Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Cuộc sng này đy nhng vn đ. Con người, bt k giàu hay nghèo, da trng đen hay vàng, có nim tin tôn giáo hay vô thn, v mt th xác tâm lý hay tinh thn, cá nhân gia đình tp th quc gia hay toàn nhân loi, trong mi công vic và đi ht, đu có những vấn đ và nhng th thách trong đi sng.

lyvatinh

Hiểu được con người và điu gii được cm xúc cũng là mt trong các k năng quan trng nht ca lãnh đo. Hình minh họa.

Mỗi thi đi đu có nhng vn đ và th thách ca riêng nó. Và làm người thì chc chc ai cũng có vn đ ca riêng mình. Và ai cũng có đy cm xúc. Nó không phân bit bt c ai.

Vấn đ trong cuc sng không phi là làm sao chúng ta không có quá nhiều vn đ, hay không có quá nhiu cm xúc, mà là làm sao đ điu gii, qun lý các vn đ và cm xúc ca chính mình và nhng người tương tác vi mình.

Câu hỏi thường đt ra xưa nay là rng đng trước nhng s kin ln lao, những người lãnh đo quc gia gii quyết nó, ly các quyết đnh h trng, bng lý hay tình, hay c hai ?

Theo nhà kinh tế hEric Stark Maskin thuộc trường Đi hc Harvard, người đot gii Nobel kinh tế năm 2007, thì khi Giám đc điu hành mt công ty (CEO) ly bt c mt quyết đnh quan trng nào, người ta s dng c hai lý và tình cùng lúc. Chng hn, khi chúng ta có s đng cm thì chúng ta dễ nhn ra được nhng điu/du hiu mà b giu kín nếu chúng ta ch s dng lý trí mà thôi. Ông cũng bin lun rng hiu được đng cơ và cm xúc ca người khác là vô cùng h trng trong vic ni kết hiu qu các tình hung mang tính chiến lược và tương tác.

Thật vy, hiu được cm xúc ca người khác có l là chìa khóa quan trng nht trong quan h con người. Lý, thì người ta d trình bày hơn, d din đt hơn. Nhưng cm xúc con người thì rt là phc tp. Phc tp đến đ nhiu khi chính mình không hiu được mình, và không hiu vì sao mình li có nhng cm xúc như thế. Nó vô hình và vô ngôn đ din t đy đ.

Trong thời đi công ngh bn này, máy siêu vi tính và máy tính lượng t, nht là được trang b bi thông minh nhân to (artificial intelligence, AI), có thể thay thế con người hu như mi chc năng, ngay c viết tiu thuyết sc so, vào mt tương lai gn. Nhưng hiu được con người, có được các k năng đ gii quyết các vn đ ca con người (people’s skills) trong thi đi này, không phi là chc năng của máy móc. Người nào có được các k nàng này s bo đm là không b thiếu vic trong các thp niên ti.

Hiểu được con người và điu gii được cm xúc cũng là mt trong các k năng quan trng nht ca lãnh đo. Nhng nghiên cu khám phá mi nht trong vài thập niên qua v lãnh đo cho thy nhng người lãnh đo xut chúng xưa nay đu là nhng người có trí thông minh cm xúc (emotional intelligence, EI/EQ) cao. Đây là các đc tính bt biến vi thi gian.

Nhà kinh tế hDavid Deming thuộc đi hc Harvard nghiên cu t năm 1980 đến nay cho biết lương bng phn ln gia tăng đi vi các công vic đòi hi các k năng xã hi (social skills). Theo Deming thì đc được suy nghĩ ca người khác và phn ng li là một tiến trình vô thc, và các k năng trong bi cnh xã hi đã chuyn hóa trong con người hàng ngàn năm qua. Máy móc không th thay thế con người mt này.

Những người có ch s thông minh cao (intelligence quotient/IQ) chưa hn là người thành công hay lãnh đạo gii. Thiếu các k năng xã hi, thiếu nhn thc v chính mình (hay ý thc, self-awareness) là nhng bt li ln cho s nghip ca h. Không ai mun làm vic vi mt người đc đoán đc tài, nói dài nói dai, nói đàng làm no, thiếu thông cm và đng cảm, thiếu tinh thn tương thân tương tr, gian ln trí trá, hng hách kiêu căng, t cao t đi, chôm thành qu và ý kiến ca người khác mà không ghi nhn rõ ràng, vân vân…

Tiến sĩ Travis Bradberry là tác gi ca cun sách chuyên v thông minh cm xúc (Emotional Intelligence 2.0). Đây là tác phẩm vô cùng hu ích cho nhng ai mun làm vic xã hi, kinh tế, chính tr, hay nói chung là cn làm vic vi người khác. Nhiu tác phm khác v EQ cũng rt có giá tr. Trong lĩnh vc hot đng cng đng và vn đng dân ch, nhng kiến thc và kỹ năng này có l là cn biết và cn thiết hơn tt c. Lý do căn bn là vì nếu không hiu được đng cơ và cm xúc ca con người thì làm sao có th đng viên, truyn cm hng và thu phc được nhân tâm ? Nếu không thu phc được thì làm sao thành công đi với vấn đ trên bình din quc gia ?

Trong nhiều thp niên qua, người Vit hi ngoi có v ngày càng bt quan tâm đến nhng vn đ dân ch hay nhân quyn ti Vit Nam. Có rt nhiu lý do, không ch mt lý do riêng bit nào. Mt mõi là mt. Sau bao năm mit mài ai cũng cảm thy… nn. Bt lc là hai. Vn đ quá to tát trong khi s người quan tâm, dn thân và trách nhim ch đếm trên đu ngón tay. Thiếu lãnh đo là ba, và có l là chính. Không có lãnh đo tài gii, có tâm và có tm, có chiến lược, thì không th vn đng được ngun lc tài chánh và nhân s, trong ln ngoài nước, và không th huy đng và quy t các xu hướng và t chc có tim lc ngi chung li vi nhau. Bao nhiêu người nhit tình sau mt thi gian ngưng hot đng vì thiếu lãnh đo.

Nhưng tôi cho rằng văn hóa chính trị là nguyên do nn tng. Trung đim ca vn đ này là quan h gia con người vi nhau. Gia gii lãnh đo và người chu s lãnh đo, nói theo ngôn ng cTùng Phong Ngô Đình Nhu. Cũng như gia lãnh đo vi nhau, và gia nhng người chu s lãnh đo vi nhau. Vì các yếu t này nên không ai chu ngi vi ai, chuyn nh hóa thành ln, làm ln chuyn thay vì chuyn ln, nên mi nơi gn như chia năm x by, ngun lc vn đã không bao nhiêu lại b phân tán trãi mng, vân vân…

Tại sao mi cá nhân người Vit thì rt khá, nhưng trên bình din tp th, cng đng, đt nước, thì ch đng Vit Nam hin nay tht không xng đáng chút nào ?

Tôi cho rằng tt c đu là các vn đ thông minh cm xúc/EI/EQ. Nắm bt được các k năng này là chìa khóa đ xây dng con người, thay đi văn hóa, và thay đi chính tr. S không bao gi tr nếu chúng ta mun hc và mun thay đi.

Đây là các đề tài mà tôi s trình bày chi tiết hơn, qua các thí d c th trong lch s, qua người tht vic tht, cũng như qua các nghiên cu khoa hc, trong các bài ti.

Úc Châu, 15/05/2019

Phạm Phú Khải

Nguồn : VOA, 18/05/2019

Published in Diễn đàn