinh Thái thành công khi liên tục mua gom cổ phần thoái vốn từ Vinaconex gồm nhiều đợt và sở hữu 50,42% cổ phần tại đây.

Trong khi đó, REE được sở hữu 17,34 triệu cổ phần tương ứng 34,68% cổ phần của Nước sạch Sông Đà.

Đến ngày 4/1/2018, Sinh Thái sang tên 25,21 triệu cổ phiếu cho Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Năng lượng Gelex.

Tờ VnEconomy đặt giả thiết : "Nhiều chuyên gia cho rằng khả năng Sinh Thái chỉ là cái tên đứng ra gom cổ phần cho nhà đầu tư giấu mặt là Gelex vì nhóm này không muốn lộ diện ngay từ ban đầu".

Ngày hôm nay, ba cổ đông lớn nhất của công ty là nhóm Gelex nắm giữ 60,46% cổ phần, REE nắm 35,95% cổ phần, Quỹ đầu tư MB nắm 2,22%.

Tổng công ty Thiết bị điện Việt Nam (Gelex) có Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Nguyễn Văn Tuấn, sinh năm 1984 tại Hà Nam.

Tầm cỡ Gelex

Theo các tài liệu trước đây được công bố trên truyền thông Việt Nam, Gelex đã thành công trong nhiều thương vụ mua bán và sáp nhập lớn ở Việt Nam.

Ví dụ, Gelex từng mua gom 54,78% cổ phần và trở thành công ty mẹ của Công ty cổ phần Kho vận miền Nam (Sotrans).

Năm 2017, Gelex đã thông qua Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Năng lượng Gelex để mua 65% cổ phần Công ty cổ phần Phú Thạnh Mỹ - chủ đầu tư dự án Thuỷ điện Sông Bung 4A.

Hiện nay, Gelex có ít nhất 11 công ty con.

Công ty cổ phần đầu tư nước sạch Sông Đà, đặt trụ sở ở tỉnh Hòa Bình, nguyên có tên là công ty cổ phần nước sạch Vinaconex, trước khi đổi tên tháng 2/2018.

Công ty này tiền thân là Ban chuẩn bị sản xuất Nhà máy nước trực thuộc Tổng Công ty cổ phần Vinaconex.

Theo báo Dân Trí, nhà máy nước sạch sông Đà do Công ty cổ phần nước sạch sông Đà (Viwasupco) quản lý với lưu lượng cấp cho Hà Nội trung bình khoảng 250.000-260.000 m3/ngày đêm trên tổng công suất giai đoạn 1 là 300.000 m3/ngày đêm.

Nguồn nước này được phân bổ cho cư dân Hà Nội thông qua Công ty cổ phần Viwaco, Công ty Nước sạch Hà Đông, Công ty Đồng Tiến Thành Hà Nam và Cổ phần Tây Hà Nội, Công ty Ngọc Hải.

Hà Nội ra khuyến cáo sau gần một tuần bị ô nhiễm nguồn nước (VOA, 15/10/2019)

UBND thành phố Hà Nội vừa ra thông báo vào chiều 15/10 khuyến cáo người dân không sử dụng nguồn nước sông Đà cho việc ăn uống, sau khi các mẫu xét nghiệm từ nhiều khu vực khác nhau cho thấy hàm lượng chất Styren từ dầu thải cao hơn giới hạn cho phép từ 1,3 – 3,65 lần.

Chiều 14/10, bất ngờ dòng suối Bằng (phía cuối nguồn suối Trâm) nước dầu đen đổ ra khiến dòng nước bị đổi màu.

Khuyến cáo được đưa ra sau gần 6 ngày người dân ở các quận Thanh Xuân, Hoàng Mai, Hà Đông… phát hiện nguồn nước tiêu dùng có "mùi khét" bất thường, không thể sử dụng được.

Trước đó trong ngày, có mặt trong buổi tiếp xúc cử tri Hà Nội của Tổng bí thư-Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch UBND Hà Nội Nguyễn Đức Chung thừa nhận rằng thành phố đã "nhận được tin nhắn của người dân và báo chí phản ánh" vào ngày 10/10 và đã lập đoàn kiểm tra.

"Có thể nói, nguồn ô nhiễm này do ở trên đầu nguồn nước có một số người dân đã đổ dầu phế thải vào đầu con suối sau đó chảy ra hồ và nhà máy không kiểm soát tốt dẫn đến chảy vào hệ thống lọc nước của nhà máy. Từ hệ thống lọc nước này đã chảy vào hệ thống nước ăn của người dân. Đây chính là nguyên nhân tạo ra mùi bất thường", Vietnamnet dẫn lời ông Chung giải thích.

Theo lời người đứng đầu thành phố Hà Nội, Công ty cổ phần kinh doanh nước sạch sông Đà (Viwasupco) đã phát hiện việc đổ trộm dầu thải từ ngày 8/10 nhưng đã không báo cáo và cũng không ngăn chặn nguồn dầu thải này trôi vào nhà máy và vào nguồn nước.

Trong khi đó, phát biểu trước báo giới chiều 15/10, Tổng giám đốc Viwasupco, ông Nguyễn Văn Tốn, nói rằng "công ty cũng gọi điện cho chính quyền địa phương xuống lập biên bản nhưng sáng hôm sau cơ quan chức năng mới xuống" và giải thích lý do chậm làm báo cáo cho đến ngày 10/10 là vì toàn bộ nhân viên công ty phải tập trung xử lý dầu tràn, theo Tuổi Trẻ.

Bình luận trên Facebook về trách nhiệm của Viwasupco, Luật sư Lê Văn Luân cho rằng "Nếu công ty nước sạch Sông Đà đã biết trước nguồn nước bị nhiễm độc mà vẫn bỏ qua mà cấp nước cho dân, thì có thể cấu thành tội phạm hình sự về môi trường (Điều 237)".

Vị luật sư thường xuyên lên tiếng về những vấn đề thời sự cũng cảnh báo về một "bầu không khi ô nhiễm nghiêm trọng" mà người dân Việt Nam đang chung sống, như vụ cháy nhà máy sản xuất bóng đèn Rạng Đông dẫn đến hàng chục kilogram thủy ngân xả ra không khí mới đây, hay vị trí "hàng đầu" về lượng rác thải nhựa của Việt Nam…

Bản thân thủ đô Hà Nội cũng thường xuyên bị xếp vào danh sách các thành phố bị ô nhiễm không khí trên thế giới.

Hôm 2/10, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc lên tiếng yêu cầu Bộ Tài nguyên Môi trường và các thành phố Hà Nội, TP HCM phải "có giải pháp căn cơ", đồng bộ, rõ ràng hơn để xử lý vấn đề ô nhiễm không khí, không để cho người dân bức xúc.

*****************

Hà Nội : Sau ô nhiễm không khí đến nạn nước 'mùi lạ' (BBC, 15/10/2019)

Sự cố nguồn nước máy ở Hà Nội "bị nhiễm dầu" khiến người dân một số quận phải xếp hàng như thời bao cấp để lấy nước sạch.

Học sinh Hà Nội rửa tay từ vòi nước - hình minh họa

Trang Tuổi Trẻ hôm 15/10/2019 đăng hình dân khu đô thị Linh Đàm, Quận Hoàng Mai xếp hàng chờ đến lượt lấy nước sạch từ xe bồn vì "nước sinh hoạt có mùi lạ".

Vụ việc hiện còn đang được điều tra nhưng nhà chức trách cho hay, thông tin ban đầu nói nguyên nhân ô nhiễm nguồn nước là từ khu vực Nhà máy nước sạch Sông Đà, Hòa Bình.

Họ đã ghi nhận, kiểm tra hiện trường khu vực được cho có 2,5 tấn dầu thải đổ trộm.

Cũng các báo Việt Nam cho hay, gần Nhà máy nước sạch Sông Đà, đơn vị cung cấp nước sinh hoạt cho Hà Nội, "dù dầu thải đã được thu gom, nhưng những dấu vết ở hiện trường vẫn còn dầu thải ở một số nơi, chưa được thu dọn sạch", tính đến ngày 14/10.

Một quan chức, ông Hoàng Văn Thức từ Tổng cục Môi trường cho hay hôm 14/10 rằng Cục Bảo vệ môi trường miền Bắc đang phối hợp với tỉnh Hòa Bình làm rõ vụ việc một xe tải 2,5 tấn đổ trộm dầu ở gần nguồn nước dẫn vào Nhà máy nước sạch Sông Đà.

Mùi lạ trong nước máy

Từ vài hôm qua, cư dân mạng Việt Nam đã đăng tải tin tức về mùi lạ trong nước máy.

Hiện nay, hình ảnh người dân xếp hàng lấy nước được mô tả là "chủ nghĩa xã hội trở lại", hàm ý cảng xếp hàng cả ngày để mua nhu yếu phẩm, nước máy từ vòi chung cho cả khu phố thời trước Đổi Mới ở Việt Nam.

Đây không phải là lần đầu tiên Hà Nội gặp cảnh thiếu nước sạch dùng trong sinh hoạt.

Mới trong tháng 4 năm nay, báo chí Việt Nam đã đăng cảnh báo về nguy cơ "ba triệu cư dân" ở thủ đô thiếu nước sạch.

Ngoài việc thiếu nước do dân số tăng, nguồn cung ứng chưa đáp ứng được, nhất là trong vụ hè nóng nực, còn có vấn đề đường ống.

Theo báo Lao Động (04/2019), "đường ống nước sạch sông Đà thường xuyên xảy ra sự cố, nhất là dịp hè".

Dù việc này được lãnh đạo công ty cấp nước Hà Nội nêu ra, tuyến cung cấp nước này vẫn luôn "tiềm ẩn nguy cơ rủi ro cao vì xảy ra vỡ đường ống".

Cuối năm 2018, một vụ vỡ đường ống khiến khoảng 20.000 hộ dân ở Mỹ Đình, Nam Từ Liêm - Hà Nội, bị thiếu nước sạch.

Thủ đô liên tục có vấn đề

Là thủ đô của nước Việt Nam thống nhất từ 1976, Hà Nội là đô thị lớn thứ nhì ở quốc gia Đông Nam Á này, và đang phát triển nhanh.

Tuy nhiên, đây cũng là đô thị đang trải qua thời kỳ có nhiều vấn đề vốn không chỉ được dư luận nêu ra, mà đã lên cả diễn đàn Quốc hội Việt Nam.

Hồi năm 2018, những vấn đề nổi cộm tại Hà Nội như ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, ngập úng bị cho là "đều từ quy hoạch mà ra" đã được bàn đến ở Quốc hội.

Báo chí Việt Nam nêu thẳng nhiều vấn đề như "sông chết, phố xá ngập lụt", "mất nhiều đất công lại còn ngập trong nợ nần" của Hà Nội.

Sang năm 2019, đợt ô nhiễm không khí nghiêm trọng chưa từng có xảy đến với Hà Nội gần đây gây hoang mang cho dự luận Việt Nam và đặt câu hỏi về năng lực của chính quyền và lãnh đạo đô thị này.

Cùng lúc, lãnh đạo Việt Nam và Hà Nội vẫn đang muốn thành phố "có lộ trình phát triển công nghiệp 4.0 và phấn đấu trở thành thành phố thông minh".

******************

Hà Nội cảnh báo người dân tạm thời không dùng nguồn nước đang ô nhiễm nấu ăn (RFA, 15/10/2019)

Chính quyền Hà Nội sau 6 ngày nguồn nước sinh hoạt bị ô nhiễm, đã chính thức lên tiếng khuyến cáo người dân thành phố không nên sử dụng nguồn nước này để nấu ăn.

Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội họp báo công bố kết quả ô nhiễm nguồn nước. Courtesy : soha/suckhoecongdong/RFA Edited

Tại cuộc họp báo về hiện tượng nước sạch có mùi lạ trên địa bàn thành phố, Ủy Ban Nhân dân thành phố Hà Nội khuyến cáo người dân nên nấu ăn bằng nước dùng đóng chai hoặc do các đơn vị khác cung cấp trong thời gian công ty cổ phần đầu tư nước sạch Sông Đà (Viwasupco) thuộc công ty Viwaco, thay hệ thống nước tại các bể của gia đình, khu chung cư…

Chính quyền Hà Nội cũng cho biết sẽ bố trí nhiều xe cung cấp nước sạch Hà Nội để sẵn sàng chở nước cung cấp cho người dân theo yêu cầu.

Theo kết quả xét nghiệm nguồn nước của trung tâm kiểm soát bệnh tật Sở Y tế thành phố xác nhận mùi "khét" có trong nguồn nước tại các nhà dân trong toàn bộ khu vực cấp nước của nhà máy Viwaco tại các quận Thanh Xuân, Hoàng Mai, Hà Đông, hàm lượng Styren trong nước cao hơn giới hạn cho phép. Ngoài ra trong nước còn có mùi nồng nặc của hóa chất Clo.

Được biết, chất Styren là hợp chất hữu cơ không màu, nhẹ hơn nước, không tan trong nước, dễ bay hơi và có vị hơi ngọt. Tuy nhiên khi đậm đặc thì có mùi khó chịu và chất này thường được dùng để sản xuất polystyrene và nhiều polymer khác.

Trước đó, vào ngày 8/10 tại khu vực đầu nguồn tại khe núi tại xã Phú Minh, Kỳ Sơn tỉnh Hòa Bình bị phát hiện có dấu hiệu đổ dầu nhớt thải trộm và chất thải dầu này đã chảy lan ra suối rồi chảy vào hồ Đầm Bài là hồ chứa nước của nhà máy.

Tại cuộc họp báo ông Lê Văn Dục giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội xác nhận với báo chí, một số cán bộ của công ty đã phát hiện tình trạng này nhưng không có bất cứ báo cáo nào với cơ quan chức năng, không có bất kỳ hành vi ứng cứu, ngăn chặn ô nhiễm từ nguồn dầu này, dẫn đến việc Số váng dầu này chảy vào nguồn nước qua hệ thống xử lý nước của nhà máy và qua hệ thống phân phối đến hồ chứa của các quận khiến nước có mùi lạ. Cho đến ngày 10/10 công ty nước sạch Sông Đà mới có báo cáo sự cố nêu trên.

Bộ Tài nguyên Môi trường cũng đã yêu cầu tỉnh Hòa Bình cùng các cơ quan chức năng khẩn trương điều tra làm rõ việc xả trộm dầu thải và xác minh, xử lý nghiêm nếu phát hiện hành vi tội phạm.

Vào ngày 14/10, Ông Nguyễn Văn Tốn, Tổng giám đốc công ty cổ phần kinh doanh nước sạch Sông Đà hôm 14/10/2019 giải thích việc nhiều người dân Hà Nội ngửi thấy mùi trong nước mấy ngày qua là do chất Clo trong nước cao.

"Thực ra mùi thì chỉ là cảm nhận. Công ty cho rằng đó là mùi clo hay còn mùi gì nữa thì nên đợi kết quả của cơ quan y tế.

Tôi khẳng định kết quả tự kiểm tra của công ty là nước đảm bảo chất lượng theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế.

Đây là số liệu chứng minh, không phải muốn nói thế nào cũng được. Còn nước có mùi do lượng clo cao, ngoài ra công ty chúng tôi khẳng định không có chất độc gì trong nước", ông Tốn nói với mạng báo VnExpress.

***************

Bộ Tài nguyên và môi trường giải thích nguyên nhân ô nhiễm không khí ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh (RFA, 14/10/2019)

Bộ Tài nguyên và môi trường cho biết nguyên nhân ô nhiễm không khí ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh chủ yếu là do mưa ít, hiện tượng nghịch nhiệt và chưa quản lý tốt các nguồn ô nhiễm.

Ô nhiễm không khí tại Hà Nội. RFA

Báo trong nước loan tin này ngày 14/10, trích nội dung họp báo thường kỳ của Bộ Tài nguyên và môi trường diễn ra trong cùng ngày.

Tại buổi họp báo, ông Hoàng Văn Thức – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường thuộc Bộ Tài nguyên và môi trường cho biết ngoài những nguyên nhân kể trên, tại Hà Nội, một phần nữa là do người dân đốt rơm rạ và vẫn không thể kiểm soát được những phác thải từ giao thông, xây dựng… cộng với thói quen sinh hoạt của người dân cũng ảnh hưởng xấu đến môi trường không khí.

Ngoài ra, lượng khí thải từ các phương tiện giao thông lạc hậu cũng xả ra khiến không khí kém chất lượng. Vấn đề này đang được đề nghị với các ngành và các địa phương để cùng giải quyết.

Số liệu từ 13 trạm quan trắc tự động, liên tục trên địa bàn Hà Nội cho thấy nồng độ bụi PM2.5 từ ngày 12-29/9 có xu hướng tăng.

Còn tại Thành phố Hồ Chí Minh, do tháng 9 là thời điểm giao mùa nên chất lượng không khí cũng theo chiều hướng xấu. Theo kết quả tổng hợp từ Sở Tài nguyên và môi trường Thành phố Hồ Chí Minh và trạm quan trắc tự động của Lãnh sự quán Mỹ tại Thành phố Hồ Chí Minh, nồng độ bụi PM2.5 trong không khí cũng đã gia tăng mạnh mẽ.

Trong kết quả so sánh của Bộ Tài nguyên và môi trường với một số thành phố trong khu vực Châu Á dựa theo số liệu của 15 trạm quan trắc tự động do Đại sứ quán Mỹ lắp đặt tại các thành phố một số nước Châu Á giai đoạn 2016-2018, Hà Nội đứng vị trí 10/15 thành phố vào 2 năm 2016-2017, còn năm 2018 đứng thứ 11/15 thành phố có chất lượng không khí kém.

Cũng trong buổi họp báo, ông Hoàng Văn Thức trả lời truyền thông trong nước về đánh giá tác động của dự án Khu du lịch sinh thái Tam Đảo II – Bến Tắm – Thác 75 thuộc Vườn Quốc gia Tam Đảo ở tỉnh Vĩnh Phúc, cho biết Bộ Tài nguyên và môi trường đã thẩm định chặt chẽ và thận trọng. Trong đó hội đồng thẩm định gồm có Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ Xây dựng, Văn hóa thể thao và du lịch cùng Vườn Quốc gia Tam Đảo, sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Vĩnh Phúc… đồng thời có phối hợp với các chuyên gia trong và ngoài nước để đánh giá tính đa dạng sinh học của khu vực mà chủ đầu tư triển khai dự án.

Dựa theo kết quả đó, Bộ Tài nguyên và môi trường đã có văn bản đề nghị Chủ đầu tư phải có các công trình kiến trúc phù hợp với du lịch sinh thái, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường, tuân thủ pháp luật về bảo vệ rừng…

Tuy nhiên, khi trả lời về việc dự án có ảnh hưởng đến môi trường, hệ sinh thái của Vườn Quốc gia Tam Đảo hay không, ông Thức cho biết "Đây là câu hỏi khó. Chúng ta phải đứng trên quan điểm phát triển nhưng phải bảo tồn".

Khi một người Hồng Kông đứng lên, cả triệu người Hồng Kông che chắn, nhưng khi một người Việt Nam đứng lên, họ phải xác định không gia đình, không sự nghiệp, không bạn bè. Đôi khi, một mình họ chống lại cả thế giới này.

Đỗ Cao Cường

Trời kêu ai nấy dạ không chỉ là một thành ngữ mà còn là một triết lý sống của người dân Việt. Ai cũng chịu "gọi dạ" và "bảo vâng" như thế cả, và ai cũng chỉ mong sao là "ổng" kêu ai cũng được – trừ mình. Điều đáng lo là vài thập niên qua (rõ ràng) Trời kêu có hơi nhiều, và kêu tới tấp, kêu lia chia, kêu lia lịa khiến thiên hạ hóa bất an ! 

Từ Hải Phòng, FB Thảo Dân tường thuật : "Hôm trước, đi từ nhà tới trường có 5' xe máy, đầu đường là một đám tang người chết sinh năm 1960, đoạn giữa một người năm 1958. Gần trường là cậu sinh năm 1977… Họ đều chết vì ung thư".

Để tiết kiệm tiền – thay vì dùng Taxi – tôi cũng hay thuê xe máy để đi lòng vòng nhiều đô thị lớn (lân cận với Việt Nam) như Phnom Penh, Vientiane, Yangon… nhưng chưa bao giờ mà nhìn thấy quá nhiều đám tang như vậy trong vòng năm phút. Năm giờ hay năm ngày cũng thế.

Asia Times cho hay : "Theo thống kê chính thức, khoảng 115.000 công dân Việt thiệt mạng vì ung thư vào năm 2018 – nghĩa là hơn 300 người chết vì căn bệnh này mỗi ngày" (1). 

Sao mà chết dữ vậy cà ?

Câu trả lời có thể tìm được qua trang Giáo Dục Việt Nam , đọc được vào hôm 28 tháng 9 năm 2019 : "Hàng triệu dân Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh khổ vì nước bẩn, không khí ô nhiễm".

Những tỉnh thành khác tình trạng cũng đều thế cả và vấn đề không chỉ giới hạn vào ô nhiễm không khí hay nước uống mà còn ở tiếng ồn, rác thải, vi sinh, và thực phẩm nữa. Theo ghi nhận của Bộ Y Tế : "Tính đến năm 2007, có khoảng 51 làng, xã nằm rải rác ở 25 tỉnh/thành phố trong cả nước được ghi nhận là những ‘làng ung thư.’ Tập trung chủ yếu ở miền Bắc, miền Trung - nơi diễn ra các hoạt động tiểu thủ công nghiệp và làng nghề cao với cường độ cao (Hà Tây, Bắc Ninh, Nam Định), gần các khu công nghiệp cũ (như Thái Nguyên, Phú Thọ) hoặc gần các kho bảo vệ thực vật cũ (Nghệ An, Hà Tĩnh)...

Trái : xếp hàng chờ khám ung thư ở Hà Nội. Ảnh : Lê Nguyễn

Phải : giường bệnh chữa ung bướu ở Sài Gòn. Ảnh : Hương Thu

Con số làng ung thư, đến nay, chắc phải nhiều hơn hẳn. Và Bộ Y tế cũng chỉ "ghi nhận" vậy thôi chứ hoàn toàn không có một "động thái" nào khác nữa. Bộ Tài nguyên và môi trường cũng vậy. Sau tất cả những "sự cố" liên quan đến môi sinh, ông Trần Hồng Hà đều lên tiếng trấn an rằng sự việc "chưa đáng quan ngại " hay vẫn ở ngưỡng "an toàn ". Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã từng dõng dạc tuyên bố là "kiên quyết không đánh đổi môi trường để lấy lợi ích kinh tế".

Tuy người đứng đầu chính phủ "kiên quyết" như thế nhưng dân chúng đều "thầm" hiểu rằng Trời kêu ai nấy dạ, và chỉ cầu mong sao cho "ổng" quên cái tên mình. Nếu không có điều kiện để đi tị nạn môi sinh (ở một quốc gia xa xôi nào khác) thì đành cam phận, sống theo thời, và vâng mệnh Trời là thái độ chung của tất cả mọi người dân Việt hiện nay – trừ Đỗ Cao Cường.

Nhân vật này được Nghiệp đoàn Báo chí Việt Nam (VNJU, Vietnamese Journalists Union-Syndicat des Journalists Vietnamiens) giới thiệu như sau : "Đỗ Cao Cường sinh ra ở Hải Phòng, là cựu sinh viên của trường đại học Quốc gia Hà Nội. Ngay từ thời sinh viên, anh đã có nhiều bài viết chống tiêu cực trong xã hội… Cường là người phóng viên dám đi vào thực địa để chụp ảnh, quay phim tố cáo cái xấu, cái ác làm hại người chung quanh. Cho nên anh là người gặp nguy hiểm nhiều nhất trong báo giới Việt Nam. Nhà báo Đỗ Cao Cường từng nhiều lần bị dọa giết do đăng tải các phóng sự không qua kiểm duyệt trên mạng xã hội".

Sao mà tới nỗi "bị dọa giết" lận cà ? Rảnh, đọc qua đôi đoạn nhà báo Đỗ Cao Cường viết về những làng ung thư ở Việt Nam sẽ hiểu ra cớ sự :

Tôi đã tới nhà máy nhiệt điện Duyên Hải (Trà Vinh), các nhà máy nhiệt điện ở Quảng Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Thái Bình… Các làng ung thư bên cạnh các nhà máy nhiệt điện Trung Quốc mọc theo, những cái chết cam chịu và đau đớn, trong tương lai sẽ không còn chỗ chứa tro xỉ, xỉ than thẩm thấu và phát tán nhanh các thành phần độc hại như thạch tín, chì ra môi trường nước, giết chết loài người cùng tất cả các loài sinh vật…

Tôi cũng đã tới nhà máy đạm Ninh Bình, cũng vay vốn Trung Quốc, cũng do nhà thầu Trung Quốc thi công, họ đưa các thiết bị lạc hậu vào sử dụng, khi bị thua lỗ nhà đầu tư nước khác không dám nhảy vào đầu tư, chỉ sau 4 năm hoạt động nhà máy này lỗ hơn 2.700 tỷ đồng. Nhiều người sống gần đó bị ung thư và chết trẻ. Hầu hết đứa trẻ trong làng bị mắc các bệnh liên quan tới đường hô hấp, phải đeo khẩu trang đi ngủ vì mùi quá hôi thối. Trâu bò uống nước cạnh nhà máy còn chết. Chất amoni khó nhận biết, dễ gây ung thư có lúc vượt từ 26 đến 1.030 lần.

Tôi cũng đã tới nhà máy thép Shengli ở Thái Bình, cũng do Trung Quốc làm chủ. Trong 10 năm nhà máy này hoạt động, nhiều người dân ở thị trấn An Bài (huyện Quỳnh Phụ, Thái Bình) chết trẻ do ô nhiễm nguồn nước, khói bụi, tiếng ồn phát ra từ nhà máy… Cho nên, đi theo Trung Quốc chỉ có một con đường, đó là con đường chết.

Đỗ Cao Cường còn là đạo diễn của nhiều thước phim mầu xám, ghi nhận những hình ảnh cuộc sống ngắc ngoải của con người và cảnh vật xám xịt xung quanh (Thảm Hoạ Formosa, Lời Kêu Cứu Muộn Màng,Để Tang Đất, Xác Sống Ở Hà Nội, Làng Chết Ở Hải Phòng…) với hy vọng khán giả nhận thức được diện được "những tên tội phạm, những kẻ sát nhân, chúng không chỉ chống lại loài người mà còn tước đoạt quyền sống của các loài sinh vật khác".

Cái giá phải trả cho những cuốn phim ngắn ngủi này hoàn toàn không rẻ. Em không chỉ bị đe dọa mà còn bị vu vạ bởi những lời lẽ bẩn thỉu và ti tiện từ nhiều phía. Dù tuyệt đối đơn độc, Đỗ Cao Cường  vẫn không hề nao núng hay phẫn nộ :

"Tôi xin phép gửi lời thương xót vô tận dành tặng các bạn dư luận viên cùng tất cả những người con thiếu học, thiếu chiều sâu, vô cảm trong cái đất nước này, nếu nhìn kỹ, không cần đợi đến tương lai, bản thân các bạn và gia đình các bạn cũng đang là nạn nhân, nạn nhân của một học thuyết không tưởng, nạn nhân của những vấn nạn vô phương cứu chữa".

May mà có em đời còn dễ thương !

Tưởng Năng Tiến

Nguồn : RFA, 09/10/2019 (tuongnangtien's blog)

(1) According to official statistics, almost 115,000 citizens in Vietnam were killed by cancer in 2018 – meaning more than 300 died of the disease each day.

Từ ô nhiễm không khí đến ô nhiễm nhận thức

Đinh Yên Thảo, VOA, 08/10/2019

Dù luôn tự hào với những thứ hạng nhất đã đạt được hay đang mơ đến, có lẽ dòng trạng thái của AirVisual nhằm cảnh báo Hà Nội đang trở thành thành phố dẫn đầu thế giới về mức độ ô nhiễm không khí vào ngày 29 tháng Chín vừa qua trên trang Facebook của mình, đã làm không ít thanh niên Việt Nam tức giận với thứ hạng nhất không mong đợi này.

Ảnh về ô nhiễm không khí ở Hà Nội hôm 30/9/2019.

AirVisual trực thuộc công ty Thụy Sĩ IQAir, chuyên thiết kế và chế tạo hệ thống lọc không khí và quan trắc mức độ ô nhiễm, có văn phòng tại California và Bắc Kinh. AirVisual ra đời từ năm 2015 nhằm thu thập dữ liệu về mức độ ô nhiễm không khí và cung cấp dữ liệu tức thời (real-time) cho người cài đặt tại hàng ngàn thành phố khắp thế giới qua một ứng dụng trên điện thoại đa năng. Theo nguyên tắc hoạt động ghi trên cùng trang mạng của mình, AirVisual thu thập dữ liệu từ cơ quan khí tượng, hệ thống vệ tinh và các dữ liệu quan trắc của chính phủ sở tại cùng các tổ chức phi chính phủ để đưa ra chỉ số ô nhiễm địa phương trong sự minh bạch và chính xác nhất có thể.

Trên AirVisual, số lượng người Việt Nam đã cài đặt và theo dõi dữ liệu (follow) tại Hà Nội và Sài Gòn hiện nay cùng tương đương cùng ở mức xấp xỉ 1,4 triệu người tại mỗi thành phố. Như vậy số người quan tâm về mức độ ô nhiễm tại Việt Nam khá cao. Dù không ít người chỉ mong muốn được thấy những con số hay báo cáo tích cực, bất chấp mức độ ô nhiễm thật sự như thế nào. Đó là lý do đã tạo ra làn sóng chống đối, đánh giá cho điểm thật thấp ứng dụng hay buông lời xúc phạm nặng nề đến hãng này vì chỉ số ô nhiễm không mong muốn. Một số lời bình còn cho rằng, IQAir AirVisual chỉ đánh giá thấp nhằm "bán sản phẩm" của mình dù AirVisual chẳng phải là thương phẩm bán lẻ đến người tiêu dùng. Nhưng cũng có không ít người Việt cảm thấy xấu hổ trước những hành động thiếu suy nghĩ này nên đã vào ủng hộ, binh vực cho AirVisual. Bởi AirVisual chẳng phải ứng dụng tạo riêng cho người Việt Nam mà nó được sử dụng tại nhiều quốc gia khác nhau và được nhiều tổ chức cùng một số chính phủ sử dụng.

AirVisual là công ty tư nhân, chuyên cung cấp máy móc và dịch vụ trong lĩnh vực ô nhiễm không khí

Trên trang Facebook của mình, AirVisual trả lời chung cho những người Việt ủng hộ mình rằng, "Cảm ơn những lời tử tế của các bạn. Thật là một ngày khó khăn cho chúng tôi. Nhiệm vụ của chúng tôi chỉ là cung cấp dữ liệu phẩm chất không khí tín cẩn để giúp mọi người... Chúng tôi bị nhận quá nhiều (đánh giá) 1 sao hôm nay…". Quả thật là vậy, khi vào Play Store trên hệ thống điện thoại Android, hầu hết các đánh giá một sao trong vài ngày qua là mang tên người Việt.

Rồi giải thích trên trang mạng của mình qua thông cáo báo chí ghi ngày 6 tháng 10, AirVisual cho biết họ nhận được sự quan tâm tại Việt Nam liên quan đến Hà Nội đứng đầu danh sách trong gần 90 thành phố chính trong các ngày qua, không có nghĩa là Hà Nội bị ô nhiễm nhất thế giới bởi vì cả London và San Francisco cũng từng đứng đầu một thời điểm nào đó trong năm qua. AirVisual cho biết họ minh bạch nguồn thông tin đã sử dụng như từ chính phủ Việt Nam và Đại Sứ Quán Hoa Kỳ. AirVisual cũng cho biết họ tin rằng việc nhận thức được sự nguy hại của vấn đề ô nhiễm không khí sẽ dẫn đến sự thay đổi tích cực.

Dẫu sao để tránh những ảnh hưởng xấu đến ứng dụng của mình, các tin tức cho hay người sử dụng điện thoại đa năng trong nước đã không tìm thấy ứng dụng để tải AirVisual và người đại diện hãng đã cho biết họ nhận được quá nhiều tin nhắn xúc phạm, đánh giá thấp về ứng dụng cũng như qua Facebook của mình, trong khi giúp người sử dụng nhận thức được sự nguy hiểm của mức độ ô nhiễm không khí, họ lại bị một cuộc tấn công tập thể từ Việt Nam và quyết định ngưng cung cấp ứng dụng này tại Việt Nam.

Tạm bỏ qua mức độ chính xác của các dữ liệu về mức độ ô nhiễm tại Hà Nội hay Việt Nam nói chung theo các chỉ số của AirVisual, dù điều này xảy ra cũng không là điều quá ngạc nhiên. Vấn đề ô nhiễm là nan đề của bất cứ quốc gia đang phát triển lẫn phát triển nào, nên Việt Nam bị ô nhiễm là điều đương nhiên khi cây xanh bị chặt đón, môi trường bị hủy hoại, kỹ nghệ sản xuất gia tăng, nạn kẹt xe xảy ra hàng ngày và biện pháp chống ô nhiễm chưa được xem là trọng tâm. Như Trung Cộng đã đánh đổi sự phát triển của mình bằng sự ô nhiễm hàng đầu tại các thành phố lớn và khu kỹ nghệ của mình. Người dân cũng là một trong những nhân tố chính trong việc bảo vệ sức khoẻ cho chính mình, giảm thiểu tình trạng ô nhiễm nên nhận thức được tầm quan trọng trước vấn đề này là điều cần thiết. Ghi nhận, so sánh và đối chiếu cùng các nguồn dữ liệu khác nhau và tìm biện pháp để giảm tình trạng ô nhiễm là những điều cần làm, thay vì bày tỏ thái độ tức giận như vậy.

Đây không phải lần đầu một nhóm người Việt trên cộng đồng mạng có những hành động đáng xấu hổ như vậy. Nó ngày phổ biến hơn khi các cổ động viên nền túc cầu Việt Nam vào tấn công các cầu thủ hay những đội banh chiến thắng các đội Việt Nam. Hồi 2018, nhiều cổ động viên Việt Nam đã vào trang Facebook của cầu thủ Andrey Sidorov, người ghi bàn thắng quan trọng để hạ gục U23 của Việt Nam để đưa đội Uzbekistan giành chức vô địch cúp AFC U23 mà mạ lỵ, chửi bới cầu thủ cùng đội banh này. Nó tương tự như trong các trận thua trước Thái Lan và các đội Á Châu khác. Những điều này không làm thay đổi tỉ số thắng bại các trận đấu, cũng như sự tức giận trong vụ AirVisual chẳng đảo ngược sự thật về tình trạng ô nhiễm không khí tại Việt Nam hiện nay. Ngoài việc tạo cho cộng đồng thế giới một cái nhìn chẳng mấy tốt đẹp trước những thái độ và suy nghĩ như vậy.

Ô nhiễm về không khí có thể còn tìm ra được giải pháp, nhưng sự ô nhiễm trong hành xử, nhận thức xem là điều nguy hiểm gấp bội phần. Bởi sự phát triển hay tụt hậu của một quốc gia là đến từ tư duy cộng đồng.

Đinh Yên Thảo

Nguồn : VOA, 08/10/2019

*********************

Vũ Khắc Ngọc : tại sao thầy 'giết đồng bào' mình ?

Nguyễn Hiền, VNTB, 08/10/2019

AirVisual, ứng dụng quan trắc không khí của một công ty Thụy Sỹ đã không còn trên chợ ứng dụng (appstore). Và fanpage AirVisual đã chặn IP từ Việt Nam.

Đây là kết quả của sự phát động ‘tấn công AirVisual’ dựa trên tâm lý bầy đàn của thầy giáo Vũ Khắc Ngọc.

Thầy Vũ Khắc Ngọc – người hùng từng được tung hô trong vụ phanh phui gian dối trong giáo dục Hà Giang. Thầy Vũ Khắc Ngọc cũng là người có kiến thức chuyên môn (hóa học) khá giỏi, và đang là một trong những ‘lò luyện thi’ có tiếng tại Hà Nội.

Thầy Vũ Khắc Ngọc cũng từng lên tiếng ‘trấn an’ dư luận trên Facebook về sự kiện cháy nhà máy Rạng Đông, thậm chí thầy cho rằng, thủy ngân với một lượng nhất định từ vụ cháy có thể uống mà không làm sao. Tuy nhiên, khi kết quả muộn từ cơ quan nhà nước Việt Nam đưa ra về tác hại thủy ngân, và sự phản ứng của dư luận, thầy Vũ Khắc Ngọc đã âm thầm xóa chia sẻ trấn an trên Facebook cá nhân.

Mới đây, thầy Vũ Khắc Ngọc và Phó Tổng giám đốc FPT Đỗ Cao Bảo trên trang Facebook cá nhân của mình đã nghi ngờ về số liệu mà AirVisual đưa ra, khi cảnh báo về bụi mịn ở mức cao hàng đầu thế giới. Và cho đây là chiêu trò để bán khẩu trang phòng bụi.

Thầy Vũ Khắc Ngọc còn đi xa hơn, khi ra tuyên bố trên Facebook cá nhân của mình, trong đó nhấn mạnh, ‘Người Việt cần làm gì trước trò lừa đảo của AirVisual’. Thầy kêu gọi đánh giá 1 sao trên Fanpage AirVisual ; báo cáo app Airvisual trên kho ứng dụng, và gây sức ép để bắt AirVisual xin lỗi. Thậm chí, thầy giáo này còn tuyên bố ‘báo cáo, đòi cải chính’ những bài báo ghi nhận ‘Hà Nội ô nhiễm nhất trên thế giới’.

Là một người có trình độ, chuyên môn (hóa học) tốt. Thầy giáo Vũ Khắc Ngọc đã không thể chứng minh được ‘trò lừa đảo của AirVisual’ là gì ? Và cái duy nhất thầy đưa ra là AirVisual làm giả số liệu để bán máy lọc, khẩu trang.

Nhưng vấn đề, AirVisual không có đại diện tại Việt Nam, và hoàn toàn không có bán các sản phẩm mà thầy Vũ Khắc Ngọc hướng tới để tố cáo.

Nếu xét trên mặt luật pháp, thầy Vũ Khắc Ngọc đã rơi vào hành vi ‘vu khống’.

Và kết quả của việc sử dụng ảnh hưởng cộng đồng để ‘đánh AirVisual’, là ứng dụng này đã không còn trên kho ứng dụng và fanpage đã chặn IP từ Việt Nam. Và kết quả từ trang web chỉ hiển thị chỉ số đo từ Trạm quan trắc trung ương, thay vì các chỉ số từ các trạm đo khác.

Và trong khi thầy Vũ Khắc Ngọc và những người mà thầy sai khiến để ‘đánh sập AirVisual’ vui vừng trước kết quả, thì các quốc gia Mỹ, Anh và Đức ra 'cảnh báo đỏ' về ô nhiễm không khí ở Việt Nam.

Câu chuyện của thầy Vũ Khắc Ngọc cho thấy, bằng cách sử dụng ảnh hưởng và khả năng ‘kích động’ của mình, thầy đã thành công trong việc ‘trong lành hóa không khí Hà Nội’, và giảm bớt sự ‘cảnh giác’ của người dân về vấn đề này.

Người dân sẽ không còn tự bảo vệ mình qua khẩu trang và máy lọc không khí, và họ sẽ tiếp tục thụ hưởng bụi mịn hàng ngày vào phổi của mình. Tất nhiên, theo logic của thầy Vũ Khắc Ngọc thì nó sẽ không là vấn đề gì lớn đối với sức khỏe, giống như cách thầy biện hộ ‘thủy ngân uông được’ qua vụ cháy nhà máy Rạng Đông.

Và cách thầy Ngọc lôi cuốn được một đám đông người cho thấy tính chất bầy đàn của người Việt, vừa thể hiện sự ‘ngu dốt’ cùng cực của người Việt. Một sự ngu dốt đi kèm với sự nhiệt tình mà không thể phân biệt được đúng sai.

Cách thầy Vũ Khắc Ngọc thể hiện trên Facebook cá nhân gián tiếp đẩy những người khác vào trong bệnh tật ở tương lai. Một cách ‘người Việt giết người Việt’ bằng sự ảnh hưởng công chúng.

Báo Lao Động, ngày 7/10 đã đăng tải bài viết với tiêu đề : AirVisual thừa nhận ‘Hà Nội không phải là thành phố ô nhiễm nhất thế giới’.

Nếu dựa trên nguồn tin này, thì thầy Vũ Khắc Ngọc đã hoàn toàn đúng. Thế nhưng, thực tế AirVisual đã ra thông báo không như vậy.

Cụ thể, thông báo của minh, AirVisual không ‘thừa nhận, hay khẳng định (admit, regconize, confirm)’ Hà Nội không phải là thành phố ô nhiễm trên thế giới. Mà nó chỉ cho rằng, việc Hà Nội đứng đầu bảng xếp hạng là chuyện không lạ, bởi vì cũng có lúc, thành phố London và Fancisco cũng từng đứng đầu vào năm ngoái.

Như vậy, cách luân chuyển vị trí đứng đầu bảng cho thấy tình trạng hiện thời của một thành phố, và không có nghĩa điều này sẽ duy trì liên tục (nếu có biện pháp khắc phục).

Chính vì thế, ngay sau đó, báo Lao Động đã chuyển tiêu đề bài viết thành : AirVisual nói về thông tin "Hà Nội là thành phố ô nhiễm nhất thế giới".

Và điều mà AirVisual làm chính là ‘khi con người có nhận thức về mức độ ô nhiễm sẽ giúp dẫn đến thay đổi’, như cách người dân Bắc Kinh đã khiến chính quyền Bắc Kinh hành động để thay đổi ô nhiễm.

Đó là điều mà thầy Vũ Khắc Ngọc và ông Đỗ Cao Bảo - Phó chủ tịch FPT không nhận thức được, hoặc cố tình không nhận thức được. Bằng cách sử dụng ảnh hưởng của mình để dập tắt sự ‘phòng bị’ của người dân, và cho đó là một chiến thắng lớn lao, nhưng thực tế đó là một hành vi vô nhân đạo dựa trên nhận thức chủ quan và hiếu chiến của chính mình. Và chính sự ‘kích động’ của thầy Vũ Khắc Ngọc cùng những người ‘đồng chí’ của thầy, đã đặt dấu chấm hết cho ‘sự thay đổi’ không khí Hà Nội trong tương lai.

Và người dân Hà Nội bị lôi cuốn bởi sự xảo ngôn của thầy Vũ Khắc Ngọc sẽ không thấy được điều mà chính quyền Thái Lan hay Bắc Kinh đã làm để giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Và giờ đây, mỗi người dân Hà Nội sẽ hít những luồn không khí chứa bụi mịn vào phổi với sự tin tưởng rằng nó hoàn toàn không nguy hiểm. Và tất nhiên, thầy Vũ Khắc Ngọc sẽ không nằm trong số đó, khi thời gian thầy tiếp xúc ngoài trời tại Hà Nội nó ít hơn nhiều lần so với thời gian thầy ngồi trong biệt thự, giảng bài và kiếm tiền.

Truyền thông của thầy Vũ Khắc Ngọc cũng chính là thứ truyền thông máu, của những người ‘thầy XHCN’, của sự bất nhân cao hơn trình độ học vấn. Nơi mà ‘ngu dân để trị’ đã được thầy Vũ Khắc Ngọc góp phần không nhỏ.

Và trong khi AirVisual đang ‘trong xanh’ trở lại, thì PAM Air, Windy, PurpleAir vẫn báo động ô nhiễm không khí ‘đỏ’ tại Hà Nội.

Nguyễn Hiền

Nguồn : VNTB, 08/10/2019

Tham khảo :

[1] https://laodong.vn/xa-hoi/airvisual-thua-nhan-ha-noi-khong-phai-la-thanh-pho-o-nhiem-nhat-the-gioi-758714.ldo

*******************

Ô nhiễm không khí tại Hà Nội cảnh báo những nguy cơ về sức khỏe

Nguyễn Lại, VOA, 07/10/2019

Trong những ngày qua, mối quan tâm của rất nhiều người sinh sống tại Hà Nội là tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại thủ đô. Trên các trang mạng xã hội tràn ngập những số liệu về chất lượng không khí, hình ảnh về Tây Hồ, khu vực vốn được coi là trong lành nhất của thành phố cũng mờ mịt ngay từ buổi sáng mà người dân tự chụp hoặc thu thập được cùng những bày tỏ lo lắng và có cả những bình luận hài hước về một nguy cơ mà mọi người đều biết từ lâu nhưng không ai biết làm cách nào để thoát khỏi.

Hình ảnh Hồ Hoàn Kiếm mờ ảo trong một sáng Chủ Nhật khi người dân đi tập thể dục

Ngày 01/10, Tổng cục Môi trường của Việt Nam xác nhận ô nhiễm không khí ở Hà Nội cao "vượt quy chuẩn" liên tiếp trong nhiều ngày và khuyến cáo người dân "hạn chế các hoạt động ngoài trời", theo trang Facebook chính thức mang tên Thông tin Chính phủ và nhiều báo trong nước. Thông báo của Tổng cục Môi trường dẫn số liệu của 13 trạm quan trắc tự động ở Hà Nội, trong đó có 1 trạm của Đại sứ quán Mỹ, cho biết từ ngày 25-29/9, toàn bộ các trạm đều báo là chỉ số bụi siêu mịn PM2.5 vượt quy chuẩn Việt Nam.

Trước tình cảnh "không còn lối thoát" nếu vẫn cứ tiếp tục phải sống tại Hà Nội, không ít gia đình đã sơ tán trẻ nhỏ khỏi thành phố về quê để tránh các nguy cơ bệnh tật do ô nhiễm không khí. Chị Thu Hiền, một cư dân sinh sống tại khu vực Quận Hai Bà Trưng chia sẻ với VOA : "Con bé nhỏ nhà mình thì mình gửi về Nam Định nhờ ông bà trông giùm từ lâu nay rồi… Thực tế thì từ khi cháu về Nam Định sống với ông bà thì sức khỏe tốt hơn, không còn bị các bệnh về đường hô hấp như lúc còn ở Hà Nội nữa. Mẹ con xa nhau nhưng đành phải chịu trong hoàn cảnh như thế này thôi".

Theo bác sĩ Hồ Văn Hiền, người có gần 50 năm kinh nghiệm điều trị ở ngoại ô thủ đô Washington và có nhiều nghiên cứu liên quan đến những căn bệnh có nguyên do từ ô nhiễm không khí thì ô nhiễm không khí,trong đó đặc biệt là ô nhiễm bụi siêu mịn PM2.5, tức là những loại bụi siêu nhỏ, là một trong những nguyên nhân quan trọng gây ra các căn bệnh nan y.

Bác sĩ Hiền cho biết : " Việt Nam hiện nay đang đi theo con đường của Trung Quốc vì Trung Quốc đã kỹ nghệ hóa trước chúng ta vài chục năm. Một cô bé Trung Quốc 8 tuổi được ghi nhận ở Trung Quốc là người bị ung thư phổi trẻ nhất ở nước này. Các nhà khoa học cho rằng các hạt bụi siêu mịn này sau khi đi qua đường hô hấp đã đọng lại ở trong phổi em bé và làm cho tế bào nó đột biến thành tế bào ung thư. Cơ quan quốc tế về khảo cứu ung thư đã chính thức công nhận rằng ô nhiễm không khí ngoài trời là có khả năng gây ung thư cho loài người và mỗi năm có chừng 20.000 trường hợp ung thư phổi, chiếm tới 15% các trường hợp ung thư phổi và ảnh hưởng này tác động đặc biệt đến một số đối tượng như trẻ em còn đang là bào thai trong bụng mẹ, thời điểm dậy thì của các thanh thiếu niên…"

Trên các diễn đàn, phần lớn mọi người đều bày tỏ lo ngại về tình trạng ô nhiễm không khí kéo dài tại Hà Nội. Những người có điều kiện thì mua máy lọc không khí để trong nhà sử dụng, và giá thành mặt hàng này đã tăng đáng kể trong thời gian gần đây. Những người không có điều kiện thì tranh thủ dịp cuối tuần đưa cả gia đình ra ngoại thành để ít nhất hai ngày được hít thở không khí sạch hơn so với ở Hà Nội. Anh Đặng Minh Hòa, một cư dân sinh sống ở quận Hoàn Kiếm cho biết : "Cuối tuần nào gia đình tôi cũng phải lên xe đi thật ra, ra các tỉnh lân cận vốn là quê của bạn bè hoặc người thân như Ninh Bình hay Phú Thọ chẳng hạn để vừa là đi dã ngoại vừa là tránh cái ô nhiễm ở Hà Nội. Mình sinh sống làm việc và các con học tập ở đây, không đi đâu được, nhưng ít nhất hai ngày cuối tuần đi xa còn thoát được ô nhiễm…".

Còn anh Đoàn Trần Thành, một Việt kiều mới từ Anh Quốc trở về Hà Nội vì việc gia đình, thì lại chia sẻ sự ngạc nhiên của mình : "Thật sự khi tôi về đây thì không khí quá là ô nhiễm, ở mức gần như là không thể thở nổi vì khói bụi. Môi trường thật sự là quá tệ. Nhưng tôi cũng rất ngạc nhiên khi ra đường thì thấy phần lớn mọi người đều không mang khẩu trang. Có thể họ chưa ý thức được những tác hại lâu dài do hít phải không khí ô nhiễm trong một thời gian dài".

Theo bác sĩ Hồ Văn Hiền, không chỉ gây ra tác động lên những người bị bệnh tim và bệnh phổi khiến người bệnh chết yểu hay khiến tế bào đột biến gây ra các căn bệnh ung thư cho những người tiếp xúc trực tiếp,ô nhiễm không khí còn để lại những tác hại lâu dài cho nhiều thế hệ sau này.

"Ngay mấy chục năm sau nguy cơ ung thư vẫn còn tiếp tục, ví dụ như là đối với những phụ nữ có chất plastic PCB nó cao sau khi sinh thì có nguy cơ ung thu vú cả 20 năm sau và có khi sau cả vài thế hệ sau, đời cháu chắt dù sau này chúng ta đã cải thiện về môi trường, do tác động trên di thể, tức là ô nhiễm không khí đã tác động đến gene đối với các thế hệ mai sau", bác sĩ Hiền cũng khuyến cáo thêm.

Nguyễn Lại

Nguồn : VOA, 07/10/2019

*********************

Việt Nam xả thẳng hầu hết nước thải đô thị chưa xử lý ra môi trường (RFA, 07/10/2019)

Báo cáo của Bộ Tài nguyên và môi trường đưa ra vào ngày 6/10 cho biết Việt Nam chỉ xử lý 13% lượng nước thải đô thị của cả nước. Báo mạng VnExpress tiếng Anh loan tin ngày 7/10.

Nước thải xả trực tiếp từ nhà dân ra kênh ở Hà Nội. RFA video

Báo cáo dẫn lời ông Vũ Ngọc Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và môi trường của Bộ Xây Dựng cho biết Việt Nam có 43 nhà máy xử lý nước thải đô thị với công suất 926.000 mét khối nước thải mỗi ngày, nhưng những thách thức trong việc thu nhận và xử lý nước thải khiến cho tỷ lệ, xử lý nước thải, thấp.

Trong đó, Hà Nội có 6 nhà máy hoạt động xử lý tổng cộng 276.300 mét khối nước thải mỗi ngày, chiếm tới 22% lượng nước thải hàng ngày. Thành phố cho biết, các nhà máy xử lý nước thải mới vẫn chưa được hoàn thành, và 12 nhà máy nữa đang trong giai đoạn hình thành. Vẫn theo báo cáo, Hà Nội cho rằng việc tìm kiếm nguồn quỹ xã hội hóa cho các hệ thống thoát nước còn khó khăn và đó cũng là một trong những yếu tố khiến tiến trình xử lý nước thải sinh hoạt chưa đạt được kế hoạch.

Trong khi đó, tại thành phố Hồ Chí Minh, hiện có 3 nhà máy hoạt động và các đơn vị khác xử lý tổng cộng 370.624 mét khối nước thải mỗi ngày, đạt khoảng 21,2% tổng lượng nước thải hàng ngày.

Báo cáo cũng dẫn lời ông Nguyễn Việt Anh, Viện trưởng Viện Khoa học và Kỹ thuật Môi trường (IESE), nói rằng hầu hết các dự án tài trợ ODA không có hệ thống thoát nước với các hộ dân nên cũng khiến cho việc thiết lập hệ thống xử lý nước thải gặp nhiều thách thức.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới về quản lý nước thải đô thị tại Việt Nam, chỉ có 60% hộ gia đình ở Việt Nam được kết nối với hệ thống nước công cộng và chỉ 10% nước thải được thu gom và xử lý. Vì thế, Việt Nam sẽ cần khoảng 8,3 tỷ đô la để cung cấp dịch vụ thoát nước đô thị cho 36 triệu công dân vào năm 2025.

Theo một nghiên cứu của công ty Indochina Research, ô nhiễm nước là một trong năm mối quan tâm hàng đầu đối với công chúng Việt Nam, chỉ sau ô nhiễm không khí, an toàn thực phẩm, quấy rối tình dục và chăm sóc sức khỏe.

Mỹ, Anh và Đức ra 'cảnh báo đỏ' về ô nhiễm không khí ở Việt Nam

Viễn Đông, VOA 06/10/2019

Nhiều nước phương Tây như Mỹ, Anh và Đức mới phát đi "cảnh báo đỏ" về tình hình ô nhiễm không khí "nguy hiểm" ở các thành phố lớn của Việt Nam như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, khuyến cáo công dân của mình về tác động đối với sức khỏe của họ.

“Mức độ ô nhiễm không khí ở mức cao, thậm chí là nguy hiểm, xảy ra ở Việt Nam, đặc biệt là ở các thành phố lớn, có thể làm trầm trọng các bệnh về tim, phổi và hô hấp. Trẻ em, người già và những ai có tiền sử bệnh lý đặc biệt bị ảnh hưởng”, thông báo của Đại sứ quán Anh ở Hà Nội hôm 1/10 có đoạn.

"Mức độ ô nhiễm không khí ở mức cao, thậm chí là nguy hiểm, xảy ra ở Việt Nam, đặc biệt là ở các thành phố lớn, có thể làm trầm trọng các bệnh về tim, phổi và hô hấp. Trẻ em, người già và những ai có tiền sử bệnh lý đặc biệt bị ảnh hưởng", thông báo của Đại sứ quán Anh ở Hà Nội hôm 1/10 có đoạn.

Cơ quan ngoại giao của Anh cũng kêu gọi các công dân nước mình ở Việt Nam tìm kiếm thông tin về chất lượng không khí cũng như các biện pháp phòng ngừa trên trang web của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Đại sứ quán Anh cũng đưa ra lời khuyên các công dân nước mình truy cập một trang web có liệt kê Chỉ số Chất lượng Không khí Thế giới để xem tình hình ô nhiễm với thời gian thực ở một số thành phố ở Việt Nam.

Theo tìm hiểu của VOA tiếng Việt, trang web được lập nên năm 2007 ở Trung Quốc cung cấp thông tin về chất lượng không khí cho hơn 88 nước với hơn 11 nghìn trạm theo dõi ở 1000 thành phố lớn trên thế giới, trong đó có trạm quan trắc của Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội.

Thông tin tối 1/10 của trạm này cho thấy rằng chất lượng không khí ở Hà Nội ở mức màu đỏ, tức "không lành mạnh", theo đó "tất cả mọi người có thể bắt đầu bị ảnh hưởng sức khỏe" và "các thành viên của các nhóm nhạy cảm có thể bị ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng hơn".

Tin cho hay, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, phối hợp với Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), "đặt máy giám sát chất lượng không khí trên nhiều cơ sở của mình trên khắp thế giới để cung cấp thông tin giúp bảo vệ sức khỏe của nhân viên và công dân Hoa Kỳ ở nước ngoài".

Trong khi đó, một máy đo của Đại sứ quán Đức hôm 1/10 cũng ra cảnh báo đỏ rằng chất lượng không khí "không tốt cho sức khỏe".

Ô nhiễm không khí là hiểm họa môi trường lớn nhất đối với sức khỏe con người ở Việt Nam, thậm chí có thể nghiêm trọng hơn tai nạn giao thông.

Cảnh báo của Đại sứ quán Đức.

Dưới cảnh báo này, cơ quan ngoại giao Đức ở Hà Nội còn nói tới ảnh hưởng của việc ô nhiễm không khí tới sức khỏe.

"Ô nhiễm không khí là hiểm họa môi trường lớn nhất đối với sức khỏe con người ở Việt Nam, thậm chí có thể nghiêm trọng hơn tai nạn giao thông. Các chất gây ô nhiễm không khí được coi là có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và môi trường", Đại sứ quán Đức viết. "Theo ước tính của WHO, ô nhiễm không khí là nguyên nhân môi trường hàng đầu gây nên các ca tử vong sớm. Ngoài việc gây ra tử vong sớm, ô nhiễm không khí còn làm tăng tỉ lệ mắc một loạt các bệnh khác (ví dụ như bệnh đường hô hấp, các bệnh tim mạch và ung thư), với những tác động ngắn hạn và dài hạn".

Trong phần đánh giá về "gánh nặng bệnh tật từ ô nhiễm không khí", trang web của WHO ở Việt Nam nói rằng mỗi năm ở Đông Nam Á có gần 1,4 triệu ca tử vong vì loại ô nhiễm này, trong đó ở Việt Nam là 60 nghìn ca.

Cảnh báo của các cơ sở ngoại giao của các nước phương Tây ở Hà Nội được đưa ra đúng ngày chính phủ Việt Nam khuyến cáo "người dân, đặc biệt là trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc các bệnh hô hấp hạn chế ra ngoài, hạn chế tham gia giao thông và các hoạt động ngoài trời" và "nếu có nhu cầu ra ngoài thì nên đeo khẩu trang và kính mắt".

Cùng ngày, ông Vũ Đăng Định, người phát ngôn UBND TP Hà Nội, được báo chí trong nước dẫn lời, chỉ ra 12 nguyên nhân gây ô nhiễm, trong đó có khí xả thải từ ôtô, xe máy ; đun bếp than tổ ong, đốt củi ; xây dựng, phá dỡ các công trình ; vận chuyển vật liệu ; đốt rơm rạ, rác ; thu gom rác thải chưa tốt…

Chưa rõ ngay liệu các cảnh báo của các nước trên về tình hình ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn ở Việt Nam có tác động gì tới số du khách nước ngoài tới quốc gia Đông Nam Á này hay không. Tới tối ngày 1/10, trang web của Tổng cục Du lịch Việt Nam chưa có bất kỳ cảnh báo và khuyến cáo nào cho du khách.

Viễn Đông

Nguồn : VOA, 06/10/2019

*******************

Kẻ nào đã khiến những buồng phổi bị ung thư ?

Trúc Giang, VNTB, 05/10/2019

Đô thị tăng trưởng xanh là đô thị đạt được tăng trưởng và phát triển kinh tế thông qua các chính sách và hoạt động đô thị, nhằm giảm những tác động có ảnh hưởng bất lợi đối với môi trường và nguồn tài nguyên thiên nhiên.

Không khí ô nhiễm ở Thành phố Hồ Chí Minh

Thông tư đầu tiên được ban hành trong năm 2018 của Bộ Xây dựng có tên "Quy định về chỉ tiêu xây dựng đô thị tăng trưởng xanh", hiệu lực thi hành kể từ ngày 20/02/2018.

Đô thị xanh thua đô thị tiền ?

Trong Thông tư đánh số 01/2018/TT-BXD, thì, "Đô thị tăng trưởng xanh là đô thị đạt được tăng trưởng và phát triển kinh tế thông qua các chính sách và hoạt động đô thị nhằm giảm những tác động có ảnh hưởng bất lợi đối với môi trường và nguồn tài nguyên thiên nhiên".

Và, "Xây dựng đô thị tăng trưởng xanh là các hoạt động xây dựng, quy hoạch đô thị ; lập và thực hiện chương trình phát triển đô thị ; đầu tư phát triển đô thị hướng tới đô thị tăng trưởng xanh".

Xanh, hiểu thuần theo nghĩa sắc màu, đó là màu xanh của cây cối nơi đô thị với chức năng là buồng phổi, đóng góp quan trọng trong quá trình trao đổi chất của môi trường sống đô thị, và còn có nhiều tác dụng trong tổng thể hệ sinh thái cảnh quan đô thị.

Nhịp độ công nghiệp hóa, đô thị hóa càng tăng, công việc của mỗi người càng bận rộn và căng thẳng, phát sinh căn bệnh dễ căng thẳng ‘xì – trét’. Cây xanh cảnh quan, hoa đẹp là những phương thuốc giúp cho con người thư giãn dễ chịu, giải toả những ức chế căng thẳng. 

Nhiều người khi bị những áp lực của công việc hoặc do một số nguyên nhân khác gây căng thẳng bức xúc thường rất cần tìm được những nơi nghỉ ngơi thư giãn với khu vực thiên nhiên cây xanh cảnh quan đẹp sẽ giúp họ phần nào giải toả dần sự mệt mỏi đó.

Thế nhưng trên thực tế thì sau tháng tư 1975, người ta không chỉ tàn phá rừng với đủ mọi lý do. Trên đường phố Hà Nội, Sài Gòn và nhiều tỉnh thành đã có hàng chục cổ thụ, cây thân gỗ trên các con phố, vườn hoa, công viên bị chính quyền chặt hạ, bất chấp phản đối của người dân. 

Một thống kê được báo chí đăng tải hồi giữa năm nay cho biết, Hà Nội và Sài Gòn có tỷ lệ diện tích cây xanh trung bình trên đầu người khoảng 2m2. Với riêng Sài Gòn, diện tích tính kiểu bình quân đó sở dĩ được con số 2 mét vuông là nhờ vào khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ, hay còn gọi là Rừng Sác.

Rừng ngập mặn Cần Giờ không chỉ trở thành ‘buồng phổi’, mà đồng thời còn là ‘trái thận’ có chức năng làm sạch không khí và nước thải từ các thành phố công nghiệp trong thượng nguồn sông Ðồng Nai - Sài Gòn đổ ra biển Ðông. Tuy nhiên chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh lại tiếp tục đề nghị chính phủ đồng ý mở rộng thêm 300 ha dọc bờ biển theo hướng về xã Long Hòa cho dự án khu đô thị lấn biển Cần Giờ 2.870 ha.

Trước đó, chính quyền cũng lập dự án mở tuyến đường rộng đến 17 m, dài 3,5 km đi qua vùng lõi rừng ngập mặn Cần Giờ để phục vụ cho các dự án bất động sản nơi đây ; đặc biệt là những dự án của nhóm các nhà đầu tư Vingroup đến từ Hà Nội.

Không lo ‘trồng người’ thì nói gì đến trồng cây !

"Nhất niên chi kế, mạc như thụ cốc ; thập niên chi kế, mạc như thụ mộc ; chung thân chi kế, mạc như thụ nhân. Nhất thụ nhất hoạch giả, cốc dã ; nhất thụ thập hoạch giả, mộc dã ; nhất thụ bách hoạch giả, nhân dã. Ngã cẩu chủng chi, như thần dụng chi, cử sự như thần, duy vương chi môn". Sách Quản Tử, chương Quyền Tu.

Nghĩa là : Kế cho một năm thì không gì bằng trồng lúa ; kế cho mười năm thì không gì bằng trồng cây ; kế cho suốt đời thì không gì bằng đào tạo con người. Trồng một mà lợi ích một đó là lúa ; trồng một mà lợi ích mười, đó là cây ; đào tạo một mà lợi ích một trăm đó là con người. Nếu chúng ta chú trọng đào tạo con người, thì hiệu dụng như thần, làm việc mà thu được hiệu quả thần kỳ thì chỉ có con đường của bậc vương giả mới có thể làm được.

Trở ngược thời gian, chục năm trước, người ta đã chắt lưỡi tiếc rẻ khi nói rằng, ‘ở Sài Gòn, những rặng bàng, xà cừ, hàng me có tuổi đời cả trăm năm trên đường Tôn Đức Thắng, Nguyễn Thị Minh Khai, Cách mạng tháng Tám, Phạm Ngọc Thạch… giờ cũng chỉ đếm trên đầu ngót tay’.

Nay thì đầu ngón tay cũng chẳng còn để mà đếm. Hàng cây trăm năm trên đường Cường Để/Tôn Đức Thắng (trước 1975 mang tên Cường Để) bị đốn bỏ, với tổng cộng 258 cây xanh trên trăm tuổi. Hàng cây ở Hồng Thập Tự/ Nguyễn Thị Minh Khai, Lê Văn Duyệt/ Cách mạng tháng Tám cũng được chặt bỏ ở nhiều nơi khi các dự án cao ốc văn phòng được chính quyền phê duyệt. 

Hoàn toàn dễ hiểu, ngay cả Đà Lạt mà vẫn còn bị tàn phá không thương tiếc những rừng thông, thì nói gì tới những khu đất vàng, những khoảng không gian xanh công cộng ở các khu trung tâm đô thị Sài Gòn luôn có giá trị thương mại, ngày càng bị thu hẹp nhường chỗ cho các tòa nhà cao tầng, khiến gia tăng mật độ dân cư, quá tải về hạ tầng kỹ thuật và xã hội ; đặc biệt là tình trạng tắc đường, ngập úng, ô nhiễm khói bụi... đang là cơn ung thư của Thành phố Hồ Chí Minh.

Cơn ung thư này đang diễn ra đều khắp cả nước mà người dân không khó để kiểm chứng, khi thời gian gần đây với ứng dụng "AirVisual" dễ dàng cài đặt miễn phí trên điện thoại di động, và cả theo dõi trên web https://www.airvisual.com/, người dân dễ dàng nhận ra mức độ ô nhiễm không khí gần như hàng giờ với độ trễ chỉ khoảng 60 phút, so với hệ thống bảng biểu điện tử đặt ngoài đường phố của chính quyền có độ trễ đến… 30 ngày.

Qua ghi nhận của AirVisual cho thấy mức độ ô nhiễm liên quan mật thiết đến không chỉ khói xả thải từ xe cộ lưu thông, mà còn là từ các nhà máy sản xuất, vì đêm về khuya đường sá vắng xe mà chỉ số ô nhiễm vẫn còn cao ở nhiều địa phương có mật độ tập trung khu công nghiệp. Điều đó cho thấy mặc dù từ 1/1/2011, Việt Nam bắt đầu áp dụng Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, với yêu cầu bắt buộc về "kiểm toán năng lượng", song gần như từ đó đến nay việc xả thải gây ô nhiễm vẫn ngày càng trầm trọng ; kể cả vụ xả thải hủy diệt môi trường của dự án Formosa Hà Tĩnh.

Sinh tiền, người đứng đầu đảng cộng sản Việt Nam có nói : Vì lợi ích mười năm phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm phải trồng người.

Tuy nhiên, ông ấy nói vậy mà xem ra không trồng được người mấy trong ngay chính nội bộ đảng của ông. Thất bại trong ‘kế trồng người’ của Đảng – Nhà nước Việt Nam đã tạo ra nhiều cơn bệnh ung thư khác nhau, với cả những liều thuốc giả trị ung thư trong đời sống xã hội Việt Nam.

Thay lời kết

Một người bạn của tôi kể rằng ông biết nhiều người ở Sài Gòn, khi nhà có tang cũng thắt khăn tang cho mấy cái cây trong sân. Có người nhắc hoài như nhắc người thân, về một cây táo gai lâu năm ra trái ngọt, một cây khế chua, một cây trứng cá thường rụng trái làm dơ sân. Cây sống lâu với người thành thân thiết, như khi nuôi con mèo con chó.

Hàng cây nói với lề đường

Những khi đổ lá là thường nhớ nhau...

Hai câu thơ gợi cảm trên, được cho là của Nguyễn Tất Nhiên (1952 – 1992). Một cái cây trước sân nhà cũng chứng kiến một cuộc hẹn hò, hai hàng cây trên đường đủ tạo thành một "con đường tình ta đi". 

Nhiều người âm thầm đau lòng khi hàng cây trên đường Tôn Đức Thắng bị chặt bày ra một khoảng đường nắng khó chịu, mất đi dáng vẻ thanh mát của con đường hoa mộng những ngày tháng cũ ; những ngày từ tam giác đại học chạy ra hóng gió bến Bạch Đằng rồi lang thang Tự Do, Lê Lợi…

Sài Gòn đã không còn, thật ngớ ngẩn khi đi tiếc về những hàng cây !

Trúc Giang

Nguồn : VNTB, 05/10/2019

**********************

Thiếu giải pháp chống ô nhiễm không khí : quan liêu hay kém chuyên môn ?

Minh Luật, RFA, 04/10/2019

Trong nhiều ngày qua, hai thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh liên tục nằm trong top báo động về mức độ ô nhiễm không khí. Nguyên nhân được Bộ Tài nguyên và môi trường nhận định là do "thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi", và khuyến cáo người dân hạn chế ra đường.

Không phải sương mù, Sài Gòn đang hứng chịu đợt ô nhiễm kinh dị nhất

Từ nhận định bởi thời tiết, Bộ này đề ra phương án sẽ lắp đặt thêm các trạm đo quan trắc không khí để cảnh báo kịp thời cho người dân [1].

Với phương án này thì việc hít thở không khí ô nhiễm của người dân trong thời gian tới như trong tình trạng… "sống chung với lũ".

Có vẻ như cơ quan chức năng vẫn đang loay hoay trong việc đánh giá nguyên nhân thật sự, và bế tắc trong việc đề ra các giải pháp đồng bộ nhằm cải thiện chất lượng không khí.

Chuyên gia nói gì ?

Tình trạng ô nhiễm không khí, đặc biệt do bụi mịn gây ra đã được nêu ra tại phiên họp thứ 40 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc vào tháng 1/2019.

Theo đó, việc hít thở không khí được Báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc về Nhân quyền và Môi trường đánh giá là một quyền con người, dưới tên gọi "Quyền được hít thở không khí trong lành" (Right to breathe clean air) .

Vị chuyên gia này cũng đệ trình bản báo cáo nhấn mạnh 7 bước mà các quốc gia phải thực hiện để đảm bảo quyền hít thở không khí trong lành. Bảy bước này bao gồm : 1) theo dõi chất lượng không khí ; 2) đánh giá các nguồn gây ô nhiễm không khí ; 3) công khai thông tin để công chúng giám sát ; 4) thiết lập tiêu chuẩn chất lượng không khí ; 5) phát triển kế hoạch hành động ; 6) hành động và thực thi những tiêu chuẩn ; và 7) đánh giá tiến độ thực hiện các tiêu chuẩn [2].

Báo cáo viên của Liên Hợp Quốc nhấn mạnh, ở mỗi giai đoạn, các quốc gia phải đảm bảo rằng công chúng phải được tiếp cận đầy đủ thông tin và có cơ hội để tham gia vào quá trình ra quyết định.

Điều đáng ngạc nhiên là 7 bước được chuyên gia Liên Hợp Quốc nêu ra đã không được đảm bảo thực hiện tại Việt Nam.

Quan liêu và kém chuyên môn

Ngay từ bước đầu tiên, Bộ Tài Nguyên Môi trường là cơ quan mang chức năng theo dõi chất lượng không khí đã thất bại trong việc phát hiện ra tình trạng ô nhiễm. Người dân thông qua ứng dụng phần mềm đo quan trắc không khí IQAir AirVisual, đã phát hiện và báo động cho nhau trên mạng xã hội về tình trạng không khí độc hại trước cả khi Bộ Tài nguyên và môi trường thừa nhận sự nghiêm trọng của tình trạng ô nhiễm.

Việc Bộ này lên tiếng khuyến cáo sau đó và lên kế hoạch lắp đặt thêm các trạm đo quan trắc không khí chỉ là một liệu pháp tình thế nhằm trấn an dư luận, khi công chúng đã biết và đã phòng thủ bằng mặt nạ và khẩu trang trong nhiều ngày trước đó khi ra đường.

Khi ô nhiễm không khí xảy ra, đánh giá các nguồn gây ra ô nhiễm là bước quan trọng thứ hai mà cơ quan chức năng phải thực hiện để qua đó đề ra giải pháp nhằm loại bỏ hay hạn chế tình trạng này. Nhưng thay vì lên kế hoạch khảo sát và nghiên cứu để truy tìm ra nguồn gây ô nhiễm, thì Bộ Tài nguyên và môi trường lại đổi lỗi do thời tiết, tức do… ông trời gây ra.

Nghi phạm hàng đầu gây ra ô nhiễm không khí là các chất hóa học được thải ra từ các nhà máy sản xuất đã không được Bộ Tài nguyên và môi trường nêu ra trong nhận định của mình, bởi lẽ nó gắn liền với trách nhiệm quản lý trực tiếp của Bộ này thông qua thẩm quyền phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường.

Theo Luật Bảo vệ Môi trường, trong quá trình thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường, chủ dự án phải tiến hành tham vấn cộng đồng dân cư chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi dự án. Nhưng thực tế cho thấy, quy định lấy ý kiến cộng đồng dân cư khi triển khai dự án là điều mà hầu hết người dân Việt Nam chưa từng nghe nói tới.

Tại bước ba này, Bộ Tài nguyên và môi trường còn có các hành vi che giấu các thông tin môi trường đến với công chúng. Chẳng hạn, gần đây vụ việc được dư luận đặc biệt chú ý, đó là chuyện phóng viên của báo Phụ Nữ đề nghị cung cấp báo cáo đánh giá tác động môi trường về dự án Tam Đảo của Tập đoàn Sun Group, thì lại nhận được… "bữa trưa tôm hùm và túi xách trị giá 75 triệu đồng".

Che dấu các thông tin ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, ngăn chặn người dân tham gia giám sát và ra quyết định, dẫn đến mức độ không khí độc hại vượt quá ngưỡng cho phép như những ngày qua, là một hệ quả tất yếu bởi một bộ máy quan liêu và kém chuyên môn trong chức năng bảo vệ môi trường.

Tình trạng ô nhiễm sẽ còn tiếp tục nghiêm trọng và kéo dài trong thời gian tới khi Việt Nam vẫn chưa luật hóa được các tiêu chuẩn chất lượng không khí theo như bước 4 mà chuyên gia Liên Hợp Quốc đã khuyến nghị đối với các quốc gia.

Khi không có một bộ khung luật hóa tiêu chuẩn về chất lượng không khí, thì các bước còn lại khó lòng thực hiện được khi quốc gia thiếu cơ sở để tiên liệu, đánh giá định kỳ, và đề ra giải pháp kịp thời.

Ô nhiễm không khí không phải là thiên tai mà là hành vi của các nhóm lợi ích kinh tế tác động lên môi trường một cách thiếu kiểm soát và vô trách nhiệm, dưới sự tiếp sức của giới chức chính quyền – tước đoạt đi quyền được hít thở không khí trong lành của cả cộng đồng. Chấp nhận sống chung với ô nhiễm hay dứt khoát loại bỏ nó sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào nhận thức về nhân quyền và cả thái độ "đòi lại quyền bị tước đoạt" của những nạn nhân.

Minh Luật

Nguồn : RFA, 04/10/2019 (minh-luat's blog)

------

[1] http://www.monre.gov.vn/Pages/lap-dat-them-cac-tram-do-quan-trac-khong-khi-de-canh-bao-kip-thoi-cho-nguoi-dan.aspx

[2] Xem báo cáo của Báo cáo viên đặc biệt của LHQ về Nhân quyền và Môi trường

Phải mất ba tuần Hà Nội mờ mờ, ảo ảo vì… khói, bụi, Hệ thống công quyền (Bộ Tài nguyên và môi trường, chính quyền thành phố Hà Nội) mới chính thức cảnh báo, chất lượng không khí đã suy giảm tới mức "xấu", nguy hại cho sức khỏe cư dân! Chẳng riêng Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh cũng đang trong tình trạng tương tự!

Chạy đâu cho thoát ô nhiễm ? - Ảnh minh họa

Từ thượng tuần tháng 9 đến nay, cho dù mạng xã hội lẫn hệ thông truyền thông chính thức tràn ngập thông tin về các chỉ số liên quan tới chất lượng không khí càng lúc càng tồi tệ, kèm vô số khuyến cáo của các chuyên viên y tế về tác động của ô nhiễm không khí tới sức khỏe, tính mạng con người không chỉ bây giờ mà còn ở cả tương lai,… nhưng các viên chức hữu trách của chính phủ và chính quyền các địa phương cùng… ngậm tăm. Ngoài việc tự cứu mình bằng cách chia sẻ thông tin, khuyến cáo, chỉ dẫn lẫn nhau về việc dùng khẩu trang, máy lọc không khí,… dân chúng Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh chỉ còn một cách : Chịu đựng !

Ô nhiễm giờ không còn là nguy cơ nằm trên giấy, ô nhiễm hiện hữu một cách trần trụi và từng người có thể cảm nhận một cách tường tận rằng, sức khỏe – tính mạng của chính mình, thân nhân của mình cũng như nhiều triệu người khác đang bị ảnh hưởng ra sao. Trên mạng xã hội, nhiều facebooker như MC Trấn Thành – xưa nay chỉ quan tâm đến việc giúp vui cho người khác cũng thảng thốt : Chúng ta sẽ chết dần vì sự thiếu hiểu biết và kém ý thức! Mỗi người bảo ban nhau một tiếng để cùng sống quý vị ơi! Ra đường quý vị nhớ che chắn cho kỹ. Tui thương những người phải hoạt động ngoài đường quá! Ai sẽ giúp họ đây (1) ?

Không chỉ trên mạng xã hội, ngay cả hệ thống truyền thông chính thức cũng bắt đầu xuất hiện những nhận định, các đô thị như Hà Nội, Sài Gòn không còn là nơi đáng sống vì đến hít thở cũng khó thấy dễ dàng (2). Tham gia thảo luận về đề tài này trên VnExpress, một độc giả tự giới thiệu thuộc lứa U60, tuy sinh ra, học hành, làm việc tại Sài Gòn từ bé đến lớn song giờ đang hết sức thất vọng : Xưa thì khác nhưng giờ, ai nói Sài Gòn là thành phố văn minh đáng sống, tui sẽ nói thẳng người đó nói… dóc! Hai chữ "về quê" được nhiều người cùng nhắc đến nhưng Nhu Nguyen cảnh báo: Chẳng rõ còn miền quê nào trong lành hay không. Quê tôi cũng đang ô nhiễm trầm trọng vì Khu Công nghiệp !

***

Cho dù Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh mờ mờ, ảo ảo trong khói, bụi, cả dân chúng lẫn báo giới rồi các chuyên gia tỏ ra hết sức sốt ruột vì không khí ô nhiễm đe dọa sức khỏe, tính mạng của hàng chục triệu người, tại cuộc họp báo định kỳ do chính phủ tổ chức hôm 2 tháng 10, ông Lê Công Thành, Thứ trưởng Tài nguyên và môi trường vẫn thảnh niên tuyên bố: Kết quả đo đạc mức độ ô nhiễm trên các trang mạng nước ngoài (xác định Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh nằm trong nhóm dẫn đầu về không khí ô nhiễm) chỉ mang tính chất… tham khảo vì chưa được… chuẩn hóa (3). Cũng đến lúc đó, thay mặt chính phủ Việt Nam Bộ Tài nguyên và môi trường mới chính thức lên tiếng, giành lại thẩm quyền… phát ngôn về môi trường!

Tuyên bố của Bộ Tài nguyên và môi trường: Ô nhiễm không khí gia tăng, bụi mịn ở mức… cao, dân chúng, đặc biệt là trẻ em, phụ nữ mang thai, người già, người mắc các bệnh hô hấp nên… hạn chế ra khỏi nhà – mở đường cho chính quyền thành phố Hà Nội đưa ra một tuyên bố khác, rằng thì là… sẽ báo cáo chính phủ và phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam, các nhà khoa học trong và ngoài nước để tiến hành khảo sát, đánh giá đưa ra những biện pháp, giải pháp hiệu quả (4). Chưa rõ sự phối hợp trên - dưới, trong - ngoài bao giờ bắt đầu, kéo dài bao lâu, lúc nào thì có "biện pháp, giải pháp" và nếu những "biện pháp, giải pháp" này vẫn không "hiệu quả" thì… sao ?

Giống như mạng xã hội, độc giả của các cơ quan truyền thông chính thức cũng nêu ra hàng loạt thắc mắc trước động tác duy nhất của Bộ Tài nguyên và môi trường đối với tình trạng không khí ô nhiễm trầm trọng: Khuyến cáo "hạn chế ra khỏi nhà"! Trường Hải – độc giả tờ Tuổi Trẻ - thắc mắc : Chúng tôi nộp thuế, trả phí môi trường chỉ để được nghe những lời khuyên… quý hóa như thế thôi sao? Khánh nêu ra một vấn đề khác: Không ra khỏi nhà để kiếm cơm có nghĩa là ở lì trong nhà để chết đói à? Với tình trạng bụi mịn tràn lan, mức độ nguy hại càng lúc càng cao (5), Thục Nữ hỏi : Không khí trong nhà sạch hơn bên ngoài à (6) ?... Những chất vấn như thế dẫu rất phổ biến nhưng giới hữu trách không bận tâm !

***

Ô nhiễm không phải là vấn nạn mới phát sinh tại Việt Nam. Cách nay hai thập niên, các chuyên gia môi trường, y tế, thậm chí kinh tế đã cảnh báo về vấn nạn này nhưng mức độ ô nhiễm chỉ tăng, không giảm, không chỉ không khí ô nhiễm, đất, các nguồn nước cũng ô nhiễm do khói, bụi, khí thải, nước thải, chất thải, hóa chất… Ô nhiễm lớn dần theo đủ loại "chiến lược" năm, mười năm, thậm chí có "tầm nhìn" đến vài chục năm. Những "chiến lược" ấy vỗ về, thúc người Việt "tự hào" với những "đáng sống", "phát triển bền vững", "chỉ số hạnh phúc" cao, khuyến cáo người Việt phải tham gia duy trì "ổn định chính trị". Nay, nhìn quanh, người Việt còn thấy chỗ nào để chạy và trốn chăng ?

Trân Văn

Nguồn : VOA, 04/10/2019

Chú thích :

(1) https://www.facebook.com/tran.thanh.ne/posts/2978237838872184

(2) https://vnexpress.net/y-kien/toi-bo-viec-ve-que-vi-khong-tho-noi-khi-ra-duong-sai-gon-3985962.html

(3) https://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/moi-truong/thong-tin-o-nhiem-khong-khi-tren-mang-chi-mang-tinh-tham-khao-573449.html

(4) https://laodong.vn/moi-truong/o-nhiem-ha-noi-moi-nha-khoa-hoc-nuoc-ngoai-danh-gia-chat-luong-khong-khi-758339.ldo

(5) https://tuoitre.vn/chi-so-bui-min-trong-khong-khi-cang-cao-nguy-hai-cang-lon-20190930215813791.htm

(6) https://tuoitre.vn/o-nhiem-gia-tang-bo-tai-nguyen-moi-truong-khuyen-cao-han-che-ra-ngoai-20191001121614367.htm