Hôm 5 tháng 3, Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội đưa ra một báo cáo gây sửng sốt về ô nhiễm không khí, thông số PM2,5 cao gấp 7 lần so với mức khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và gấp 3 lần so với tiêu chuẩn môi trường của Việt Nam. Mới đây nhất, sáng ngày 1 tháng 10 Hà Nội như có một màn sương dày đặc bao phủ nhưng thật ra đó là bụi trong không khí đang hòa trộn với nhau mà giới khoa học gọi là bụi mịn.

Ảnh về ô nhiễm không khí ở Hà Nội hôm 30/09/2019.

Chỉ số AQI lúc 6 giờ sáng ngày 30 tháng 9 tại Hà Nội có nơi lên tới 265, chỉ số bụi mịn PM2.5 là 215,4 µg/m3, cao gấp 8 lần quy chuẩn quốc gia (25 µg/m3) và 20 lần trung bình năm của WHO. Chỉ số của ngày 30/9 cũng cao hơn nhiều so với kết quả đo được vào cùng thời điểm ngày 29/9 với AQI ở mức 179, bụi mịn PM2.5 là 109,3 µg/m3.

Các hạt bụi mịn PM2.5 và PM10 được sinh ra từ tự nhiên như cháy rừng, khói núi lửa, các cơn bão cát, lốc xoáy, hoặc từ chất thải sinh vật, nước thải côn trùng. Nhưng đa phần bụi được tạo ra từ các hoạt động của con người. Theo giới chức trách nhiệm tại Hà Nội cho biết có 12 nguyên nhân gây ô nhiễm và tạo ra bụi mịn tại Hà Nội bao gồm : khí xả thải từ ôtô, xe máy ; đun bếp than tổ ong, đốt củi ; xây dựng, phá dỡ các công trình ; vận chuyển vật liệu ; mùi hôi thối từ hệ thống thoát nước chưa được xử lý ; mùi từ các trại chăn nuôi gia súc, gia cầm.

Theo tổ chức đo chất lượng không khí thế giới AirVisual cho biết thu thập dữ liệu ở Việt Nam từ nhiều trạm đo thuộc chính phủ và phi chính phủ thì theo bảng xếp hạng 10 thành phố có chất lượng không khí xấu nhất thế giới trên tổng số 10.000 thành phố được quan trắc của ứng dụng AirVisual vào 8 giờ ngày 26/9, Hà Nội ở vị trí số 1 (chỉ số AQI luôn trên 200 - mức xấu), ngay sau là thủ đô Jakarta của Indonesia và Thành phố Hồ Chí Minh.

Thế nhưng theo Thứ trưởng Tài nguyên và môi trường Lê Công Thành thì kết quả đo mức độ ô nhiễm của các trang mạng nước ngoài chỉ mang tính chất tham khảo vì chưa được chuẩn hóa. Ông cho rằng các trang mạng phản ánh chất lượng không khí trên toàn cầu là trang mạng nước ngoài mà theo Bộ tìm hiểu, thu thập thông tin từ nhiều trạm quan trắc không khí khác nhau của Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh lắp đặt có các trang mạng này đặt hàng và truyền thông tin cho các trang này.

Tuy nhiên trên tờ VnExpress, "Louise Watt, phát ngôn viên của IQAir AirVisual giải thích cho công tác đo đạt bụi mịn tại Hà Nội, IQAir AirVisual thu thập dữ liệu từ 14 trạm kiểm soát không khí, gồm có 10 trạm thuộc chính phủ. Đó là mạng lưới quản lý chất lượng không khí Hà Nội, (http://moitruongthudo.vn/), Trung tâm quan trắc môi trường miền Bắc (http://cem.gov.vn), Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội. Các tổ chức phi chính phủ gồm ba đối tác của AirVisual (AirVisual Contributors) trong đó có một tổ đối tác do Trung tâm phát triển sáng tạo xanh (GreenID) vận hành. Ở mỗi trạm, các chỉ số được thu thập theo thời gian thực, chất ô nhiễm được đo và dựa theo Chỉ số chất lượng không khí của Mỹ (U.S. Air Quality Index value). Chẳng hạn, độ tập trung của PM2,5 là 102,2 micrograms trên mỗi m3 ở Hà Nội lúc 7h sáng nay được coi là không tốt cho sức khoẻ theo US Air Quality Index."

Sở dĩ chúng tôi trích dẫn khá nhiều vì muốn chứng minh rằng lời phủ định của Thứ trưởng Tài nguyên và môi trường Lê Công Thành là thiếu căn cứ. Những gì mà tổ chức IQAir AirVisual đã và đang làm trong tinh thần khoa học và có thể dễ dàng xác minh độ tin cậy của một tổ chức phi chính phủ. Những số đo chính xác của họ không phải để tham khảo mà cần thấy rằng đó là công trình khoa học đáng tin cậy và cần dựa vào để đối phó với những gì đang xảy ra.

Trước mắt là sức khỏe cộng đồng có thể nguy hại đến toàn bộ quốc gia vì bụi mịn hòa cùng các loại ô nhiễm không khí khác hoàn toàn có thể làm kiệt quệ sức khỏe người dân bởi những căn bệnh ung thư hay bệnh về hô hấp, tim mạch. Mức độ nguy hiểm của bụi mịn rất đáng sợ PM2.5 và PM10 đi vào đường hô hấp khi con người hít thở. Trong khi PM10 đi vào cơ thể qua đường hô hấp và tích tụ trên phổi, thì PM2.5 đặc biệt nguy hiểm hơn vì chúng bé đến mức có thể luồn lách vào các túi phổi, tĩnh mạch phổi và xâm nhập vào hệ tuần hoàn máu.

Một nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới WHO và Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế IARC cho biết nếu mật độ PM10 trong không khí tăng lên 10 µg/m3 thì tỷ lệ ung thư tăng 22%, và mật độ PM2.5 tăng thêm 10 µg/m3 thì tỷ lệ ung thư phổi tăng đến 36%.

Sự nguy hiểm đã lộ rõ và người dân Hà Nội không biết làm gì hơn là mang khẩu trang tránh bụi. Từ nhu cầu này một loại khẩu trang đặc biệt chống bụi mịn đã được bày bán với giá khó tin : một hộp khoảng 20 cái được bán gần 500 ngàn đồng nhưng vẫn có rất nhiều người tranh nhau mua còn mức độ an toàn thì chưa có cơ quan chức năng nào xác nhận.

Để đối phó với bụi mịn, ông Nguyễn Văn Tài, Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường nhận định nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội ở mức cao nhất trong 5 năm qua và ông khuyến cáo "người dân, đặc biệt là trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc các bệnh hô hấp nên hạn chế ra bên ngoài, tham gia giao thông và các hoạt động ngoài trời" Đây là giải pháp khó hiểu và cũng rất khó thực hiện bởi không ai có thể ở mãi trong nhà để tránh bụi trong khi bao tử không ngớt thôi thúc phải kiếm tiền.

Trong khi đó Bộ Y tế hoàn toàn im lặng không có một hướng dẫn nào dù đơn sơ nhất cho người dân nhằm phòng tránh hay sơ cứu nếu có trường hợp nhiễm bệnh.

Xưa nay câu nói quen thuộc "Hà Nội không vội được đâu" mang hàm nghĩa "với hoàn cảnh hiện tại của Hà Nội, chuyện muốn làm nhanh một việc gì đó theo ý mình là khó thực hiện, cần phải chọn cách giải quyết phù hợp". Đó là nói về người dân bắt buộc phải dựa dẫm vào quan trên, nhưng bây giờ thì cái câu nói cửa miệng ấy đã lan sang nhà quan, nhất là các quan trong Bộ Tài nguyên Môi trường.

Phủ định kết quả của một cơ quan độc lập nhưng không có bất cứ một quyết sách cụ thể nào đối phó vấn nạn ô nhiễm không khí là cách mà Bộ Tài nguyên và môi trường đang làm. Người dân không khó để đoán định rằng rồi đây hàng đống lý do phủ định khác sẽ được đưa ra nhằm tránh né trách nhiệm cụ thể trong đó không thiếu lý do khách quan do người dân tạo nên và cũng tại người dân không ý thức trách nhiệm gìn giữ môi trường.

Con lừa già kéo cỗ xe trách nhiệm vẫn mãi ì ạch trên con đường phục vụ nhân dân và người Hà Nội một lần nữa thấm thía câu "sấm" "Hà Nội không vội được đâu" nay đã vào thẳng chốn quan trường và vì vậy nỗi lo bụi mịn có kéo dài tới đâu cũng "tại xã hội này nó thế".

Mặc Lâm

Nguồn : VOA, 04/10/2019

"Mỗi một đứa trẻ, một bầu không khí trong lành". Đây là tên một chiến dịch vì sức khỏe cộng đồng tại Pháp. Chiến dịch mở ra sau khi Quỹ Nhi Đồng Liên Hiệp Quốc tại Pháp phối hợp cùng với WWF - Quỹ Quốc Tế Bảo Vệ Thiên Nhiên Pháp và nhiều tổ chức phi chính phủ khác thực hiện một nghiên cứu cho thấy tình trạng ô nhiễm không khí tại các khu đô thị ở Pháp ngày càng nghiêm trọng, gây hậu quả nặng nề cho sức khỏe người dân, đặc biệt là với trẻ nhỏ.

Theo tạp chí The Lancet, 13 % các ca bệnh suyễn mới ở trẻ em là do ô nhiễm không khí từ khói xe.© Pixabay

Ô nhiễm không khí : "Sát thủ hàng loạt" chốn thị thành

Suyễn, ho, dị ứng, ung thư, đột quỵ… Nhiều nghiên cứu gần đây báo động tác động trực tiếp của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe người dân. Các hoạt động giao thông xe cộ và khói bụi từ việc đốt các nhiên liệu hóa thạch được cho những nguồn gây ô nhiễm không khí chính. Một nghiên cứu mới đây được công bố trên tạp chí The Lancet khẳng định 13% các trường hợp bệnh suyễn mới ở trẻ em có liên quan trực tiếp đến vấn nạn ô nhiễm từ khí thải xe ô tô.

Cuối tháng 10/2018, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng cảnh báo tác động của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe cộng đồng. Định chế y tế quốc tế đưa ra nhiều con số thống kê ấn tượng. Mỗi năm, ô nhiễm không khí cướp mất 7 triệu sinh mạng trên thế giới. Mỗi ngày trên thế giới, gần 93% trẻ em dưới 15 tuổi hít phải không khí ô nhiễm làm tổn hại đến tình trạng sức khỏe và quá trình phát triển của trẻ em.

Trong số này, WHO tổng kết có khoảng 630 triệu trẻ dưới 5 tuổi và khoảng 1,8 tỷ trẻ dưới 15 tuổi. Vẫn theo WHO, riêng trong năm 2016, khoảng 600.000 trẻ nhỏ tử vong vì các chứng viêm nhiễm đường hô hấp cấp tính do ô nhiễm không khí gây ra.

Còn tại Pháp, nghiên cứu do Quỹ Nhi Đồng Liên Hiệp Quốc thực hiện cùng với nhiều tổ chức quốc tế khác ghi nhận hơn 75% trẻ nhỏ hít thở không khí độc hại, dẫn đến hiện tượng gia tăng số lượng các trường hợp mắc chứng dị ứng và nhiều căn bệnh về đường hô hấp không lây nhiễm.

Trẻ nhỏ, nạn nhân đầu tiên

Riêng về căn bệnh suyễn, theo ước tính, trên thế giới có khoảng 250 triệu người phải hứng chịu căn bệnh quái ác này. Ngoài các yếu tố di truyền, ô nhiễm không khí cũng là một trong những nguyên nhân chính làm gia tăng số ca mắc suyễn tại các khu đô thị. Dù vậy, ông Denis-André Charpin, trường đại học Aix-Marseille, giáo sư chuyên khoa về phổi - dị ứng trên đài RFI, cho rằng đó còn do cách sống của người dân đô thị.

"Cách sống của người dân đô thị xa rời với nguồn gốc nông thôn. Các vùng nông thôn bao giờ cũng có những yếu tố mang tính phòng ngừa. Ví dụ, mối tiếp xúc giữa con người với các loài gia súc, gia cầm trong trang trại. Việc sinh sống tại những nơi này giúp cho đứa trẻ có được một hình thức phòng chống các chứng bệnh suyễn và nhiều chứng dị ứng khác".

Các chuyên gia tại Pháp ghi nhận số ca bệnh suyễn cấp cứu gia tăng đột biến mỗi lần tình trạng ô nhiễm tại các thành phố lên đỉnh điểm, đặc biệt là đối với trẻ em. Hơn nữa, độ tuổi trẻ nhỏ mắc chứng suyễn ngày càng sớm, thậm chí có cả những trường hợp trẻ sơ sinh bị suy hô hấp cấp tính.

Vẫn theo giải thích của chuyên gia Denis-André Charpin, cơ thể trẻ nhỏ vẫn còn mong manh. Hệ hô hấp chưa hoàn chỉnh để có thể đủ sức bảo vệ trẻ nhỏ trước các loại hợp chất ô nhiễm độc hại lơ lửng trong không khí.

"Có nhiều nguyên nhân. Nhưng trước hết, trẻ em có nhịp thở nhanh hơn người lớn trong khoảng từ 20-25 vòng/phút, người lớn là 12. Thứ hai, trẻ nhỏ thấp bé, hít thở sát đất, do vậy rất gần với các ống xả khói của xe hơi hơn. Thứ ba, phế nang của trẻ nhỏ đang trong quá trình phát triển. Từ lúc sinh cho đến ba tuổi, những phế nang gia tăng số lượng. Cho đến 25 tuổi, các phế nang gia tăng thể tích và phát triển. Do vậy, cũng dễ hiểu đây là nhóm người dễ bị tổn thương trước yếu tố rủi ro này".

Hậu quả dài hạn

Bên cạnh bệnh suyễn và các chứng dị ứng hô hấp, báo cáo của UNICEF Pháp cảnh báo ô nhiễm không khí có thể sẽ có những tác động trở lại lên quá trình sản sinh các phế nang và làm rối loạn chức năng miễn dịch của cơ thể. Ô nhiễm không khí làm gia tăng nguy cơ mắc nhiều chứng bệnh phổi khác về sau, cũng như là những bệnh lý về mạch máu cấp tính như đột quỵ hay nhồi máu cơ tim. Ông Denis-André Charpin giải thích tiếp :

"Ngoài ra còn có viêm phế quản mãn tính do việc bị phơi nhiễm các chất gây ô nhiễm thường xuyên. Đây là một hiện tượng suy yếu phế quản mãn tính. Đôi khi còn có cả hiện tượng dị dạng phế quản nhất là tại các nước đang phát triển, những quốc gia vẫn còn duy trì hiện tượng mà người ta gọi là dùng nhiên liệu sinh khối (combustion biomasse). Nghĩa là dùng nhiên liệu này trong những nơi ở sơ sài, đốt rác thải, các loại cây cỏ, chất thải hữu cơ để sưởi ấm, nấu bếp… Những hoạt động này tạo ra các loại khói độc hại. Rồi còn có cả ô nhiễm không khí trong nhà nữa. Đây là một hiện tượng rất đáng quan ngại, vì chúng có thể làm tổn hại đến phế quản và gây ra một triệu chứng gọi là giãn phế quản, có thể dẫn đến chứng lao phổi hay ung thư phổi".

Điều đáng lo nhiều phân tử hạt bụi ô nhiễm có kích thước cực kỳ nhỏ có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể thông qua đường hô hấp. Phụ nữ trong quá trình mang thai hít phải loại bụi ô nhiễm này có nguy cơ sinh non. Các chuyên gia còn cho rằng không khí ô nhiễm có thể làm chậm quá trình phát triển tâm thần cũng như là các chức năng vận động của trẻ nhỏ.

"Đương nhiên rồi. Trong bộ máy hô hấp, phế quản là lối đi vào cho các chất ô nhiễm không khí. Một khi chúng được phát tán, nhất là trong các phế nang, các phân tử hạt bụi sẽ đi vào trong máu. Từ máu, các hạt bụi ô nhiễm sẽ lan truyền khắp cơ thể. Điều này giải thích các tác động lên não, các động mạch của tim, các mạch máu của chân… Khi một người phụ nữ có mang hít phải thứ bụi ô nhiễm này, thì khí ô nhiễm đó được chuyển đến bào thai thông qua lá nhau. Ở cấp độ thai nhi, đương nhiên chúng sẽ tác động trở lại đến trọng lượng và sự phát triển của đứa trẻ sắp ra đời".

Ấn Độ : "Vô địch" ô nhiễm không khí

Có lẽ sẽ không có nơi nào để chứng minh rõ tình trạng ô nhiễm không khí bằng Ấn Độ. Mục Ưu tiên Sức khỏe của ban tiếng Pháp đài RFI mời thính giả đến với quốc gia Nam Á đông dân thứ hai trên thế giới. Thủ đô New Dehli từ nhiều năm qua bị xếp vào danh sách thành phố ô nhiễm nhất thế giới.

Thế nhưng, mới đây Tổ chức Y tế Thế giới đưa ra một bảng tổng kết mới cho thấy Ấn Độ có đến 14 thành phố bị ô nhiễm các phân tử hạt bụi nhiều nhất thế giới. Đâu là những thành phần gây ô nhiễm nhiều nhất tại Ấn Độ ? Thông tín viên đài RFI, Sébastien Farcis tại New Dehli giải thích :

"Đó là một sự hòa trộn các loại khí thải từ một lượng lớn các phương tiện giao thông bùng nổ, các loại khói công nghiệp, như các nhà máy nhiệt điện, xưởng chế biến gạch hay xử lý da. Hơn 1/3 khí ô nhiễm này đến từ các công trường xây dựng. Đô thị tại Ấn Độ phát triển ồ ạt. Đường xá, nhà ở cao tầng mọc lên khắp nơi ở khu đô thị lớn. Những công trình này vận chuyển nhiều đất cát, gây ra nhiều bụi bặm khiến người dân ngạt thở.

Đà xây dựng tại các thành phố duyên hải như Bombay, hay Madras (Chennai) cũng hứng chịu tình trạng ô nhiễm tương tự, nhưng may mắn còn có gió biển thổi bớt một phần bụi ô nhiễm. Nhưng miền bắc Ấn Độ thì lại không được như thế, nằm sâu trong lục địa, do vậy phải hứng chịu tình trạng ô nhiễm này.

Ngoài ra còn có một hiện tượng ô nhiễm thầm lặng hơn nhưng không kém phần gây chết người : Đó là những loại hóa chất phát ra từ khói bếp, những kiểu nấu bếp theo truyền thống ở những vùng nông thôn. Nhiều hộ gia đình không có điện sử dụng củi hay phân bò để nấu bếp và những người phụ nữ hít phải hơi bốc lên này mỗi ngày.

Tình trạng ô nhiễm trong nhà là nguyên nhân chính của 1/3 số ca tử vong vì ô nhiễm không khí tại Ấn Độ".

Đương nhiên, hệ quả của nạn ô nhiễm không khí tại Ấn Độ là khôn lường. Các ca bệnh nghiêm trọng về đường hô hấp và phổi bùng nổ tại một đất nước sự phân hóa giầu nghèo là khá lớn.

"Phần lớn bệnh mắc phải là viêm phổi, nghẽn mạch phổi mãn tính. Phụ nữ mang thai khi bị phơi nhiễm có nguy cơ sinh sớm. Phổi của trẻ nhỏ trong giai đoạn phát triển nhiễm phải không khí ô nhiễm có nguy cơ mắc chứng suyễn mãn tính. Nhìn chung người dân dễ bị các chứng viêm phổi nặng. Cách nay vài tháng, một bác sĩ chuyên khoa về phổi ở thành phố Faridabad, thành phố ô nhiễm thứ hai trên thế giới ở ngoại ô New Delhi có nói với tôi rằng ông ấy thật sự hốt hoảng cho phòng mạch của ông vì số ca bệnh lao phổi đã tăng lên gấp 5 lần chỉ trong vòng một năm".

Minh Anh

Nguồn : RFI, 15/05/2019

Tình trạng ô nhiễm không khí tại thủ đô Hà Nội trong thời gian qua được báo chí cả trong và ngoài nước đề cập đến. Có những bất nhất trong thông tin và nhận định từ phía người dân với phát biểu của giới chức chính phủ và cả chuyên gia.

Ảnh minh họa chụp tại Hà Nội trước đây. Courtesy moitruong.com.vn

Khi trao đổi với Đài Á Châu Tự Do hôm 4 tháng 4 năm 2019, Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Phạm Ngọc Đăng, Giám đốc Trung tâm Môi trường Đô thị và Công nghiệp, cho rằng chỉ có một số ngày Hà Nội ô nhiễm nghiêm trọng :

"Ô nhiễm của Hà Nội hiện nay chưa vượt mức báo động, chỉ có một số ngày vượt mức 300 hay 400 AQI thôi, tức là vượt khoảng 1,5 cho đến 2 lần tiêu chuẩn cho phép, không kéo dài nhiều ngày cho nên việc báo động cảnh giác chưa có gì ghê gớm lắm. Nhưng người ta cũng khuyên những ngày đó thì người già trẻ em nếu không có việc gì cần thiết thì không nên ra đường nhiều và hít cái vùng ô nhiễm của không khí".

Chúng tôi liên lạc một người dân tại Hà Nội để tìm hiểu tình hình thực tế và được cho biết như sau :

"Thủ đô Hà Nội bây giờ không khí càng ngày càng ô nhiễm nghiêm trọng. Đi ra đường không thấy bầu trời xanh đâu cả, toàn nhìn thấy khói bụi không. Mình có sống trong Đà Nẵng, bầu trời trong Đà Nẵng khác hoàn toàn với ở đây".

Một người dân khác cho biết :

"Hiện tại bây giờ những thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh đang bị ô nhiễm rất trầm trọng. Bản thân tôi là người đang sống tại thủ đô Hà Nội thì thấy mức độ ô nhiễm không khí hiện tại rất là cao".

Trong trả lời báo chí Việt Nam hôm 3/4, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân khẳng định, thông tin Hà Nội là thành phố ô nhiễm bụi mịn (bụi siêu nhỏ PM 2.5) xếp thứ hai Đông Nam Á là chưa chính xác. Ông cho rằng, đây là báo cáo về hiện trạng chất lượng không khí toàn cầu của Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh, nhưng chỉ có số liệu của 20 thành phố thuộc bốn quốc gia ở Đông Nam Á.

Ô nhiễm bụi khói trong không khí được đo lường theo nồng độ và phân loại theo kích thước. Loại mịn nhất có ký hiệu hoá học là PM 2.5 nhỏ dưới 2,5 microgram, bằng 3% đường kính sợi tóc và nhỏ/ nhẹ như khói, lơ lửng lâu trong không khí. Vì quá nhỏ, nhẹ và gần như vô hình nên bụi khói PM 2.5 theo hơi thở đi sâu vào phổi, thậm chí là cả tim, mạch. Theo Kỹ sư Phạm Phan Long, chủ tịch tổ chức Viet Ecology, khi nồng độ bụi khói PM 2.5 trong không khí tăng thêm 10 microgram/m3, độ rủi ro của tất cả các loại bệnh cũng tăng theo, cụ thể là 4% đối với các loại bệnh thông thường, 6% đối với bệnh tim và 8% đối với nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi.

Giáo sư Phạm Ngọc Đăng giải thích thêm :

"Ô nhiễm bụi PM2.5 tức đường kính hạt bụi 2.5 micrometers, rất nhỏ, thì trung bình ngày khoảng 120, thì nếu gấp đôi là 240, gấp 3 là 360… nếu gấp 2 lần thì phải cảnh giác rồi, còn gấp 3 lần thì coi như ô nhiễm nặng. Nếu 360 trở lên thì người ta đã khuyên người già trẻ em không nên ra đường tham gia giao thông, có hại sức khỏe".

Quang cảnh Hà Nội bị khói bụi về đêm. Hình chụp ngày 27/10/17.Courtesy : Ảnh chụp màn hình zing.vn

Cũng theo Báo cáo Chất lượng không khí toàn cầu 2018, tiếp xúc với ô nhiễm PM2.5 làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như ung thư phổi, đột quỵ, tim mạch và các bệnh về đường hô hấp, bao gồm các triệu chứng hen suyễn. Trung bình, tuổi thọ toàn cầu giảm 1,8 năm do ô nhiễm không khí.

Báo cáo cho biết đối với trẻ em sống ở Bắc Kinh, Jakarta và Hà Nội, ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ tử vong do nhiễm trùng đường hô hấp lên 40% và hen suyễn lên 20%. Đối với người trưởng thành, nguy cơ ung thư phổi tăng 25-30%, nguy cơ đột quỵ tăng gấp 2 lần.

Người dân Hà Nội nhận định :

"Theo quan điểm của tôi, hiện tại ô nhiễm môi trường rất là cao, đặc biệt người trẻ tuổi hay những em nhỏ sẽ bị nhiễm bệnh nhiều hơn, cũng như những người cao tuổi. Đó là một trong những điều tôi cảm thấy cần phải khắc phục".

"Mình cảm thấy, nhất là đối với trẻ em, khi đi ra đường phải hấp thụ không khí, mà phổi của trẻ em rất là kém, đưa trẻ em ra đường rất nguy hiểm. Kể cả mình trẻ như thế này nhưng khi ra đường thấy khói bụi cảm thấy cũng rất là khó chịu".

Theo Giáo sư Phạm Ngọc Đăng, nếu báo động một cách ghê gớm như Bắc Kinh, New Delhi… thì Hà Nội chưa đến mức độ như vậy, cho nên chỉ cần có những biện pháp lâu dài để cải thiện chất lượng không khí như giảm lượng xe… chứ những biện pháp tức thời như cấm nhà máy nhưng những thành phố kia thì Hà Nội chưa đến mức như vậy. Chưa có lần nào nhà nước phải đưa ra biện pháp để giảm thiểu nguồn thải một cách miễn cưỡng như vậy. Ông nói tiếp :

"Ô nhiễm không khí do rất nhiều nguồn gây ra, đặc biệt là nguồn xe máy. Xe máy thì dân đi là chính, nếu muốn giảm ô nhiễm không khí thì bất cứ xe gì cũng phải bảo dưỡng, để khí thải đảm bảo tiêu chuẩn Euro3 Euro4… thì sẽ giảm ô nhiễm không khí chung của thành phố thôi, ngoài ra còn có ô nhiễm do ô tô, nhà máy… nhưng o nhiễm xe máy vẫn là chính".

Theo nghiên cứu của Tổ chức Y yế Thế giới - WHO công bố vào tháng 10 năm 2018, việc tiếp xúc với không khí độc hại ở cả trong nhà và ngoài đường khiến hơn 600.000 trẻ em dưới 15 tuổi trên toàn cầu tử vong mỗi năm.

WHO cũng cho biết, trẻ em được cho là dễ bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm không khí hơn người lớn vì nhịp thở của các em nhanh hơn do đó dễ nhiễm các chất độc hơn, trong khi não bộ và cơ thể của các em vẫn đang phát triển.

Theo WHO, mỗi ngày 93% số trẻ em dưới 15 tuổi trên thế giới đang hít thở không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng.

Nghiên cứu Thực trạng Không khí toàn cầu (State of Global Air - SOGA) 2019 vừa công bố được The Guardian dẫn lại cho thấy, dự báo tuổi thọ của trẻ em ngày nay sẽ bị rút ngắn khoảng 20 tháng so với mức trung bình do tình trạng ô nhiễm không khí.

Không khí ô nhiễm góp phần gây ra khoảng 10% tất cả các ca tử vong trên thế giới trong năm 2017, tương đương thuốc lá và cao hơn sốt rét, tai nạn giao thông.

Theo SOGA, khu vực Nam Á chịu ô nhiễm nặng nề nhất và tuổi thọ của trẻ em ở đây dự báo sẽ ngắn hơn 30 tháng so với mức trung bình, trong khi con số tương ứng ở vùng hạ Sahara là 24 tháng.

Vào đầu tháng 3 năm 2019, tổ chức IQAir AirVisual hợp tác với Greenpeace Đông Nam Á đã công bố Báo cáo Chất lượng không khí toàn cầu 2018 và Bảng xếp hạng các thành phố ô nhiễm nhất thế giới, đưa ra số liệu mới nhất về tình trạng ô nhiễm không khí (PM2.5).

Theo báo cáo này, Jakarta (thuộc Indonesia) và Hà Nội là hai thành phố ô nhiễm nhất Đông Nam Á.

Nghiên cứu hồi tháng 1/2018 của tổ chức phi chính phủ Phát triển xanh GreenID cho thấy, năm 2017, người dân Hà Nội chỉ có 38 ngày được hít thở không khí trong lành.

Trung Khang

Nguồn : RFA, 05/04/2019

Gạo Việt Nam vẫn còn bấp bênh (RFA, 01/03/2019)

Xuất khẩu gạo trong hai tháng đầu năm 2019 đang bị sụt giảm về giá trị và được dự báo còn tiếp tục khó khăn. Nguyên nhân do đâu và ai sẽ là người chịu thiệt thòi nhiều nhất ?

Hình minh họa - Courtesy mard.gov.vn

Khối lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 2 tháng đầu năm 2019 ước đạt 837 ngàn tấn, tương đương 364 triệu USD, tăng 1,1% về khối lượng nhưng giảm 10,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.

Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do hôm 1/3/2019, Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, nguyên Cục trưởng Chế biến Nông Lâm Thủy sản thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long, cho biết :

"Cái này là do thường kỳ hàng năm, chứ không do gì cả, nhưng vấn đề thứ nhất do doanh nghiệp thu mua chờ giá nên nông dân bị thiệt thòi. Thứ hai là do phía nước ngoài biết giá sẽ giảm nên họ chờ. Các thị lớn như Philippines, Indonesia, rồi Trung Quốc chỉ mua 100 ngàn tấn gạo là ít quá. Chuyện hàng năm này thì ai cũng biết, nhà nước cũng biết, nhưng đúng ra chuyện thu mua cho dân nhà nước phải chuẩn bị trước. Chứ nước đến chân mới nhảy, rồi khi thủ tục đầy đủ xong là hết lúa rồi, đó là một cái dở".

Tiến sĩ Lê Văn Bảnh kể lại chuyện ông biết được khi còn là Cục trưởng Chế biến Nông Lâm Thủy sản thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam :

"Về mua trữ gạo, nhà nước thì nói vốn nhiều lắm, nhưng khi tôi làm Cục trưởng quản lý nhóm doanh nghiệp thì họ nói với tôi, là tiếp cận nguồn vốn khó lắm, mà doanh nghiệp không có vốn sao mua trữ được".

Ông Trần Tuấn Kiệt, Giám đốc chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh của công ty xuất khẩu gạo Louis Rice, nhận định :

"Tình hình có thể là tháng 4 đến tháng 6 thì xuất khẩu gạo sẽ phát triển trở lại, còn hiện nay thì do vụ Đông Xuân rộ đồng quá, nhiều quá, các doanh nghiệp thu mua không kịp. Còn bên công ty tôi thì đa số không mua trữ lại do sẽ bị giam vốn, khi có hợp đồng thương mại hay chính phủ thì mới triển khai thu mua".

Khi trò chuyện với RFA hôm 1/3, Bác Nguyễn Văn Nguyên, một người trồng lúa lâu năm ở Huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long, cho biết tình hình thực tế tại địa phương mình :

"Ở chỗ khác thì nhà nước mua hỗ trợ nông dân rồi trữ lại, ở đây thì chưa có, ở đây chỉ có thương lái mua chứ không có nhà nước mua. Thương lái thì họ ép giá mình, vì lúa sụt nên họ mua chậm lắm. Bên tỉnh Đồng Tháp còn bị thương lái đặt mua, rồi giá xuống quá thương lái bỏ cọc luôn".

Ảnh minh họa : Gạo xuất khẩu của Việt Nam Courtesy : VietNamExport

Theo Cục Chế biến và Phát triển Thị trường Nông sản - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thì nguyên nhân gây ảnh hưởng giá lúa tại Việt Nam, là do thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam là Trung Quốc vẫn chưa lên kế hoạch nhập khẩu gạo cho năm 2019. Còn các thị trường truyền thống như Phillipines, Indonesia đều đã nhập khẩu nhiều trong năm ngoái và hiện chưa có nhu cầu nhập khẩu thêm.

Liên quan vấn đề này Tiến sĩ Đặng Kim Sơn, nhận định :

"Thật ra thì giá gạo trên thị trường thế giới cũng có thay đổi nhưng không đáng kể. Cái chính là thường vụ Đông Xuân này thì thương lái vào mua gạo rất là nhiều, trong đó thị trường Trung Quốc là thị trường rất quan trọng. Cái câu chuyện chính là năm nay sức mua của Trung Quốc đối với gạo Việt Nam chậm, các hợp đồng bán sang Trung Quốc chưa mạnh. Cho nên nó tạo ra phản ứng dây chuyền, nhà xuất khẩu mà không bán được, thì các người mua sẽ không mua, thì người nông dân vẫn phải để lúa trên đồng vì thường bán lá bán ngay trên đồng".

Năm qua, gạo xuất khẩu của Việt Nam đã chú trọng vấn đề chất lượng nhưng vẫn gặp khó khăn, các chuyên gia cho rằng, một phần do thị trường lớn là Trung Quốc áp dụng nhiều biện pháp hạn chế nhập khẩu, như đột ngột tăng thuế nhập khẩu 50%, Tiến sĩ Đặng Kim Sơn nhận định :

"Tôi nghĩ tác động chính là từ phía Trung Quốc, nhưng việc Trung Quốc tăng thuế cũng không phải việc chính. Bởi vì vừa qua Trung Quốc tăng thuế 50% là đánh vào gạo nếp. Vụ Đông Xuân này không phải là gạo nếp, mà do sức mua của Trung Quốc chậm".

Theo Tiến sĩ Đặng Kim Sơn, nhìn chung thì Trung Quốc chưa có đột biến gì về sản xuất lúa gạo, cũng như không có thay đổi hiện trạng tổng cầu của họ. Do đó ông cho rằng đây chỉ là biến động tạm thời, và trong năm nay tình hình sẽ thay đổi. Nhưng biến động này xảy ra vào lúc nông dân Đồng bằng sông Cửu Long thu hoạch rộ, đã gây một hiệu ứng không tốt về giá, làm người nông dân thiệt thòi.

Bác Nguyễn Văn Nguyên giải thích vì sao giá rẻ vẫn phải bán :

"Lúa sụt giá lắm em, mần ra thì cũng vừa đủ vốn chứ không có lời, tuy giá thấp nhưng lỗ thì cũng không lỗ. Giá thấp cũng vẫn phải bán vì không có chỗ phơi và chứa. Mình mần bao nhiêu thì mình cắt ngoài đồng rồi họ mua lúa ướt ngay đồng. Nông dân không có chỗ phơi nên phải bán hết".

Theo Tiến sĩ Đặng Kim Sơn, Việt Nam mặc dù là sản xuất buôn bán lớn nhưng vẫn qua thương lái, qua trung gian, qua thị trường biên mậu, nên bao giờ vào lúc thu hoạch rộ, nhất là Vụ Đông Xuân là vụ chính, và vùng chuyên canh chính là Đồng bằng sông Cửu Long thì giá lúa lúc nào cũng xuống.

Không chỉ riêng thương lái, ngay cả người buôn bán bình thường cũng biết cứ đến thời điểm này là đợt giá hạ để mua vào kiếm lời. Vì người nông dân không có kho và không có tiền để làm vụ sau nên họ phải bán lúa ngay trên ruộng, tình trạng này liên tục bị lợi dụng. Nên Tiến sĩ Đặng Kim Sơn cho rằng chính phủ muốn tránh việc này thì cần xây dựng kho, cải tạo dịch vụ hậu cần… cho nông dân vay vốn. Đó là biện pháp áp dụng cơ chế thị trường để quản lý rủi ro.

Trong khi lạm phát cũng tương đối nhiều mà mười mấy năm nay giá lúa cứ như vậy, mà chi phí nhân công tăng, vật tư cũng tăng giá, gây khó cho nông dân. Vì vậy, Tiến sĩ Lê Văn Bảnh cho rằng cần có biện pháp, để tính trước Đông Xuân sẽ có bao nhiêu lúa, đầu ra sẽ như thế nào ? Theo ông, phải mở rộng thị trường chứ không phải chỉ Philippines, Trung Quốc.v.v… Ngoài ra vấn đề truy xuất nguồn gốc, phải kết hợp nông dân và doanh nghiệp, để có được thương hiệu gạo tốt mới bán được cho các nước khó tính.

*******************

Việt Nam làm gì để đối phó với ô nhiễm không khí và bụi mịn-PM2.5 ? (RFA, 01/03/2019)

Từ đầu năm 2019 đến nay, truyền thông trong nước liên tục đăng tải thông tin chất lượng không khí tại hai thành phố lớn của Việt Nam, Hà Nội và Sài Gòn chạm ngưỡng nguy hại và nồng độ bụi mịn(PM2.5) vượt mức quy chuẩn.

Quang cảnh Hà Nội bị khói bụi về đêm. Hình chụp ngày 27/10/17. Courtesy : Ảnh chụp màn hình zing.vn

Đài RFA tìm hiểu các cơ quan chức năng và dân chúng tại Việt Nam đối phó với tình trạng vừa nêu như thế nào ?

Đạt ngưỡng báo động ?

Báo mạng Tuổi Trẻ Online liên tiếp đăng tải thông tin cập nhật về chỉ số chất lượng không khí (AQI) được ghi nhận suy giảm trong thời điểm trước và sau Tết Nguyên đán ở hai hai thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội. Số liệu quan trắc tại các trạm đo chỉ số AQI trên 300, cho thấy nhiều nơi ở mức kém, chạm ngưỡng nguy hại.

Song song đó, Tuổi Trẻ Online còn dẫn nguồn cảnh báo từ giới chuyên gia khoa học và y tế liên quan tần suất bụi mịn (PM2.5) trong không khí ngày càng tăng, cụ thể trong tháng 1 năm 2019, nồng độ bụi mịn vượt mức 100, gấp 2 lần quy chuẩn quốc gia và trên 4 lần so với quy chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Các chuyên gia y tế thế giới qua nhiều nghiên cứu y học xác nhận bụi mịn (PM2.5) gây tác hại lên sức khỏe con người với những căn bệnh chết người về hô hấp, ung thư, tim mạch…

Tuy nhiên, báo giới quốc nội cũng ghi nhận ý kiến của một số chuyên gia trong lãnh vực môi trường lên tiếng lý giải tình trạng ô nhiễm không khí tại hai thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội diễn biến xấu và nguy hại trong thời gian từ đầu năm 2019 đến nay chỉ là do tình trạng đột biến trong hoạt động giao thông dịp lễ tết và tình trạng kẹt xe kéo dài trong phạm vi thành phố, theo như nhận định của Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, ông Hoàng Dương Tùng ; hay ông Hoàng Xuân Cơ, giảng viên khoa Môi trường của Đại học Khoa học Tự nhiên nói với Báo Người Đô Thị rằng không nên quá bi quan vì tình trạng ô nhiễm không khí tại các đô thị của Việt Nam chưa đến mức nguy hiểm. Đồng quan điểm với hai vị chuyên gia này, Giáo sư-Tiến sĩ Khoa học Phạm Ngọc Đăng, Giám đốc Trung tâm Môi trường Đô thị và Công nghiệp khẳng định với RFA :

"Nó không phải đến mức nguy hiểm vì đó chỉ là chỉ số đột xuất của một lần đo hoặc là một vài lần đo, chứ còn chỉ số so với tiêu chuẩn trung bình ngày, trung bình năm thì cũng bằng độ gần 2 lần quy định tối đa thôi. Cho nên, chỉ số này có cao hơn nhưng không giống như ở Bangkok hay ở Bắc Kinh. Thành ra, hiện nay vẫn là bình thường".

Cư dân thành thị nói gì ?

Trong khi đó, cư dân sinh sống ở Hà Nội và Sài Gòn cho biết họ ghi nhận tình trạng khói bụi trong những năm gần đây ra sao ? Một cư dân ở Hà Nội và cũng là một bác sĩ cho biết :

"Khỏang tầm hai, ba năm trở lại đây có những ngày bụi rất là ghê gớm. Vào buổi sáng thường có những hôm không nhìn thấy mặt trời do bụi. Người dân Hà Nội đi làm đa số đi bằng xe máy nên cảm nhận được bụi. Về nhà thấy mắt của mình bị khô và gỉ mắt ra đen sì, thứ hai nữa là bụi bám vào trong đường hô hấp, đọng lại ở mũi, hỉ ra ở mũi rất là đen và rất là nhiều.

Trong quá trình khám bệnh, tôi nhận thấy bụi gây ảnh hưởng đến rất nhiều nguời già và trẻ em. Đặc biệt là trẻ em vì cơ thể của các bé dễ bị bệnh. Có những bé cứ tuần này bị viêm đường hô hấp, viêm mũi, viêm họng, viêm phế quản…uống thuốc, khỏi bệnh xong thì tuần sau lại bị tiếp. Nhiều bà mẹ, ông bố phàn nàn rằng một tháng con tôi bị bệnh đến 2,3 lần mà toàn là bệnh đường hô hấp".

Một cư dân ở Sài Gòn nói với RFA rằng phải bịt mặt suốt ngày trong lúc buôn bán bên hè phố vì bụi. RFA

Hai cư dân ở Sài Gòn chia sẻ :

"Tôi ở đây thì cứ việc bịt mặt miết thôi. Còn không bịt thì chịu không được. Bụi trắng phếu như vầy. Ngay ngã 3, gió xoáy từ đó theo hướng đến đây".

"Hai, ba năm trước đã thấy. Bây giờ thì hơn hay sao đó. Cần đi ra đường thì phải bị khẩu trang, đeo găng tay, chứ không có thì mình hít thở, chịu không nỗi đâu".

Đối phó thế nào ?

Bà Nguyễn Thị Anh Thư, chuyên viên nghiên cứu về chất lượng không khí, thuộc Tổ chức GreenID cho Tuổi Trẻ Online biết tổ chức này thực hiện báo cáo định kỳ đánh giá chất lượng không khí ở hai thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội trong 3 năm trở lại đây với kết quả cả hai thành phố đang đối mặt ô nhiễm bụi mà nồng độ bụi mịn (PM2.5) trong không khí ở mức cao.

Trong một báo cáo về tình trạng môi trường không khí năm 2010 của Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, thuộc Bộ Giao thông-Vận tải thực hiện cho thấy bụi khói thải ra nhiều nhất từ công nghiệp ; trong đó nhiệt điện chiếm 40%, dân dạng than dầu khí chiếm 33%, giao thông vận tải 22% và theo quy hoạch phát triển nhiệt điện than của Việt Nam thì khí thải nhiệt điện than được cho là sẽ tăng gấp 5%.

Chuyên gia Nguyễn Thị Anh Thư của GreenID còn cho rằng nguyên nhân hàng đầu khiến chất lượng không khí suy giảm ở các thành phố lớn tại Việt Nam là do sự gia tăng các nguồn gây ô nhiễm nội ô như các hoạt động xây dựng và sinh hoạt của người dân cùng với số lượng các phương tiện giao thông và đặc biệt là các nguồn khí thải theo hướng gió từ các khu công nghiệp hay ô nhiễm không khí xuyên biên giới từ các nước láng giềng ảnh hưởng đến Hà Nội nói riêng và miền Bắc nói chung.

Đài Á Châu tự Do ghi nhận không chỉ thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh của Việt Nam bị xảy ra tình trạng ô nhiễm không khí mà các thành phố lớn ở những quốc gia Châu Á như Bangkok, Thái Lan ; Seoul, Hàn Quốc ; Bắc Kinh, Trung Quốc ; New Delhi, Ấn Độ cũng bị chìm ngập trong bụi mịn (PM2.5) và khói độc. Các quốc gia này cho biết có những biện pháp ngắn hạn và dài hạn để đối phó với tình trạng ô nhiễm không khí như khuyến cáo người dân đeo khẩu trang, giảm phát khí thải nhà máy, kiểm soát bụi từ hoạt động xây dựng, cắt giảm lượng lớn than đốt, hạn chế lượng xe và các phương tiện vận tải công cộng, phun mưa nhân tạo để làm sạch không khí…

Trả lời câu hỏi của RFA rằng những biện pháp đối phó tình trạng ô nhiễm không khí mà các cơ quan chức năng của Việt Nam có thể thực hiện trong ngắn hạn và dài hạn gồm những gì, Giáo sư-Tiến sĩ Khoa học Phạm Ngọc Đăng cho biết :

"Thật ra khi chỉ số trung bình ngày, trung bình năm vượt qua khoảng 3,4 lần lên thì mới báo động. Bấy giờ coi như là giống như các nước khác thôi, phải hạn chế xe cộ hoặc là hạn chế sản xuất hay người già, phụ nữ, trẻ em không nên ra ngoài trời…Nhưng Việt Nam chưa đến mức độ như vậy, cho nên Nhà nước chưa có biện pháp gì gọi là báo động cả".

Trái lại, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Văn Khải cho rằng Việt Nam lơ là trong việc khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí để bảo vệ sức khỏe cho người dân :

"Số người bị ung thư đến bệnh viện rất nhiều, đông hơn cái chợ. Người chăm sóc cũng rất nhiều, kể cả nhân viện bệnh viện, kể cả người thường. Tốn rất nhiều sức lao động vào đấy. Chi phí rất nhiều. Tiêu tốn ra rất nhiều. Đấy là bằng chứng rõ nhất ! Như người ta bảo rằng cá chết hồi biến cố thảm họa môi trường biển Formosa chết là do thủy triều đỏ. Nhưng tôi nói không phải là thủy triều đỏ thì có ai lên tiếng phản biện với tôi không ? Tôi đọc các thông tin về nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường đều thiếu. Thế tại sao các cơ quan chức năng không mời chuyên gia đến họp về ô nhiễm môi trường ? Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bảo rất muốn nghe ý kiến của các nhà khoa học. Thế làm thế nào góp ý được ? Suốt ngày thấy ông trên tivi nói rằng các vấn đề khoa học cần được giải quyết, mà ông bận đi khắp nơi và tôi trình bày thì mất cả ngày. Thế ai nghe ?"

Ô nhiễm không khí được giới chuyên gia thế giới gọi tên là "sát thủ thầm lặng và toàn diện (silent mass killer) vì không chừa bỏ một ai, do bụi khói xâm nhập buồng phổi suốt 24 giờ, không thể không hít thở được.

Theo ghi nhận của Kỹ sư Phạm Phan Long, Chủ tịch tổ chức Viet Ecology có trụ sở ở Mỹ, trong hai năm 2016 và 2017, bụi mịn (PM2.5) tại hai thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, dựa theo dữ liệu hai trạm quan trắc của Hoa Kỳ tại Việt Nam có thể ước lượng đã gây ra 13 ngàn trường hợp tử vong hàng năm và theo nghiên cứu của Tiến sĩ Lê Việt Phú, Đại học Fulbright Vietnam cho biết mỗi năm Việt Nam có khoảng 40 ngàn người chết do ô nhiễm không khí.

Kỹ sư Phạm Phan Long cũng như Tiến sĩ Nguyễn văn Khải cùng cảnh báo nếu Việt Nam không chủ động nhanh chóng đối phó với tình trạng ô nhiễm không khí ngay từ bây giờ thì tử vong và tổn thất kinh tế sẽ tăng nhanh trong hai thập niên tới. Riêng kỹ sư Phạm Phan Long còn nhấn mạnh rằng người dân Việt Nam sẽ phải gánh chịu ô nhiễm từ điện than đến những 30 lần rủi ro nhiều hơn so với dân chúng ở Trung Quốc.

Hòa Ái

*******************

40 làng nghề ở Hà Nội ô nhiễm nghiêm trọng (RFA, 01/03/2019)

Có đến 40 làng nghề bị phát hiện gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng khi cơ quan chức năng khảo sát, lấy mẫu và phân tích môi trường tại 65 làng nghề theo Đề án Bảo vệ môi trường làng nghề ở Hà Nội.

Ảnh minh họa : Sản xuất nhang ở ngoại thành Hà Nội hôm 3/1/2019. AFP

Truyền thông trong nươc loan tin vừa nêu hôm 1/3/2019.

Việc khảo sát do Sở Tài nguyên và môi trường Hà Nội thực hiện theo Đề án "Bảo vệ môi trường làng nghề trên địa bàn Hà Nội đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030".

Cụ thể, có 57 làng nghề ô nhiễm môi trường nước, 22 làng nghề ô nhiễm môi trường không khí, về môi trường đất chỉ kiểm tra 37 làng nghề và có 5 làng nghề ô nhiễm.

Theo Sở Tài nguyên và môi trường Hà Nội đây sẽ là cơ sở dữ liệu hoàn chỉnh để có kế hoạch xử lý ô nhiễm phù hợp với từng loại hình sản xuất, với điều kiện thực tế của địa phương.

Cũng tin liên quan môi trường, hôm 1 tháng 3, lực lượng chức năng đã tìm ra người đổ hóa chất xuống khiến kênh thủy lợi đoạn qua xã Tam Phước và Tam An, huyện Phú Ninh, Quảng Nam làm cá chết hàng loạt.

Khi trả lời báo chí trong nước, thượng tá Nguyễn Văn Phong, Phó công an huyện Phú Ninh cho biết, thủ phạm là ông Đ.N.M., 45 tuổi sống ở thôn Phú Mỹ, xã Tam Phước. Vào chiều ngày 26/2, ông M. đã đem một thùng phuy có chứa dung dịch hóa chất đến bờ kênh thủy lợi để súc rửa và gây nên tình trạng kênh bị nổi bọt trắng kéo dài khoảng 500m và làm cá chết hàng loạt.

Tin cho biết, công an huyện Phú Ninh đã thu giữ chiếc thùng phuy và tiếp tục xác minh nguồn gốc dung dịch để làm rõ vụ việc.

*****************

Vẫn chưa xử lý vụ xe công đón vợ Bộ trưởng Trần Tuấn Anh ở sân bay (RFA, 01/03/2019)

Tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ chiều 1/3/2019, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải cho biết vụ xe biển xanh đón người nhà Bộ trưởng Trần Tuấn Anh ở sân bay Nội Bài hôm 4/1/2019 vẫn đang trong quá trình xử lý, chưa có kết quả.

Bộ trưởng Bộ công thương Trần Tuấn Anh - AFP

Ông Hải cho biết khi có kết quả sẽ thông báo cho các cơ quan truyền thông.

Theo báo chí trong nước thì câu hỏi về việc xử lý chuyện xe công đón vợ bộ trưởng Trần Tuấn Anh từng được đưa ra tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ vừa qua, nhưng câu trả lời của Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cũng không có gì thay đổi.

Bốn ngày sau vụ việc diễn ra, công luận tại Việt Nam phản ứng dữ dội, hôm 8/1/2019 Bộ trưởng Trần Tuấn Anh phải có thư xin lỗi gửi đến nhân dân, lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các đồng nghiệp trong ngành Công thương. Trong thư có đoạn "Với tư cách là người đứng đầu Bộ Công thương, đồng thời người trong gia đình có liên quan, tôi xin được nhận lỗi trước công luận vì đã để xảy ra sự việc này". Ông cho biết lý do chậm phản hồi là do đang nằm điều trị tại khoa tim mạch, Bệnh viện Bạch Mai, theo yêu cầu của Ban bảo vệ sức khỏe trung ương.

Tại buổi họp báo thường kỳ Chính phủ hôm 31/1/2019, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, Người phát ngôn của Chính phủ, ông Mai Tiến Dũng phát biểu rằng "Chúng ta đều rút kinh nghiệm qua bài học tại Bộ Công thương, không mắc phải hay tái phạm như thế nữa. Tôi cho đây là sự theo dõi, giám sát của người dân và báo chí là rất tốt. Nếu không có sự phản ánh này thì chúng ta có thể bỏ qua các việc, dẫn đến nói một đằng, làm một nẻo thì không ổn".

Tuy nhiên sau cả tháng vụ việc lại được giải thích như cũ.

Tình trạng xe biển số xanh, tức xe công, bị sử dụng để làm việc riêng của những quan chức được bố trí xe từng được báo chí phản ánh nhiều trong những năm qua ; đặc biệt trong những dịp lễ, tết.

*******************

Bộ Cộng an điều tra vi phạm hình sự tại Nhà máy gang thép Thái Nguyên (RFA, 01/03/2019)

Thanh tra Chính phủ vừa chuyển hồ sơ sai phạm tại Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) sang Bộ Công An để điều tra, sau khi có kết luận thanh tra đối với dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 của TISCO hồi ngày 20 tháng 2.

Thanh tra Chính phủ cho biết vừa chuyển hồ sơ sai phạm tại Công ty Gang thép Thái Nguyên sang Bộ Công An để điều tra vì có những vi phạm hình sự. Courtesy : Ảnh cụp màn hình infonet.vn

Truyền thông trong nước cho biết thông tin vừa nêu được công bố tại phiên họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 2 năm 2019, diễn ra vào chiều ngày 1 tháng 3.

Trong phiên họp báo, Thanh tra Chính phủ kiến nghị giao các bộ, ngành liên quan cùng Tổng Công ty Gang thép Việt Nam (VNS) và TISCO rà soát toàn bộ hợp đồng ký với nhà thầu Trung Quốc là Tập đoàn Xây lắp Luyện kim Trung Quốc (MCC) để khởi kiện theo quy định pháp luật.

Thanh tra Chính phủ cũng cho biết đã chuyển hồ sơ sang Bộ Công An để điều tra những vi phạm có dấu hiệu hình sự.

Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 tại Nhà máy thép Thái Nguyên được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hồi năm 2005, giao cho VNS thẩm định, xem xét, phê duyệt và TISCO là chủ đầu tư của dự án với mức tổng đầu tư là gần 4000 tỷ đồng, nhằm tạo khả năng sản xuất lên 500 ngàn tấn phôi thép/năm.

Tháng 7 năm 2007, TISCO ký kết hợp đồng một phần của dự án với MCC về thiết kế, cung cấp thiết bị, xây dựng và lắp đặt với giá trị gần 161 triệu đô la Mỹ (USD) cùng sự cam kết gói thầu không thay đổi mức giá trong thời gian thực hiện hợp đồng dự kiến 30 tháng.

Tuy nhiên đến năm 2012, VNS và TISCO gửi văn bản xin Bộ Công Thương điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư lên hơn 8 ngàn tỷ đồng, so với mức ban đầu vào khoảng gần 4300 tỷ đồng.

Theo kết quả thanh tra của Thanh tra Chính phủ công bố, MCC chưa chuyển đủ thiết bị theo hợp đồng, cung cấp nhiều máy móc sai khác về xuất xứ, tình trạng máy móc hư hỏng, bị gỉ sét và dự án bị chậm tiến độ 10 năm, đã bị tạm dừng thi công từ năm 2013.

Điều đáng chú ý là TISCO đã thanh toán cho MCC trên 92% giá trị hợp đồng và còn thanh toán thay cho MCC tiền thuế 11,6 triệu USD cùng hơn 4,7 tỷ đồng chi phí bốc xếp bảo quản thiết bị vượt giá trị hợp đồng.

Dự án mở rộng giai đoạn 2 nhà máy gang thép Thái Nguyên nằm trong 12 dự án thua lỗ nghìn tỷ của ngành Công Thương Việt Nam.

Sau hơn ba thập kỷ, Trung Quốc từ một quốc gia nghèo nay đã là nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới.

Trung Quốc bị ô nhiễm không khí rất nặng vì công nghiệp hóa nhanh chóng

Nhưng để đổi lấy sự tăng trưởng kinh tế thần kỳ, Trung Quốc phải trả cái giá không nhỏ là nạn ô nhiễm môi trường.

Ô nhiễm không khí, đặc biệt là ô nhiễm hạt mịn PM2.5 (loại hạt có trong không khí ảnh hưởng sức khoẻ con người), đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng ở các vùng trọng điểm kinh tế của Trung Quốc như Bắc Kinh, Thiên Tân, đồng bằng sông Dương Tử và lưu vực sông Châu Giang.

Điều này đã tác động xấu đến sức khỏe người dân và môi trường sinh thái.

Theo nghiên cứu trên Journal of Cleaner Production, đầu năm 2013, ô nhiễm khói mù độc hại nghiêm trọng và khéo dài cả tháng đã xảy ra ở trung, bắc và đông Trung Quốc.

Ô nhiễm ở đây bị cho là có mức cao về nồng độ PM2.5, đạt mức kỷ lục, bao phủ hơn 1,3 triệu km2 và ảnh hưởng đến khoảng 800 triệu dân.

Để cải thiện chất lượng không khí bị giảm ô nhiễm nặng, tháng 9 năm 2013, Quốc vụ viện Trung Quốc đưa ra kế hoạch hành động về phòng chống ô nhiễm không khí.

Kế hoạch hành động có vai trò là hướng dẫn để ngăn ngừa và kiểm soát ô nhiễm không khí ở cấp quốc gia.

Mục tiêu của kế hoạch này là vào năm 2017, nồng độ PM10 sẽ giảm ít nhất 10% so với mức 2012 ở khu vực đô thị Trung Quốc và nồng độ PM2.5 sẽ giảm 25%, 20% và 15% ở Bắc Kinh, Thiên Tân, lưu vực Dương Tử và Châu Giang.

Xem App trên máy di động để kiểm tra mức ô nhiễm ở Thượng Hải

10 biện pháp làm sạch không khí

Để đạt được các mục tiêu trên, kế hoạch hành động xác định các biện pháp chính :

1. Tái cơ cấu công nghiệp hướng tới các ngành công nghiệp sạch ;

2. Chuyển đổi công nghệ theo hướng sạch đối với những ngành gây ô nhiễm ;

3. Tăng cường tiết kiệm sử dụng năng lượng, dùng năng lượng thân thiện với môi trường ;

4. Cải cách hệ thống pháp luật và quy định liên quan đến bảo vệ và kiểm soát môi trường ;

5. Thiết lập cơ chế điều phối khu vực liên quan đến quy hoạch, quản lý đô thị và môi trường ;

6. Thiết lập hệ thống giám sát, cảnh báo và hệ thống ứng phó khẩn cấp và đối phó khi không khí bị ô nhiễm nặng ;

7. Làm rõ trách nhiệm của chính phủ, doanh nghiệp và xã hội và huy động công chúng tham gia bảo vệ môi trường.

Điều đáng chú ý là kế hoạch hành động yêu cầu nồng độ PM2.5 trung bình ở Bắc Kinh phải nằm dưới 60 µg/m³.

Giải pháp riêng cho thủ đô

Dựa trên kế hoạch hành động cấp quốc gia, chính quyền thành phố Bắc Kinh, nơi chịu ảnh hướng lớn do nạn ô nhiễm khí thải, đưa ra kế hoạch hành động chi tiết.

Bắc Kinh tập trung vào sáu hướng chính :

(1) kiểm soát ô nhiễm do xe cơ giới, (2) kiểm soát ô nhiễm do nguyên liệu hoá thạch như than đá, (3) kiểm soát các ngành công nghiệp gây ô nhiễm, (4) kiểm soát ô nhiễm khói bụi, (5) phục hồi các hệ sinh thái bị ô nhiễm, và (6) ứng dụng các công nghệ mới vào bảo vệ môi trường.

Trời xanh trở lại Bắc Kinh trong một ngày giữa năm 2017

Đối với kiểm soát khí thải do các phương tiện giao thông, Bắc Kinh hạn chế số lượng phương tiện giao thông chỉ là 6 triệu vào năm 2017.

Thành phố ủng hộ và thiết lập các hệ thống giao thông xanh và ưu tiên phát triển hệ thống giao thông công cộng, khuyến kích người dân sử dụng các phương tiện giao thông công cộng.

Để kiểm soát số lượng phương tiện thông qua xổ số biển số, nhà nước tăng mức tiêu chuẩn khí thải với phương tiện giao thông, yêu cầu kiểm tra và bảo dưỡng phương tiện giao thông có khả năng gây ô nhiễm thường xuyên, cải thiện chất lượng nhiên liệu, loại bỏ hàng trăm nghìn phương tiện giao thông cũ kỹ, tăng chi phí lái xe ôtô, đưa vào hoạt động phương tiên giao thông sử dụng năng lượng sạch, quản lý xe từ các thành phố khác đến thành phố.

Để kiểm soát ô nhiễm đốt than, chính quyền khuyến kích xây dựng dự án sử dụng khí gas và các nhiên liệu sạch để thay thế sử dụng than, Bắc Kinh đã đóng cửa các nhà máy nhiệt điện than và cấm người dân ở các khu vực xung quanh dùng than để sưởi ấm, đẩy nhanh việc loại bỏ các ngành công ngiệp gây ô nhiễm cao và lạc hậu.

Để ngăn chặn bụi, Bắc Kinh thực hiện để kiểm soát bụi phát ra tại các công trường xây dựng, niêm phong phương tiện vận tải tạo ra bụi, tăng cường quét đường hay hút bụi.

Trồng thêm cây xanh

Thành phố đã tăng lượng bao phủ cây xanh tại thành phố và khu vực lân cận lên tới 100 km2.

Bên cạnh đó, chính quyền thành phố Bắc Kinh phối hợp với tỉnh thành khác thực hiện các thỏa thuận và hành động thống nhất trong kiểm soát nguồn gây ô nhiễm khí, cấu trúc năng lượng, tối ưu hóa các ngành công nghiệp, quản lý phát triển đô thị và ứng phó khẩn cấp trong trường hợp không khí bị ô nhiễm nặng.

Theo chinadialogue, kế hoạch hành động trên đã giúp Trung Quốc nói chung và Bắc Kinh nói riêng cải thiện đáng kể chất lượng không khí, thành phố Bắc Kinh đã đạt được mục tiêu đề ra, PM2.5 trung bình hàng năm còn là 58 µg/m³ - giảm 35%.

Bằng các biện pháp cụ thể và hành động quyết liệt như trên của chính quyền, ô nhiễm không giá đã được cải thiện đáng kể, bầu trời xanh đã xuất hiện trở lại ở Bắc Kinh và nhiều nơi khác.

Ô nhiễm môi trường ở Việt Nam đã tới mức nguy ngại

Việt Nam chưa phát triển như Trung Quốc, tuy nhiên ô nhiễm môi trường tại Việt Nam đã cực kỳ nghiêm trọng.

Tại Diễn đàn kinh tế Việt Nam hôm 17/01/2019, cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ, ông John Kerry báo động tình trạng ô nhiễm ở Việt Nam từ năm 2008 đến nay tăng gấp nhiều lần.

Ông nói mức độ ô nhiễm ở Hà Nội còn cao hơn cả Bắc Kinh và New Delhi, chủ yếu từ xăng dầu.

Ông nhấn mạnh thêm đây là nguyên nhân dẫn chính tới sự bùng nổ về các loại bệnh liên quan đến hệ hô hấp ; gây tỷ lệ tử vong rất cao ở Việt Nam.

Ô nhiễm đô thị ở Việt Nam chủ yếu do khí thải từ xe máy và ô tô

Còn theo nghiên cứu mới đây của Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm 60.000 người tại Việt Nam chết có liên quan đến ô nhiễm không khí.

Việt Nam học được gì từ Trung Quốc ?

Theo tôi, điều đầu tiên Chính phủ Việt Nam phải nhận thức được rằng tình hình ô nhiễm môi trường ở Việt Nam đã rất nghiêm trọng, cần phải hành động ngay.

Tiếp đến, cần xây dựng chương trình hành động cấp quốc gia chống và cải tạo tình trạng môi trường bị ô nhiễm.

Chương trình hành động này cần phải xác định những nguồn nào gây ra ô nhiễm và đặt ra mục tiệu cụ thể cho địa phương, đặc biệt ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, nơi đang bị ô nhiễm nặng nề nhất, giảm những loại khí độc hại nào và bao nhiêu, để đảm bảo môi trường sinh thái đạt mức tiêu chuẩn của các nước phát triển trên thế giới.

Theo người viết bài này, cần thêm vào đó kế hoạch hành động này xác định các biện pháp cụ thể ví dụ như :

- Kiểm soát ô nhiễm do xe cơ giới bằng cách phát triển và khuyến kích người dân sử dụng các phương tiện giao thông công cộng

- Tăng phí sử dụng xe cơ giới, yêu cầu xe cơ giới phải kiểm tra định kỳ

- Loại bỏ các loại xe cũ gây ô nhiễm môi trường.

Hiện tại, các giải pháp hạn chế phương tiện xe cá nhân ở Việt Nam chưa hiệu quả do hệ thống giao thông công cộng chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân.

Công việc xây hệ thống tàu điện có thể giúp cải thiện giao thông công cộng ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh thường bị chậm tiến độ, đội vốn, chất lượng không đảm bảo.

Chính phủ và chính quyền hai thành phố cần phải có hành động quyết liệt để sớm đưa hệ thống giao thông công cộng này đưa vào hoạt động, như :

- Kiểm soát các ngành công nghiệp gây ô nhiễmnhư nói không với các ngành công nghiệp gây ô nhiễm, đối với doanh nghiệp đang gây ô nhiễm yêu cầu những đơn vị này có lộ trình chuyển đổi sang những công nghệ tiên tiến không gây ô nhiễm môi trường hoặc yêu cầu đóng cửa.

- Sử dụng các loại năng lượng có khả năng tái tạo như năng lượng mặt trời, năng lượng gió thay cho các năng lượng hoá thạch như than đá.

- Yêu cầu đơn vị xây dựng kiểm soát ô nhiễm khói bụi tại công trường xây dựng, thông qua việc hút bụi rửa đường thường xuyên. Phạt nặng những đơn vị gây ra ô nhiễm khí bụi.

- Làm rõ trách nhiệm của chính phủ, địa phương, doanh nghiệp và xã hội và huy động công chúng tham gia hoạt động bảo vệ môi trường.

- Cải cách hệ thống pháp luận và quy định liên quan đến bảo vệ và kiểm soát môi trường.

- Thiết lập cơ chế điều phối khu vực liên quan đến quy hoạt, quản lý đô thị và bảo vệ môi trường. Tránh tình trạng phát triển tập trung vào một số địa phương, khiến cho người dân đổ về một vài thành phố lớn dẫn đến quá tải trọng về giao thông.

- Tăng lượng bao phủ cây xanh tại thành phố và khu vực lân cận.

Nếu chính phủ không có những hành động tức thì và kiên quyết thì nạn ô nhiễm môi trường ở Việt Nam sẽ ngày một nghiêm trọng.

Khi đó, mọi mục tiêu nâng cao sức khoẻ, đời sống vật chất và tinh thần cho người dân sẽ không đạt.

Hơn thế nữa, hình ảnh một Việt Nam bị ô nhiễm nghiêm trọng sẽ xuất hiện trong tâm trí của người nước ngoài.

Khi đó, vị thế của Việt Nam sẽ bị giảm sút và kế hoạch biến Việt Nam là điểm đến lý tưởng cho du khách nước ngoài sẽ không thành.

David Nguyễn

Nguồn : BBC, 21/02/2019

Hoa Kỳ mở Văn phòng đại diện Cục Kiểm dịch động thực vật tại Việt Nam (VOA, 07/02/2018)

Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội hôm 6/2 khai trương Văn phòng đại diện Cục Kiểm dịch động thực vật (APHIS) trực thuộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ tại Việt Nam. Phó giám đốc APHIS, bà Cheryle Blakely, Đại sứ Hoa Kỳ Daniel Kritenbrink, và thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam Trần Thanh Nam chính thức khai trương văn phòng này.

Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội hôm 6/2/2018 khai trương Văn phòng đại diện Cục Kiểm dịch động thực vật (APHIS).

Do trao đổi thương mại nông nghiệp đang tăng giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, APHIS sẽ đóng vai trò quan trọng cho trong việc đảm bảo các cơ hội trao đổi thương mại mới được hiện thực hoá và các trao đổi thương mại hiện tại giữa hai nền kinh tế diễn ra suôn sẻ.

Văn phòng APHIS tại Hà Nội duy trì quan hệ hợp tác về mặt kỹ thuật với các đối tác Việt Nam để giải quyết các vấn đề về Vệ sinh và Kiểm dịch động thực vật (SPS) ngay khi chúng phát sinh. Ngoài ra, APHIS có vai trò điều tiết, giúp đảm bảo dòng chảy thương mại nông nghiệp giữa hai bên đạt tiêu chuẩn quốc tế về sức khoẻ động thực vật. Khía cạnh này trong sứ mệnh của APHIS đã giúp Việt Nam xuất khẩu nhiều loại trái cây, gồm trái vú sữa, mà giờ đã đến tay người tiêu dùng Hoa Kỳ.

Trước đó vào tháng 4 năm ngoái APHIS đăng Công báo Liên bang cho biết quả vú sữa tươi của Việt Nam đã chính thức được chấp thuận nhập khẩu vào thị trường Mỹ và quyết định này có hiệu lực từ ngày 19/1/2018. Báo Tuổi trẻ cho biết cho đến nay, Hoa Kỳ đã đồng ý nhập năm loại trái cây của Việt Nam gồm : thanh long, chôm chôm, vải, nhãn và vú sữa.

Đại sứ Kritenbrink phát biểu tại buổi lễ hôm 6/2 nói : "Việc mở văn phòng APHIS tại Việt Nam là minh chứng mới nhất cho những nỗ lực của chúng tôi trong việc tăng cường quan hệ thương mại giữa hai nước, và tạo mối quan hệ mạnh mẽ hơn giữa chính phủ và người dân hai nước chúng ta".

Cục kiểm dịch động thực vật là một cơ quan đa chức năng với nhiều nhiệm vụ, bao gồm bảo vệ và cải thiện an toàn trong nông nghiệp Hoa Kỳ, giám sát các sản phẩm biến đổi gen, quản lý Đạo luật Phúc lợi Động vật và thực hiện các hoạt động quản lý động vật hoang dã. Những nỗ lực này hỗ trợ nhiệm vụ chung của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, đó là bảo vệ và cải thiện tình hình lương thực, nông nghiệp và tài nguyên thiên nhiên.

*******************

Nông sản tươi Việt Nam xếp hàng ‘chờ chết’ ở biên giới Trung Quốc (VOA, 07/02/2018)

Hàng trăm xe tải chở các loại hoa quả tươi Việt Nam xuất sang Trung Quốc đang bị kẹt lại ở cửa khẩu Tân Thanh, Lạng Sơn, nhiều ngày liên tiếp. Nguyên nhân được cho biết là do phía Trung Quốc chỉ cho thông quan khoảng 250 xe/ngày, trong khi lượng xe chở hoa quả mỗi ngày đến cửa khẩu lên đến khoảng 700-800 chiếc vào dịp cận Tết.

Xe nông sản ùn tắc, xếp hàng dài tại cửa khẩu Tân Thanh ngày 4/2/2018.

Đồn trưởng Biên phòng Tân Thanh, Thượng tá Nông Quang Tám, được Tiền Phong trích lời cho biết mặc dù lực lượng chức năng đã tăng thêm 2 giờ làm việc nhưng vẫn không giải quyết được tình trạng dồn ứ xe nông sản, dẫn đến gần cả ngàn xe nối đuôi nhau hàng chục cây số nằm chờ tại cửa khẩu nhiều ngày.

"Vì mùa này là mùa trái cây xuất đi nhiều, gần Tết mà. Nguyên nhân là do bên đầu của mình dồn ứ nhiều quá nên hải quan thủ tục làm chưa được, nên phải xếp đuôi" chủ một hãng vận tải chuyên đưa hàng lên cửa khẩu Tân Thanh nói với VOA tối 6/2.

Tân Thanh là cửa khẩu duy nhất mà Trung Quốc cho nhập nông sản tươi. Do vậy, dù bị kẹt lại nhiều ngày, các chủ hàng vẫn phải chờ đợi để được phép qua bên kia biên giới bán hàng tại chợ Pò Chài.

Được biết, Trung Quốc có chính sách cửa khẩu và thu thuế riêng cho từng vùng nên doanh nghiệp Việt Nam buộc phải tuân theo chính sách "phân vùng" này. Chẳng hạn, Trung Quốc ra quy định mặt hàng dưa hấu chỉ được phép nhập khẩu qua cửa khẩu Pò Chài và thị trấn Bằng Tường của Trung Quốc, dẫn đến các chủ hàng Việt Nam chỉ có thể xuất hàng qua cửa khẩu Tân Thanh mà không thể đưa sang cửa khẩu nào khác mỗi khi xảy ra ùn tắc.

Một số chuyên gia kinh tế của Việt Nam cho rằng đây không chỉ đơn thuần là vấn đề về chính sách kinh tế, mà còn là "vấn đề ngoại giao hai nước", nhất là khi tình trạng dồn ứ sản phẩm nông sản đã diễn ra nhiều năm qua, dẫn đến thiệt hại nặng nề cho thương nhân Việt.

Chuyên gia Bùi Kiến Thành nói : "Nếu Trung Quốc chỉ cho một cửa khẩu thì chúng ta bị kẹt ở khâu đó. Đó là vấn đề ngoại giao giữa Việt Nam và Trung Quốc, thương lượng với nhau thế nào để bảo đảm quyền lợi cho người xuất khẩu tại Việt Nam".

Một số thương nhân cho biết giá nông sản Việt Nam thường bị ép mỗi khi lượng hàng đổ sang Trung Quốc nhiều. Đôi khi chủ hàng phải bán đổ bán tháo, chấp nhận lỗ vốn để đưa xe về vì nguy cơ nông sản bị hỏng và chi phí trong lúc chờ đợi cao nếu ùn tắc kéo dài nhiều ngày.

"Xe đông lạnh mà nổ [máy] dầu một ngày thì chết tiền. Một ngày tốn từ 1,5 triệu đến 2 triệu", chủ hãng vận tải không muốn tiết lộ danh tính nói với VOA.

Chi cục Hải quan Tân Thanh nói một phần nguyên nhân của tình trạng ứ đọng hàng nông sản là do thời tiết giá lạnh ở Trung Quốc khiến việc phân phối và tiêu thị hoa quả chậm, dẫn đến chủ hàng Trung Quốc chọn hàng rất kỹ. Báo Thanh Niên dẫn lời Phó chi cục Đoàn Tuấn Anh cho biết với mặt hàng dưa hấu, phía Trung Quốc thường trả về 1-2 tấn hàng mỗi xe.

Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và chính sách của Trường Đại học Kinh tế-ĐHQG, cho rằng vì là thị trường tiêu thụ lớn của hàng xuất khẩu Việt Nam và các nước xung quanh, Trung Quốc hay có cách làm "độc đoán" và "khó dự báo trước", gây thiệt hại cho các quốc gia nhập khẩu vào nước này, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp thực phẩm.

"Trung Quốc họ hay làm khó dễ với nhiều nước nhập khẩu hàng vào. Có lẽ đó cũng là một hình thức họ hạn chế nhập khẩu, hoặc cũng có thể do có vấn đề về mặt kỹ thuật của sản phẩm nông nghiệp của mình".

Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành nói đây là "cái dở" khi giữa hai nước không có "thiện chí thực sự".

"Việc này thực ra là do quan hệ của mỗi nước, giữa hai nước với nhau. Nếu họ cứ đơn phương làm như vậy thì Việt Nam phải có cách giải quyết. Nếu không thì buộc phải ứng xử tương ứng", Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành nói.

Ngày 6/2, Ban quản lý Khu kinh tế cửu khẩu Đồng Đăng, Lạng Sơn, đã phải cử đoàn công tác sang Quảng Tây để kiến nghị phía Trung Quốc tăng thời gian làm việc và rút ngắn thủ tục thông quan để giải quyết tình trạng ứ đọng hàng tại cửa khẩu Tân Thanh.

Thời gian qua, Việt Nam cũng đã cử các đoàn công tác sang Trung Quốc để kiến nghị nước này cho phép xuất khẩu nông sản sang các cửa khẩu khác ngoài Tân Thanh, nhưng việc này vẫn chưa mang lại kết quả.

Khánh An

*****************

Hà Nội chỉ có 38 ngày có không khí sạch trong năm 2017 (VNTB, 07/02/2018)

Hà Nội, thủ đô của Việt Nam, Hà Nội, hưởng không khí sạch chỉ hơn một tháng vào năm ngoái do mức độ ô nhiễm tăng lên bằng với thủ đô khói bụi Bắc Kinh của Trung Quốc, theo một báo cáo nghiên cứu khoa học.

Ô nhiễm không khí trung bình ở Hà Nội năm 2017 cũng cao gấp 4 lần so với tiêu chuẩn chất lượng không khí của Tổ chức Y tế Thế giới, theo một báo cáo của Trung tâm Phát triển và Đổi mới Xanh (GreenID).

Theo tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Hà Nội này thì tình hình có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn.

Lars Blume, cố vấn kỹ thuật tại GreenID, người đã phân tích số liệu giám sát không khí được thu thập bởi Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội, cho biết : "Hà Nội chỉ có hơn 30 ngày có không khí trong lành".

Hà Nội bao phủ một lớp sương khói vào tháng 3/2016

"Sự việc ngoài tầm kiểm soát của người dân - họ phải đi ra ngoài và làm việc - và trong nhiều tr

ường hợp thật khó để thực sự cảm thấy không khí trong lành hay độc hại", Blume nói với Reuters.

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội là do một số yếu tố, bao gồm việc tăng cường xây dựng, tăng sử dụng xe ô tô và xe máy, và việc nông dân đốt phế thải nông nghiệp, Blume nói.

Nhưng nghiên cứu trong báo cáo cho thấy các ngành công nghiệp nặng, như các nhà máy thép, nhà máy xi măng và các nhà máy điện than ở các khu vực gần thủ đô, cũng đóng góp đáng kể.

Theo báo cáo, tình hình ô nhiễm không khí ở Hà Nội hiện nay tệ hơn thủ đô Jakarta của Inđônêxia, và mọi thứ dường như không được cải thiện khi Việt Nam đẩy mạnh kế hoạch xây dựng thêm nhiều nhà máy điện than.

Tiếp xúc với mức độ ô nhiễm không khí cao, đặc biệt là về lâu dài, có thể ảnh hưởng đến hệ thống hô hấp của con người, và cũng có thể dẫn đến bệnh tim và ung thư.

Nhận thức được vấn đề này, vào giữa năm 2016, chính phủ Việt Nam đã đưa ra kế hoạch hành động quốc gia nhằm kiểm soát và giám sát khí thải và cải thiện chất lượng không khí. Hà Nội đang có kế hoạch lắp đặt 70 trạm quan trắc không khí.

Báo cáo của GreenID chỉ trích việc thiếu các quy định về chất lượng không khí, thiếu nhận thức của công chúng về vấn đề này và không có các biện pháp hiệu quả để giảm thiểu các ảnh hưởng - chẳng hạn như nhà lọc.

Chính phủ Việt Nam cần phải lắp đặt nhiều trạm quan trắc kiểm soát ô nhiễm không khí trên toàn quốc và cung cấp dữ liệu cho công chúng, Blume nói.

Bản báo cáo, dự kiến ​​sẽ được công bố vào cuối tháng 2, cho rằng cần phải cải tiến quy hoạch đô thị và tăng đầu tư vào các hệ thống giao thông công cộng và năng lượng tái tạo.

Các cuộc khảo sát trước đây của GreenID cho thấy mối quan tâm ngày càng tăng của người Việt Nam về vấn đề chất lượng không khí và sự gia tăng các vấn đề hô hấp ở trẻ em, theo lời Nguyễn Thị Anh Thư, một nhà nghiên cứu tại tổ chức này.

Vũ Quốc Ngữ dịch

Nguồn : Hanoi enjoyed just 38 days of clean air in 2017 : Report

********************

Người dân Hà Nội đối mặt ‘sát thủ thầm lặng’ (VOA, 07/02/2018)

Người dân thủ đô của Việt Nam năm ngoái chỉ có khoảng 38 ngày hít thở không khí sạch, trong khi phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng hơn nhiều so với chuẩn quốc tế, theo nghiên cứu của Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID).

Một người đàn ông đi ngang qua ống khói của một nhà máy ở ngoại ô Hà Nội.

Tổ chức phi lợi nhuận của Việt Nam này mới công bố kết quả nghiên cứu chất lượng không khí ở Hà Nội, dựa trên dữ liệu được thu thập tại trạm quan trắc của Đại sứ quán Hoa Kỳ năm 2017.

Ông Trần Đình Sính, Phó Giám đốc của GreenID, cho VOA Việt Ngữ biết rằng ô nhiễm bụi trung bình trong năm ở thủ đô Việt Nam "cao hơn khoảng 4 lần so với hướng dẫn về chất lượng không khí của Tổ chức Y tế Thế giới" và tình trạng đó "chưa có dấu hiệu giảm trong 5 năm gần đây".

Ông cũng nói rằng các khảo sát năm 2016 và 2017 do tổ chức của ông tiến hành cho thấy rằng "có đến 99% số người được hỏi thể hiện quan ngại sâu sắc về chất lượng không khí" và "khoảng 93% khẳng định chất lượng không khí đang tác động tiêu cực tới sức khỏe của họ".

Theo nghiên cứu của GreenID, nhiều người dân Hà Nội bày tỏ lo ngại về chất lượng không khí.

Theo WHO, ô nhiễm không khí cả trong nhà lẫn ngoài đường là "sát thủ thầm lặng" và là "một trong những nguyên nhân góp phần gây ra gánh nặng bệnh tật và tử vong hàng đầu tại Việt Nam".

Kết quả theo dõi chất lượng không khí ở Hà Nội của Đại sứ quán Mỹ tối 7/2.

Ông Sính cho biết rằng vấn đề sức khỏe thường gặp là các bệnh đường hô hấp như viêm đường hô hấp cấp, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, ung thư phổi, hen, các bệnh tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, và trẻ em là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương do ô nhiễm không khí.

Theo kết quả quan trắc tối 7/2 của cả Đại sứ quán Mỹ và Đức mà VOA Việt Ngữ ghi nhận, chất lượng không khí ở Hà Nội "có hại cho sức khỏe".

Còn theo AirVisual, trang web cung cấp thông tin về tình trạng ô nhiễm không khí trên thế giới, có không ít lần Hà Nội vượt thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc.

Ông Sính nói rằng tình trạng ô nhiễm không khí hiện nay ở Việt Nam đã gây "quan ngại" cả với các đối tác quốc tế.

Thông tin về chất lượng không khí ở Hà Nội bên ngoài Đại sứ quán Đức.

Mới đây, sau Đại sứ quán Hoa Kỳ, cơ quan ngoại giao Đức mới thông báo đã lắp đặt máy đo chất lượng không khí ở Hà Nội.

Ông cho rằng nỗ lực đó nhằm "cảnh báo về mức độ ô nhiễm cho công chúng", và là "hành động tích cực nhằm nâng cao nhận thức của người dân".

"Thêm vào đó, đây cũng là nguồn cung cấp dữ liệu có sẵn phục vụ phân tích để có những đánh giá toàn diện hơn về chất lượng không khí thành phố", ông Sính nói.

Một nhà máy nhả khói ở ngoại thành Hà Nội.

Ông cho rằng "Việt Nam có tốc độ phát triển đang ở chiều rộng mà chưa có chiều sâu" và rằng "mọi chính sách đề nhằm mục tiêu phát triển mà chưa chú ý đến bảo vệ môi trường, điển hình là vụ Formosa Hà Tĩnh".

"Ô nhiễm không khí không phải là vấn đề của riêng ai, muốn giải quyết vấn đề này cần có sự chung tay của chính quyền và người dân", Phó Giám đốc của Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh nói.

"Đối với chính quyền, để cải thiện chất lượng không khí cần kiểm soát tốt các nguồn gây ô nhiễm, việc chỉ ra đâu là nguồn đóng góp chủ yếu để có những biện pháp can thiệp phù hợp là cần thiết. Đối với người dân, hãy chủ động trang bị kiến thức để có giải pháp tự bảo vệ môi trường sống của bản thân và gia đình mình".

Ông Trọng muốn ‘xử’ Trịnh Xuân Thanh, Đức lên tiếng (VOA, 28/11/2017)

Phía Đức hôm 27/11 đã phản hồi sau khi Tổng bí thư Việt Nam Nguyễn Phú Trọng muốn "khẩn trương" xét xử vụ Trịnh Xuân Thanh.

Hình ảnh ông Trịnh Xuân Thanh "tự thú" trên Truyền hình Việt Nam.

Hai ngày trước đó, người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam đã yêu cầu phải nhanh chóng đưa vụ án Trịnh Xuân Thanh, mà ông nói là "đặc biệt", ra "xét xử công khai trước Tết", tức trước tháng Hai năm 2018, theo Đài Tiếng nói Việt Nam.

Trả lời VOA tiếng Việt, một nguồn tin không muốn nêu tên trong Bộ Ngoại giao Đức nói rằng chính quyền Berlin "hiện vẫn trao đổi với chính phủ Việt Nam" về vụ ông Thanh.

Khi được hỏi phía Hà Nội đã hồi đáp như thế nào trước các đề nghị Berlin đưa ra hồi tháng Chín, trong đó có yêu cầu Việt Nam xin lỗi và cam kết không lặp lại việc vi phạm pháp luật của Đức, nguồn tin ngoại giao này nói: "Việt Nam biết cần phải làm gì để sửa chữa thiệt hại đã gây ra và để từng bước đưa mối bang giao song phương trở lại quan hệ đối tác chiến lược".

Khi bùng lên tin Việt Nam "bắt cóc" ông Thanh ở Berlin, Đức từng yêu cầu Việt Nam cho ông Thanh quay trở lại quốc gia Tây Âu này để tiếp tục quá trình xin tị nạn.

Nhưng trong tuyên bố tạm ngưng quan hệ đối tác chiến lược hôm 22/9, Berlin yêu cầu phiên xử ông Thanh "phải được tiến hành theo pháp quyền và mở cửa cho các quan sát viên quốc tế".

Lần cuối cùng ông Thanh xuất hiện là khi Đài Truyền hình Việt Nam đăng đoạn video ông "đầu thú" hồi đầu tháng Tám để "được hưởng sự khoan hồng của đảng, nhà nước và pháp luật".

Tuy nhiên, sau đó, bà Petra Isabel Schlagenhauf, nữ luật sư đại diện cho ông Trịnh Xuân Thanh ở Đức cho biết rằng thân chủ của mình từng "lo sợ cho tính mạng" và rằng "không có chuyện ông tự thú như vậy".

VOA Việt Ngữ đã đề nghị bà Schlagenhauf bình luận về thông tin Việt Nam đưa ông Thanh ra xét xử vào đầu năm 2018, nhưng chưa nhận được câu trả lời của bà.

Hiện vẫn chưa rõ cựu quan chức cấp tỉnh này đang bị giam ở đâu và có luật sư bào chữa hay không.

Theo giới quan sát, việc Việt Nam "bắt" ông Thanh ở Berlin không thể được thực hiện nếu không có giới lãnh đạo cấp cao của Việt Nam "bật đèn xanh".

Tên của ông trước đó đã nhiều lần được đích thân Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nhắc tới.

Người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam từng nói rằng cựu Phó chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang "ghê gớm, móc ngoặc, dây dợ rồi bỏ trốn đi nước ngoài, nhưng không trốn được đâu", theo báo chí trong nước.

Với vai trò đầu đàn của ông Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng, cuộc chiến chống vấn nạn này dường như đang gia tăng cường độ.

Trong cuộc họp hôm 25/11, Ban này đã "thống nhất kế hoạch kết thúc điều tra, truy tố, xét xử 15 vụ án, 8 vụ việc tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm trong năm 2017 và quý một năm 2018".

Viễn Đông

********************

Ông Trọng muốn ‘khẩn trương’ xử vụ Trịnh Xuân Thanh (VOA, 27/11/2017)

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, người đứng đầu Ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng, đã yêu cầu "khẩn trương" đưa vụ án Trịnh Xuân Thanh" ra xét xử.

Hình ảnh ông Thanh "đầu thú" trên sóng truyền hình quốc gia Việt Nam.

Truyền thông trong nước đưa tin rằng chỉ thị của ông Trọng được đưa ra trong cuộc họp của Ban trên hôm 25/11.

VnExpress dẫn lời ông Trọng nhấn mạnh rằng từ sau phiên họp thứ 12 hôm 31/7 của Ban Chỉ đạo, "các cơ quan chức năng đã tích cực điều tra, truy tố, xét xử nhiều vụ án, vụ việc tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp với mức án nghiêm minh, đúng pháp luật, được dư luận đánh giá cao".

Tin cho hay, người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam đã yêu cầu các cơ quan chức năng "phải tập trung, khẩn trương để đưa các vụ án, đặc biệt là vụ án Trịnh Xuân Thanh và vụ góp vốn 800 tỷ đồng của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVC) vào Ngân hàng Thương mai cổ phần Đại dương (Oceanbank) ra xét xử".

Theo VnExpress, ông Trịnh Xuân Thanh và đồng phạm bị cáo buộc "tham ô tài sản" và "cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại PVC.

Vụ bắt giữ ông Trịnh Xuân Thanh trên đất Đức đã gây ra nhiều sóng gió trong quan hệ Việt - Đức những tháng qua.

Hồi tháng Chín, phía Đức dường như đã thay đổi yêu cầu Hà Nội "trả" ông Trịnh Xuân Thanh, mà cựu quan chức tỉnh Hậu Giang này nhiều khả năng sẽ bị đưa ra xét xử ở Việt Nam.

Tuyên bố bằng tiếng Anh hôm 22/9, thông báo về việc Đức tạm ngưng mối quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam cũng như trục xuất nhân viên ngoại giao thứ hai của Hà Nội, có đoạn : "Chúng tôi đã đưa ra các yêu cầu liên quan tới ông Trịnh Xuân Thanh, trong đó có việc phiên xử ông ấy [his trial] phải được tiến hành theo pháp quyền và mở cửa cho các quan sát viên quốc tế".

VOA Việt Ngữ sau đó đã đề nghị Bộ Ngoại giao Đức cho biết về những điểm chính trong phản ứng chính thức của Hà Nội để xem có đề cập tới chuyện ông Thanh sẽ bị xử tại Việt Nam hay không, và lại được gửi cho thông cáo về việc Đức tạm ngưng mối quan hệ đối tác chiến lược với Hà Nội.

Trong tuyên bố hôm 2/8, cáo buộc Việt Nam gây ra vụ bắt cóc ở Berlin, chính phủ Đức yêu cầu "ông Trịnh Xuân Thanh được cho phép trở lại Đức ngay lập tức để được xem xét toàn diện về chuyện dẫn độ và xin tị nạn theo đúng pháp luật".

*********************

Ô nhiễm không khí tại Việt Nam tồi tệ ‘đẳng cấp thế giới’ (Người Việt, 26/11/2017)

Không chỉ có không khí ô nhiễm hàng đầu khu vực Đông Nam Á, các thành phố lớn của Việt Nam đang tiến dần đến mức tồi tệ như Bắc Kinh, tức ô nhiễm "đẳng cấp thế giới".

Người đi xe gắn máy ở Hà Nội phải bịt mũi khi di chuyển trên đường phố để tránh khói, bụi ở khu vực Ngã Tư Sở. Hà Nội được coi là một trong những thành phố có không khí ô nhiễm nhất Đông Nam Á. (Hình : Linh Pham/Getty Images)

Tờ Thanh Niên hôm Chủ Nhật 26 tháng Mười Một/2017 dẫn thuật một tài liệu của Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) nói tình trạng ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn như Sài Gòn và Hà Nội trong những năm gần đây liên tục tăng mức tồi tệ.

Các số liệu nghiên cứu, phân tích thường được sử dụng từ nguồn quan trắc của đại sứ quán và lãnh sự quán Mỹ tại Việt Nam. Với những gì được ghi nhận, người ta thấy "Hà Nội đang đứng trước nguy cơ lọt vào nhóm các thành phố ô nhiễm không khí nhất thế giới, ngang với Bắc Kinh bên Trung Quốc".

Tờ Thanh Niên căn cứ vào nội dung của bức thư Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) mới gửi cho nhân viên của mình ở Hà Nội. Bức thư cảnh báo : "Hiện tại, chất lượng không khí tại Hà Nội đang ở mức báo động. Tình trạng chất lượng không khí ở Hà Nội hiện nay sẽ tiếp tục kéo dài trong thời gian tới ; thậm chí có khả năng đạt ngưỡng của các thành phố ô nhiễm nhất thế giới như Delhi (Ấn Độ), Bắc Kinh (Trung Quốc) và Ulaanbaatar (Mông Cổ)".

Từ năm 2016, những số liệu quan trắc này từ trạm quan trắc môi trường tại trụ sở đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội được Trung Tâm Phát Triển Sáng Tạo Xanh (GreenID) thuộc Liên Hiệp Các Hội Khoa Học Kỹ Thuật Việt Nam (VUSTA) theo dõi và phân tích.

Kết quả phân tích cho thấy : "Trong quý 1/2017, tại Hà Nội có 37 ngày nồng độ bụi siêu mịn (PM 2,5, loại bụi trôi nổi có kích thước nhỏ hơn 2,5 micromet nên dễ xâm nhập vào túi phổi) cao hơn so với mức 50 µg/m3 – Quy chuẩn quốc gia Việt Nam. Còn nếu so với mức 25 µg/m3 theo khuyến cáo của WHO, thì số ngày không khí Hà Nội vượt chuẩn đến 78/90 ngày. Đáng chú ý, có ngày trong giai đoạn này nồng độ PM 2,5 vượt chuẩn WHO đến 10 lần".

Không chỉ Hà Nội là ô nhiễm không khí nghiêm trọng, thành phố Sài Gòn "đang có nguy cơ gia tăng ô nhiễm không khí. Trong quý 1/2017, có 6 ngày vượt quy chuẩn quốc gia, tương ứng 78 ngày vượt chuẩn WHO ; Mức AQI (chỉ số chất lượng không khí) trung bình quý tăng từ 91,2 lên 100,8 ; tương ứng nồng độ bụi PM 2,5 trung bình tăng từ 30,72 lên 35,8 µg/m3. Còn trong quý 3/2017, có 1 ngày vượt quy chuẩn quốc gia và 39 ngày vượt chuẩn WHO".

Nguồn tin nói rằng nếu phân tích dữ liệu theo giờ, có 87 giờ có nồng độ PM 2,5 vượt quá quy chuẩn Việt Nam và 810 giờ đối với chuẩn WHO. Tại Sài Gòn, chất lượng không khí trong quý 3/2017 không thay đổi nhiều so với cùng kỳ năm trước. Số giờ trong nhóm không tốt cho sức khỏe là 13,6% so với 14,8% trong cùng kỳ năm 2016.

Trước kết quả của WHO, quan chức cầm đầu Chi Cục Bảo Vệ Môi Trường, Sở Tài nguyên và môi trường thành phố Hà Nội, chỉ kêu rằng : "Trạm quan trắc đặt tại đại sứ quán Mỹ là trạm cảm biến và cách tính AQI của Mỹ khác và cao hơn nhiều so với cách tính theo hướng dẫn của Việt Nam".

Một số bản ước tính hồi nam ngoái cho thấy khoảng 40 ngàn người Việt Nam chết mỗi năm vì môi trường sống bị ô nhiễm trầm trọng.

Ngay từ năm ngoái, ngày 5 tháng Mười, 2016, tại chí World Bulletin dựa vào chỉ số "Real-time Air Quality Index" do tòa đại sứ Mỹ cung cấp đã cho hay mức độ không khí ô nhiễm của thành phố Hà Nội tồi tệ thứ nhì trên thế giới, chỉ thua có thành phố Varanasi của Ấn Độ.

Ngày 21/07/2017, Bộ Tài nguyên và môi trường Hà Nội công bố "hiện trạng môi trường quốc gia từ 2012-2016" công nhận "môi trường ở hầu hết các đô thị đều bị ô nhiễm nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe hàng chục triệu người mỗi ngày".

Khí thải từ một lượng xe gắn máy hàng triệu chiếc cài vào nhau trên các đường phố, nhà máy nhiệt điện than, cũng như các nhà máy khác không trang bị đầy đủ bộ phận sàng lọc khí thải là các nguyên nhân chính dẫn đến bệnh tật và chết sớm.

"Mỗi năm có hàng chục nghìn người mắc các bệnh về hô hấp do ô nhiễm không khí. Trong đó, số người bị bệnh đường hô hấp ở Hà Nội, Sài Gòn, Đồng Nai, Hải Phòng… cao hơn các đô thị khác. Đặc biệt, các bệnh ở trẻ em liên quan đến ô nhiễm không khí có xu hướng tăng cao như bệnh suyễn, nhiễm khuẩn đường hô hấp, lao, viêm phổi, bại não, ung thư… Tại Bệnh viện Nhi Đồng 2 Sài Gòn, số ca trẻ em có bệnh lý hô hấp chiếm 40 – 50% số ca nhập viện" – một viên chức Bộ Tài nguyên và môi trường báo động như thế nhưng không thấy có giải pháp nào cụ thể được đưa ra để đối phó. (TN)

********************

‘Lỗi đánh máy’ vụ cấm thẻ đảng viên lên máy bay (VOA, 27/11/2017)

Quan chức hàng không Việt Nam hôm 27/11 đã nhanh chóng lên tiếng đính chính sau khi báo chí đồng loạt đưa tin rằng thẻ đảng viên là một trong các loại giấy tờ không được sử dụng để lên máy bay kể từ đầu năm 2018.

Từ trước tới nay, theo quy định, hành khách mang quốc tịch Việt Nam được phép xuất trình thẻ đảng viên, thẻ nhà báo, và giấy phép lái xe khi đi máy bay.

Trước đó, nhiều tờ báo trong nước dẫn một thông tư liên quan tới an ninh hàng không mới được Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể ký ban hành hôm 27/11 nói rằng ngoài thẻ đảng viên, "hành khách có quốc tịch Việt Nam từ 14 tuổi trở lên khi làm thủ tục đi máy bay trên các chuyến bay nội địa không được sử dụng các giấy tờ như thẻ nhà báo, giấy phép lái xe môtô, ôtô, thẻ kiểm soát an ninh cảng hàng không, sân bay để thay giấy tờ nhân thân như trước đây".

Theo quy định, để làm thủ tục, hành khách mang quốc tịch Việt Nam "phải xuất trình một trong các loại giấy tờ sau : hộ chiếu hoặc giấy thông hành, thị thực rời, thẻ thường trú, thẻ tạm trú, chứng minh nhân dân, thẻ căn cước công dân ; giấy chứng minh, chứng nhận của các lực lượng vũ trang ; thẻ đại biểu quốc hội ; thẻ của Ủy ban An ninh hàng không dân dụng quốc gia".

Sau khi thông tư mới gây nhiều phản ứng trên mạng xã hội, VnExpress dẫn lời lãnh đạo Cục Hàng không thừa nhận rằng quy định về giấy tờ tùy thân khi đi máy bay bị ban hành sai do "sơ suất của cán bộ đánh máy".

Báo điện tử này trích lời ông Đinh Việt Sơn, Cục phó Hàng không, nói : "Ngay sau khi báo chí đăng tải ngày 27/11, chúng tôi đã rà soát và phát hiện ra lỗi đánh máy trong văn bản đề xuất Bộ Giao thông. Chúng tôi nhận trách nhiệm sai sót thuộc về đơn vị soạn thảo Thông tư và sẽ xem xét kiểm điểm một số cán bộ liên quan".

Từ trước tới nay, theo quy định, hành khách mang quốc tịch Việt Nam được phép xuất trình thẻ đảng viên, thẻ nhà báo, và giấy phép lái xe khi đi máy bay.

"Lỗi đánh máy" là từ khóa "hot" trong vài năm qua sau vụ cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Việt Nam phải xin lỗi vì làm sai lệch nội dung nghiêm trọng trong một bài viết do "sai sót trong khâu đánh máy".

Còn tin về thẻ đảng gần đây xuất hiện nhiều trên mạng xã hội sau vụ một người đàn ông bị kết án ba năm tù về tội ấu dâm dọa tự thiêu và đốt thẻ vốn được nhiều người coi là "lá bùa hộ mệnh" ở Việt Nam.

Kết quả quan trắc bụi mịn ở Việt Nam gần đây đã phát hiện ra bụi nano trong không khí. Điều này được các chuyên gia khoa học và môi trường đặc biệt quan tâm vì khả năng gây hại đến sức khỏe của con người.

Kẹt xe tại một đường phố chính ở trung tâm thành phố Hà Nội ngày 29 tháng một năm 2016. AFP PHOTO

Bụi nano là gì và tác hại ra sao ?

Phó Giáo sư Tiến sĩ Nghiêm Trung Dũng, Viện trưởng Viện Khoa học và Công nghệ môi trường cho báo giới biết rằng mấy năm trở lại đây các chuyên gia đã quan trắc được bụi nano ở Việt Nam. Theo ông, điều đáng nói là khi cân loại bụi này, phải cần một khối lượng nhất định mới cân được. Với khối lượng này, Nhật Bản cần 3 ngày đến 1 tuần mới gom đủ thì ở Việt Nam hàm lượng lớn tới mức chỉ cần một ngày.

Nói với đài RFA, Phó Giáo sư Tiến sĩ Phùng Chí Sỹ, làm việc tại Trung tâm Công nghệ môi trường phân tích rằng tên gọi bụi nano thực ra chỉ thể hiện kích thước của loại bụi này :

Bụi nano là loại bụi rất mịn, kích thước nano mét. Trong bụi nào cũng có kích thước bụi kích thước lớn, kích thước nhỏ, kích thước trung bình, thì nano là bụi có kích thươc siêu nhỏ.

Khoảng chục năm về trước, các nhà khoa học thế giới cho rằng bụi nano không nguy hiểm vì nó nhỏ bé như phân tử khí, theo luồng hít thở vào phổi rồi đi ra. Tuy nhiên bây giờ họ đã có cái nhìn khác. Theo Phó Giáo sư Tiến sĩ Phùng Chí Sỹ, bụi nano nguy hiểm hơn các loại bụi khác vì kích cỡ siêu nhỏ của nó :

Bụi kích thước càng nhỏ thì càng dễ vào cơ thể và hệ hô hấp của con người. Bụi nhỏ có thể vào sâu cơ thể con người, còn bụi to thì khi thở vào có thể lông mũi, dịch nhầy, nước bọt giữ lại. Bụi siêu nhỏ không được giữ lại bên ngoài hệ hô hấp mà nó đi thẳng vào phổi, cho nên gây độc cho con người hơn. Bụi càng nhỏ thì mức độ độc hại càng lớn cho sức khỏe con người.

Một chuyên gia khác là Giáo sư Tiến sĩ Đặng Kim Chi, nguyên Phó viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ Môi trường, Đại học Bách khoa Hà Nội đồng tình với quan điểm rằng bụi nano chỉ là tên gọi chung cho các hạt bụi kích thước nhỏ hơn 10^-6. Theo bà, các hạt kích thước nano có cả hai mặt tích cực và tiêu cực đến sức khỏe con người :

Ngoài khả năng tích cực là dẫn thuốc đến bộ phận cần điều trị của cơ thể. Nhưng nếu những hạt đó là kim loại nặng thì với kích thươc nhỏ như vậy nó có thể xâm nhập qua thành mạch máu, màng tế bào, đi vào máu và các bộ phận của cơ thể sống và có lưu trữ những hạt này và sinh ra các tác động không có lợi. Không phải tất cả các hạt nano đều có tính độc mà chỉ những hạt nano có nguồn gốc từ kim loại nặng như đồng, kẽm, chì, thủy ngân,…

Người dân luôn phải mang khẩu trang tránh bụi khi lưu thông trong thành phố. AFP

Thạc sĩ Vũ Xuân Đán, Trung Tâm Bảo vệ sức khỏe lao động và môi trường Thành phố Hồ Chí Minh từng nói với báo chí trong nước rằng những loại bụi nhỏ mịn như nano dễ đi sâu vào hệ hô hấp, có thể ảnh hưởng đến cấu trúc DNA do sự mất cân bằng oxy khiến các tế bào khỏe mạnh bị hủy hoại, tác động đến sự chuyển hóa chất hữu cơ của DNA. Các kim loại chuyển tiếp trong thành phần bụi có thể cản trở cơ chế sửa lỗi của DNA, gây ung thư phổi.

Theo số liệu thống kê của ngành y tế, bệnh ung thư phổi xếp thứ nhất trong 10 loại ung thư thường gặp và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam.

Theo các chuyên gia, khẩu trang thông thường của người dân không thể ngăn chặn được bụi nano đi vào cơ thể.

Chưa có giải pháp cho riêng bụi nano

Phó Giáo sư Tiến sĩ Phùng Chí Sĩ nói rằng bụi nano vẫn luôn có trong không khí ở Việt Nam từ trước đến nay, có điều là mấy năm trở lại đây mới có phương tiện để phát hiện loại bụi này. Khi được hỏi về các nguyên nhân chính phát sinh ra bụi mịn trong đó có bụi nano trong bầu khí quyển ở Việt Nam, ông cho biết :

Bụi mịn có thể phát sinh từ rất nhiều nguồn khác nhau, có thể do khí thải giao thông, nhiên liệu cháy không hết sinh ra bụi than do khí thải đốt nhiên liệu của xe cộ. Thứ hai là do hoạt động công nghiệp sản xuất các sản phẩm các nhau thì cần đốt các loại nhiên liệu khác nhau. Rồi ở ngoài đường gió và xe cộ cuốn theo cũng có loại bụi này.

Ngoài ra các chuyên gia cũng đánh giá tình trạng ô nhiễm không khí liên tỉnh, xuyên biên giới cũng là một nguyên nhân làm tăng hàm lượng bụi trong đó có bụi nano, thậm chí có thời gian những vùng sâu vùng xa lượng bụi dày đặc hơn cả thành phố lớn.

Theo quan điểm của Giáo sư Tiến sĩ Đặng Kim Chi thì không thể khẳng định được là ngành nào sản sinh ra lượng bụi nano nhiều nhất, mà nó phụ thuộc vào quy trình, công nghệ trong quá trình sản xuất. Theo bà, không thể đưa ra một phương pháp giảm thiểu bụi nano chung cho mọi nguyên nhân sinh ra nó, cũng khó đưa ra giải pháp giảm lượng nano trong không khí mà phải tìm hiểu và ngăn chặn từng nguồn phát sinh riêng :

Mỗi một nguồn thải sinh ra bụi nano khác nhau phải có biện pháp xử lý khác nhau. Tức là phải ngăn chặn ngay từ nguồn phát sinh ra hạt nano có khả năng gây hại cho sức khỏe, chứ đợi đến lúc phát thải ra rồi mới xử lý trong môi trường xung quanh thì rất khó khả thi. Vấn đề là phải ngăn chặn các nguồn có khả năng phát sinh nano kim loại nặng.

Còn Phó Giáo sư Tiến sĩ Phùng Chí Sỹ thì cho rằng không có biện pháp nào để giảm riêng lượng bụi nano, mà chỉ có những biện pháp làm giảm hàm lượng bụi nói chung trong không khí, mà một khi lượng bụi giảm thì bụi nano ắt sẽ giảm theo. Ông phân tích :

Ngoài đường thì làm vỉa hè đàng hoàng. Đường giao thông thì cán nhựa và quét dọn vệ sinh sạch sẽ. Các nhà máy, xí nghiệp thì cần xử lý khí thải đạt yêu cầu, đừng đổ ra môi trường. Không được sử dụng xe quá cũ và chất lượng không tốt. Trồng thêm cây xanh, tưới nước đường thường xuyên,…

Tình trạng ô nhiễm không khí, đặc biệt là ở các thành phố lớn ở Việt Nam đang ở mức báo động. Tháng 6 vừa qua, tổ chức phi chính phủ GreenID cung cấp số liệu cho thấy hàm lượng bụi ở Hà Nội cao gấp nhiều lần quy chuẩn quốc gia và quốc tế.

Kết quả quan trắc tiến hành bởi Trung tâm quan trắc môi trường Việt Nam cũng cho thấy trong năm 2016, các đô thị lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh đều có 20% số ngày trong năm là có lượng bụi PM10, PM2.5 vượt ngưỡng cho phép. Cho tới 3 tháng đầu 2017, Hà Nội có 37 ngày có nồng độ PM2.5 trung bình trong 24 giờ vượt quá ngưỡng tiêu chuẩn của Việt Nam và 78 ngày vượt quá tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới WHO.

Xứ Hàn Quốc ba bề là biển, nhưng dân các thành phố lớn của nước này đang phải đương đầu với nạn ô nhiễm không khí chưa từng có. Mùa Xuân đã đến mà bầu trời vẫn nặng nề, xám xịt bởi bụi siêu nhỏ. Nhiều người lên án nước láng giềng Trung Quốc xuất khẩu món bụi than qua đường biển. Dân Hàn đã hợp nhau để kiện Trung Quốc, nhưng đồng thời kiện cả chính quyền Seoul.

Ô nhiễm Seoul, một sáng tháng Ba 2017. Ảnh : Getty Images/SeongJoon-cho

Phóng sự do thông tín viên Frederic Ojardias thực hiện tại Seoul,

"Chúng tôi đến phòng khám của bác sĩ nhi khoa Hun, tại Seoul. Vào mỗi kỳ cao điểm ô nhiễm không khí, phòng khám của ông đầy bệnh nhân nhỏ tuổi. Bác sĩ Hun cho biết : mật độ bụi siêu nhỏ tăng mạnh trong ba đến bốn năm trở lại đây tại Hàn Quốc… Cũng trong thời gian này, số lượng trẻ nhỏ và người cao tuổi bị các bệnh hô hấp tăng lên đáng kể. 

Phẫn nộ về chuyện này, nhiều người đã quyết định kiện chính phủ Hàn Quốc và Trung Quốc. Trong số họ có bà Lee Jiyeon, 45 tuổi, mẹ của hai con nhỏ, sống tại Bundang, phía nam Seoul. Bà Lee đã quyết định tặng cho nhà trẻ, nơi bà gửi con, một chiếc máy lọc không khí. Con trai của bà Lee bị viêm tai từ ba năm nay, không lâu sau khi bé ra đời. Bà Lee Jiyeon quyết định tham gia vụ kiện, để đánh động công luận. 

Còn theo ông Choi Yul, chủ tịch một hiệp hội sinh thái Hàn Quốc (Korea Green Foundation), cơ sở chủ trì vụ kiện, ô nhiễm không khí khiến hàng nghìn người chết sớm. Ông cho biết mục tiêu thực sự của vụ kiện không phải là để đòi bồi thường về tài chính, mà muốn buộc chính quyền Trung Quốc và Hàn Quốc thừa nhận thực tế này và có các nỗ lực để giảm bụi siêu nhỏ. 

Chính phủ Hàn Quốc cho rằng 80% ô nhiễm không khí đến từ Trung Quốc…, nhưng cũng có nhiều người cho rằng một nửa số bụi siêu nhỏ được tạo ra tại địa phương. Trong khi đó, chính quyền Hàn Quốc vẫn tiếp tục cho xây dựng các nhà máy điện than, thủ phạm chính gây ô nhiễm. Trong 5 năm nữa, Hàn Quốc sẽ có thêm 20 nhà máy than".

"Tôi là Phạm Vũ Tố" : 7.000 chữ khiến dân mạng biết mặt

Cuối tháng 4/2017 vừa qua, chỉ trong vòng chừng 24 giờ, một phụ nữ vô danh đã trở nên nổi tiếng khắp Trung Quốc. Bài viết mang tựa đề "Tôi là Phạm Vũ Tố (Fan Yusu)" dài khoảng 7.000 chữ, đã được chia sẻ đến hơn 100.000 lần, với ít nhất 20.000 bình luận. Chuyện đời đau khổ của người di dân làm thuê, sống tại một khu phố nghèo ngoại ô Bắc Kinh, gây chấn động đến mức mà chính tờ báo chính thống Nhân Dân Nhật Báo phải nhắc đến, để rồi chỉ ít giờ sau câu chuyện của Phạm Vũ Tố đã gần như biến mất hoàn toàn khỏi các trang mạng tại Trung Quốc.

Thông tín viên RFI Angelique Forget từ Thượng Hải cho biết,

"Bài viết này là một câu chuyện tự thuật rất xúc động. Phạm Vũ Tố mở đầu câu chuyện với thời thơ ấu của mình tại một ngôi làng nghèo ở miền trung Trung Quốc trong những năm 1970, dưới thời Cách Mạng Văn Hóa. 

Lớn lên trong một gia đình năm người con, cô bắt đầu làm việc từ năm 12 tuổi. Không có điều kiện chăm sóc, một người chị bị bại liệt sau một trận ốm, một người em bị viêm tủy. Để thoát ly khỏi đời sống hàng ngày, người thiếu nữ ấy đã đọc rất nhiều sách văn học cổ điển. Năm 20 tuổi cô quyết định rời làng ra đi… 

Phạm Vũ Tố trở thành một ''mingong'' (dân công), tức người lao động gốc nông thôn làm thuê tại thành phố, giống như hàng trăm triệu người Trung Quốc khác. Cô đến Bắc Kinh làm thuê cho một gia đình giàu có, ở trong một căn phòng 8m², với hai con nhỏ, mà cô phải nuôi dạy chúng một mình sau khi ly dị chồng, một người đàn ông nát rượu và vũ phu".

Phạm Vũ Tố (Fan Yusu), tác giả câu chuyện xao động mạng Wechat, Trung Quốc. Ảnh chụp qua màn hình

Chuyện đời của Phạm Vũ Tố lay động cả trăm ngàn dân mạng, bởi cảnh ngộ của cô tương tự như hàng trăm triệu người nông thôn Trung Quốc bỏ nhà vào thành phố tìm sinh kế. Làm thuê cho một tỉ phú, cô phải để lại hai con thơ cho người khác nuôi, để cống hiến toàn bộ thời gian coi sóc một đứa con riêng của ông chủ với người tình. Nỗi đau của người mẹ phải lìa con càng làm nổi bật tình trạng bất bình đẳng khủng khiếp giữa giai tầng giàu có và những người làm thuê tại Trung Quốc, giữa thành thị và nông thôn.

Thấy một ngôi sao mới nổi, báo chí và giới xuất bản tìm cách kéo Phạm Vũ Tố lên sân khấu truyền thông. Nhưng tác giả bài tự thuật không nghĩ mình có tài, và có thể đổi đời bằng ngòi bút. Đối với cô, viết văn là để giải thoát.

Điều khiến "Tôi là Phạm Vũ Tố" lôi cuốn dân mạng có lẽ là một câu chuyện đời nguyên chất, không thêu dệt. Phạm Vũ Tố kể về cảnh cha mẹ suốt đời cãi vã, người mẹ thất học mà cô rất yêu quí được bầu làm phụ trách phụ nữ ở địa phương, bà làm công việc này trong suốt 40 năm, "còn hơn cả các nhà độc tài Kadhafi, hay Sadam Hussein", như cô hài hước. Phạm Vũ Tố đặt câu hỏi về chế độ "xã hội chủ nghĩa" tại Trung Quốc, về tình trạng con cái của dân nông thôn ra thành phố làm thuê (các "mingong/dân công") không được đến trường.

Thái độ chân thật đó ắt hẳn khiến chính quyền lo sợ và ngăn chặn bài viết. Nhưng điều khiến chính quyền lo sợ hơn cả có lẽ nằm chính trong hàng tựa của bài "Tôi là Phạm Vũ Tố". Nếu tất cả các "mingong" đều có khả năng tự nhìn lại mình, kể chuyện đời mình, chia sẻ với công chúng những nỗi đau, cảm nghĩ riêng tư, họ sẽ không còn cô đơn như Phạm Vũ Tố, trước khi công bố bài viết nổi tiếng này. Bất hạnh của họ sẽ không còn là niềm bất hạnh riêng.

Tầng nước cổ thời voi ma mút cũng bị ô nhiễm !

Tình trạng ô nhiễm khắp nơi trên Trái Đất là điều mà rất nhiều người đã biết. Nhưng ít ai hình dung được nạn ô nhiễm lại đe dọa đến cả những mạch nước ngầm nằm cả nghìn mét dưới lòng đất (còn gọi là tầng nước hóa thạch). Lượng nước khổng lồ được tích tụ từ cách nay hơn 12.000 năm - tức từ thời loài voi ma mút còn sống - đang bắt đầu bị ô nhiễm bởi thuốc trừ sâu, phân bón, các hóa chất dùng trong công nghiệp…

Một nghiên cứu quốc tế, được công bố hồi cuối tháng 4/2017 trên tạp chí khoa học Nature Geoscience, được tiến hành trên 6.500 mạch nước ngầm trên khắp các châu lục cho thấy thực trạng đáng sợ này.

Tầng nước cổ sâu trong lòng đất vốn được coi là nơi chứa nguồn nước tinh khiết nhất, và được coi gần như là vô tận (ước tính chiếm đến 99% lượng nước ngọt trên Trái Đất). Trong tình trạng nước ngày càng trở nên khan hiếm hiện nay, nhiều quốc gia đã khai thác các mạch nước sâu để sử dụng cho nhu cầu sinh hoạt hay tưới tiêu, như tại California hay các đồng bằng miền bắc Trung Quốc.

Các giếng khoan ở độ sâu 250 mét dưới lòng đất tạo ra những lỗ thủng, dễ dàng đưa các chất ô nhiễm từ tầng nước bề mặt thấm vào các mạch nước thời cổ đại. Bên cạnh đó, nước ngầm không phải là vô tận. Theo các nhà khoa học, mạnh nước ngầm có từ kỷ băng hà cuối cùng, đang tưới tắm cho vùng miền trung nước Mỹ, một khi cạn kiệt, sẽ phải mất 6.000 năm mới có thể phục hồi.

Ngân hàng hạt giống : Con thuyền Nô-ê Xanh ? 

Cũng trong lĩnh vực sinh thái, trong lúc các giống cây chuyển đổi gen đang có xu hướng đẩy lùi các cây trồng truyền thống trong nông nghiệp ở nhiều nơi, thì một xu hướng có vẻ ngược dòng đang xảy ra. Đó là hoạt động sưu tầm, tích trữ các hạt giống cây dại. Theo tuần báo The New Zealand Listener, hiện đang có đến khoảng 830 nghìn chủng loại hạt giống các cây hoang được cất giữ tại quần đảo Svalbard, nằm tại Bắc Cực, của Na Uy, một quốc gia nổi tiếng với thái độ cự tuyệt cây trồng biến đổi gen.

Kho cất giữ hạt giống cây hoang này được ví như "con thuyền Nô-ê Xanh" chuẩn bị cho loài người những phương tiện sống, sau cơn "Đại Hồng Thủy", được dự đoán đang đến gần.

Trung tâm hạt giống Margot Forde Germplasm Centre ở New Zealand là một trong những cơ sở đóng góp chủ yếu cho kho hạt giống toàn cầu. Để hiểu rõ hơn về ý nghĩa của hạt giống cây dại, tuần báo New Zealand giới thiệu một câu chuyện lạ lùng về loài cỏ ba lá hoa trắng (white clover) của giám đốc trung tâm hạt giống, ông Kiousmars Ghamkar.

Ngân hàng giống cây hoang dã Svalbard Global Seed Vault, đảo Svalbard (Bắc Cực), Na Uy. Ảnh : Wikipedia

Cỏ ba lá : Ngọn lửa tình yêu xuyên thời gian

Cỏ ba lá hoa trắng là một loài cây nhỏ, nhưng đặc biệt được trân trọng tại New Zealand. Loài cây giàu dinh dưỡng này, nguồn thực phẩm chủ yếu cho chăn nuôi gia súc, mang lại hàng năm cho đảo quốc Thái Bình Dương khoảng 5 tỉ đô la New Zealand (tương đương 3,3 tỉ euro).

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng tổ tiên của loài cỏ này là những loài vốn xa cách nhau đến mức mà cuộc hôn phối của chúng gần như là một phép lạ. Theo ông Ghamkar, "bố" của loài cỏ này gốc ở Azerbaidjian, "mẹ" vốn lớn lên ở vùng bờ biển Bồ Đào Nha. Nơi gặp gỡ của chúng rất có thể là tại vùng bờ biển Hy Lạp. Hậu sinh của cuộc hôn phối kỳ lạ này là một giống hoàn toàn mới. Giống cỏ ba lá trắng hiện nay có thể sinh sống được ở các môi trường đất hết sức khác nhau, ở các độ cao khác nhau, khí hậu khác nhau.

Cỏ ba lá hoa trắng. Ảnh : Wikipedia

Sau nhiều mò mẫm, các nhà khoa học đã thành công trong việc tái hôn phối các hậu sinh của cha mẹ cỏ ba lá, để tạo nên những giống cỏ mới. Họ hy vọng sẽ cho ra đời những giống cỏ ba lá mới với nhiều gen hoang dã, giúp cho loài này có sức kháng cự tốt hơn trước các biến đổi khí hậu sắp tới. Kết quả ban đầu cho thấy loài cỏ mới có rễ sâu hơn, chịu nóng tốt hơn, tiêu thụ ít phốt pho hơn…

Các nhà truy tầm New Zealand kể rằng, trong những chuyến đi tìm kiếm gian truân của họ tại Sibêri, tại các vùng đất Nga, họ đã được dân Nga tiếp đón nồng hậu, sau những phút nghi ngờ đầu tiên. Sau chuyến đi này, một nhà nghiên cứu New Zealand tự hỏi : ta sẽ phản ứng ra sao khi một nhà sưu tầm người Nga đột ngột xuất hiện trong vùng, để tìm kiếm các loài cây dại, liệu ta có mở lòng với khách ?

***

Trái đất bị hâm nóng, các giống loài thực động vật trên đường tuyệt diệt là các đe dọa hàng đầu đối với nhân loại thế kỷ 21. Liệu lý trí sáng suốt và tình yêu xuyên thời gian có giúp loài người kịp hội được sức mạnh để hóa giải các thách thức, trước khi quá muộn ? Liệu ngân hàng hạt giống cây hoang sẽ là phương tiện giúp nhân loại thích ứng hiệu quả với những hoàn cảnh khắc nghiệt mới, hay sẽ thật sự là những đồ mang theo của những gia đình sống sót trên con thuyền Nô-ê thời hiện đại ?

Các nhạc phẩm giới thiệu trong tạp chí : Ban nhạc Jiu Ye (Cửu Dã), Trung Quốc, có tôn chỉ ủng hộ người lao động di cư, cổ vũ giải phóng phụ nữ. 

Trong Thành