 | Tổng quan: | 3118178 |
Việt Nam không thực tâm thực thi công ước quốc tế về công đoàn
Dù tuyên bố sẽ thực thi công ước quốc tế về công đoàn và quyền lập hội của người lao động, chỉ thị mật của Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam cho thấy họ đang làm ngược lại.
Công đoàn là tổ chức chịu sự quản lý của Đảng cộng sản Việt Nam
Chỉ thị 24-CT/TW đóng dấu "mật" bị rò rỉ gần đây do Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam ban hành ngày 13/7/2023 về "Bảo đảm vững chắc an ninh quốc gia trong bối cảnh hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng" có 9 nội dung chính liên quan tới nhiều lãnh vực của đất nước.
Riêng về lãnh vực lao động, chỉ thị này hé lộ cho ta thấy chủ trương của Đảng cộng sản Việt Nam như thế nào.
Chỉ thị 24/CT/TW ra lệnh xây dựng Công đoàn Việt Nam vững mạnh ?
Theo sát chỉ thị này, Nghị quyết đại hội Công đoàn Việt Nam kỳ thứ 13 được tổ chức đầu tháng 12/2023 vừa qua đã vạch ra kế hoạch để xây dựng, đổi mới Công đoàn, gói ghém trong "ba khâu đột phá" như là nhiệm vụ trọng tâm.
Ba "khâu đột phá" này là gì ?
Khâu thứ nhất : Đẩy mạnh thương lượng tập thể với trọng tâm là tiền lương, tiền thưởng, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, an toàn vệ sinh lao động.
Nếu chỉ nhìn nội dung khâu thứ nhất này thì không có gì sai. Chuyện bảo vệ người lao động của một tổ chức tự gọi là đại diện người lao động hiển nhiên phải là như vậy. Nhưng tại sao bây giờ lại gọi đó là "đột phá" ?
"Đột phá" theo định nghĩa là "tạo nên những bước chuyển biến mới và mạnh mẽ". Điều đó có nghĩa là Công đoàn thú nhận là từ xưa tới nay chưa làm được việc này, mà công việc chính yếu của Công đoàn Việt Nam như chúng ta thấy là làm tuyên truyền cho Đảng cộng sản Việt Nam và làm từ thiện, ban phát quà cáp những dịp hiếu hỉ cho giới lao động. Chỉ bây giờ mới có "đột phá" đẩy mạnh công tác bảo vệ quyền và lợi ích của người lao động ? Dù nhận thức này muộn màng, nhưng có còn hơn không.
Công đoàn tại Việt Nam chưa có tính độc lập nên có nhiều hạn chế về hoạt động
Tuy nhiên, một câu hỏi vô cùng quan trọng còn bỏ ngỏ là khâu đột phá này có tính tới chuyện sẵn sàng sử dụng đình công như là biện pháp gây áp lực với giới chủ doanh nghiệp khi thương lượng tập thể hay không ?
Cần phải nhắc lại là trong quá khứ, dưới thời chính quyền do Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo, Công đoàn chưa bao giờ tổ chức hay hướng dẫn bất cứ một cuộc đình công nào. Tất cả những thành quả về tăng lương hay tăng thưởng tới nay đều do đình công tự phát đem lại, kể cả ở những xí nghiệp có tổ chức công đoàn.
Nếu không có "đột phá" trong vấn đề này thì sức mạnh của Công đoàn chẳng khác gì sức mạnh của một con hổ không có răng. Né tránh đình công, Công đoàn không thể nào đấu tranh hiệu quả cho người lao động.
Khâu thứ hai : Tập trung phát triển đoàn viên, thành lập mới các công đoàn cơ sở ở các doanh nghiệp ngoài nhà nước.
Bất cứ đoàn thể nào cũng cần đông đảo đoàn viên để lớn mạnh, hoàn thành mục tiêu đề ra. Đối với công đoàn, khâu này cực kỳ quan trọng, mà theo các quan chức cao cấp của Công đoàn Việt Nam, là mang tính sống còn. Bởi số lượng đoàn viên của một tổ chức lao động sẽ có tính quyết định là tổ chức đó có quyền đại diện cho người lao động tham dự thương lượng tập thể hay không, trong bối cảnh sẽ có thêm cạnh tranh từ những tổ chức khác bên cạnh Công đoàn Việt Nam.
Vì tính chất quan trọng của nó, Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã ban hành Nghị quyết 02NQ/TW vào năm 2021 chỉ đạo số lượng đoàn viên mà Công đoàn phải đạt được theo những mốc thời gian cụ thể.
Việc chiêu dụ người lao động gia nhập công đoàn cơ sở trong thời gian đầu không quá khó. Bởi, như thú nhận của một số quan chức, cán bộ Công đoàn đính kèm giấy xin gia nhập Công đoàn vào hồ sơ hợp đồng làm việc. Người lao động ký các giấy tờ, đinh ninh rằng tất cả là cần thiết để có thể được đi làm. Sau này một số lớn sẽ ra khỏi Công đoàn vì thấy Công đoàn là vô bổ mà lại phải mất đi 1% tiền lương cho đoàn phí.
Năm 2023, tuy các cấp công đoàn đã kết nạp 853.389 đoàn viên nhưng số đoàn viên tăng thực sự chỉ có 192.733 đoàn viên. Đây là con số rất thấp so với chỉ tiêu đề ra (tăng thêm 887.666 đoàn viên), theo tạp chí Lao động và Công đoàn trong bài viết Cán bộ công đoàn"hiến kế" đẩy mạnh phát triển đoàn viên ngày 4/3/2024.
Với tổng số đoàn viên hơn 11 triệu tính tới cuối năm 2022, cộng với số đoàn viên tăng thực sự kể trên của năm 2023, thì tổng số đoàn viên năm 2023 chỉ là khoảng 11,3 triệu. Có nghĩa là con số 12 triệu đoàn viên tới năm 2023 là chỉ tiêu của Nghị quyết 02 NQ/TW đã không đạt được.
Tương tự như vậy, ta có thể dự đoán là mục tiêu 15 triệu đoàn viên vào năm 2028 là không thể thực hiện.
Khâu thứ ba : Xây dựng đội ngũ chủ tịch công đoàn cơ sở đáp ứng nhu cầu nhiệm vụ
Công đoàn Việt Nam được tổ chức theo 4 cấp : Cao nhất là trung ương (Tổng liên đoàn lao động Việt Nam), thấp hơn là "liên đoàn lao động tỉnh, thành phố", "công đoàn ngành trung ương". Sau đó là "liên đoàn lao động quận, huyện". Thấp nhất là "công đoàn cơ sở" ở các doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội.
Nhiệm vụ của công đoàn cơ sở rất nặng nề : Công đoàn là một tổ chức của Đảng cộng sản Việt Nam, có nhiệm vụ chính trị là tuyên truyền, vận động đoàn viên và người lao động thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng cộng sản Việt Nam. Song song với nhiệm vụ này, công đoàn cơ sở trên nguyên tắc là đại diện bảo vệ quyền và lợi ích của người lao động tại cơ sở, phát hiện và tham gia giải quyết khiếu nại, tố cáo, giải quyết các tranh chấp lao động… (theo Luật Công đoàn 2012).
Bộ luật Lao động 2019 còn quy định thêm là công đoàn cơ sở cũng như các tổ chức đại diện người lao động khác có quyền thương lượng tập thể, tổ chức đối thoại với chủ doanh nghiệp và cả quyền tổ chức đình công…
Để đáp ứng các nhiệm vụ nói trên, chủ tịch công đoàn cơ sở phải "có phẩm chất chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, lối sống lành mạnh, giản dị, trung thực, có kiến thức, kỹ năng, thái độ tích cực trong công việc. Họ phải có năng lực đoàn kết, tập hợp quần chúng vào tổ chức, có tác phong liên hệ mật thiết với đoàn viên, người lao động. Đồng thời, có kỹ năng tổ chức đối thoại giữa người lao động và người sử dụng lao động để giải quyết thấu đáo những vấn đề phát sinh trong quan hệ lao động, có bản lĩnh dám đấu tranh bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, người lao động" theo lời một cán bộ công đoàn cấp cao được trích trong cùng bài báo nói trên của tạp chí Lao động và Công đoàn.
Tính tới cuối năm 2022, cả nước có gần 125.000 công đoàn cơ sở. Chủ tịch của những công đoàn cơ sở này là ai ? Họ cũng chỉ là những công nhân lãnh lương của chủ doanh nghiệp. Họ phải làm chu toàn công việc ở hãng xưởng, cũng phải làm thêm giờ phụ trội để có đủ tiền sinh sống. Kiêm nhiệm thêm công việc công đoàn, họ là cái gai dưới con mắt nghi kỵ của chủ doanh nghiệp, rất dễ bị chủ doanh nghiệp trù dập.
Làm thế nào để tìm được quãng 125.000 con người "tài đức vẹn toàn" như vậy để làm chủ tịch công đoàn cơ sở ? Chỉ nhìn khối lượng công việc được giao phó và số lượng cùng chất lượng con người cần thiết cũng nhận ra rằng "khâu đột phá" này khó lòng thành công.
Chỉ thị 24-CT/TW tuyên bố sẽ phê chuẩn Công ước 87 (về tự do hiệp hội của Tổ chức Lao động Quốc tế, ILO), sẽ cho thành lập thí điểm tổ chức độc lập đại diện người lao động, nhưng không nêu thời điểm cụ thể
Với chỉ thị 24-CT/TW, Đảng cộng sản Việt Nam tiếp tục tuyên bố sẽ chủ động tham gia Công ước 87 của ILO về tự do hiệp hội, bảo vệ quyền được tổ chức, nhưng lại không ấn định thời điểm sẽ phê chuẩn công ước này.
Họ tuyên bố sẽ cho phép thành lập thí điểm vài tổ chức đại diện người lao động tại doanh nghiệp như đòi hỏi của các hiệp ước thương mại EVFTA (giữa Việt Nam và EU), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) nhưng cũng không nêu cụ thể bao giờ cho phép, đồng thời kèm thêm đe dọa sẽ "giám sát và xử lý kịp thời, nghiêm minh các tổ chức lao động hoạt động vi phạm pháp luật" và "ngăn chặn việc thành lập các tổ chức lao động trên cơ sở sắc tộc hoặc tôn giáo".
Chỉ thị 24-CT/TW ra lệnh tăng cường sức mạnh cho Công đoàn Việt Nam, cũng là để củng cố quyền lực của Đảng cộng sản Việt Nam. Điều này không mới, đã được Nghị quyết 02-NQ/TW lên kế hoạch từ năm 2021, nhưng những biện pháp đề ra không hiệu quả.
Việc trì hoãn sự thành lập các tổ chức độc lập của người lao động đi kèm với những đe dọa cũng nằm trong chính sách yểm trợ công đoàn nhà nước.
Trong lãnh vực lao động, chủ trương của Đảng cộng sản Việt Nam không có những thay đổi đáng kể, cho ta thấy họ không thực tâm thi hành những cam kết quốc tế đã ký.
T.K. Trần (Stuttgart, Đức)
Nguồn : BBC, 11/03/2024
Miền Bắc trước đây theo mô hình Xô viết, mọi người đều làm công cho nhà nước và đoàn ngũ hóa trong một tổ chức chính trị trực thuộc Đảng cộng sản được gọi là công đoàn.
Lễ khai mạc Đại hội lần thứ 12 Công đoàn Nhà nước Việt Nam ngày 24/09/2018 - Ảnh minh họa (vn.com)
Ngày nay kinh tế, xã hội và cả chính trị Việt Nam đã thay đổi, nhưng nhiệm vụ của công đoàn vẫn tồn tại như ngày nào.
Tham gia Hiệp định CPTPP, Hà Nội sẽ phải chấp nhận hoạt động của các nghiệp đoàn đại diện cho người lao động nhưng "không làm chính trị", nghĩa là không chịu sự lãnh đạo của Đảng cộng sản.
Như vậy Hà Nội đang chấp nhận 3 bước lùi : thứ nhất về tư tưởng "đấu tranh giai cấp" ; thứ hai là nới lỏng kiểm soát tầng lớp lao động ; và quan trọng nhất là Đảng cộng sản mất quyền trực tiếp lãnh đạo.
Quốc tế về quyền lao động…
Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) vào tháng 6/1950, nhưng Hà Nội vẫn chưa ký nhiều Công ước quy định về quyền lao động, như Công ước số 87 và 98 về tự do liên kết và thương lượng tập thể, là những quyền đã được hầu hết các nước thành viên ILO và Liên Hợp Quốc công nhận.
Khi gia nhập WTO vào 1/2007, Hà Nội đã hứa sẽ ký và thực thi hai Công ước nói trên nhưng đến nay vẫn không thực hiện.
Tranh tụng quyền lao động
Tham gia CPTPP, Hà Nội sẽ có 5 năm không bị trừng phạt thương mại đối với việc thành lập các nghiệp đoàn và 7 năm các nghiệp đoàn được liên kết với nhau.
Trong vòng 5 năm, Hà Nội cũng phải để các nghiệp đoàn thực hiện việc đàm phán thỏa thuận lao động tập thể về tiền lương, về thời giờ làm việc, về thời giờ nghỉ ngơi và các quyền lợi khác.
Nếu Hà Nội vi phạm các điều khoản đã ký nghiệp đoàn tại Việt Nam không có quyền khởi kiện, chỉ có chính phủ 10 quốc gia CPTPP còn lại mới có quyền kiện đòi Hà Nội thực hiện.
Việc vi phạm quyền lao động sẽ ảnh hưởng đến thị trường lao động và quyền lợi nghiệp đoàn 10 quốc gia còn lại, vì thế các nghiệp đoàn Việt Nam có thể làm việc với các nghiệp đoàn tại ít nhất 1 quốc gia có chân trong CPTPP, vận động chính phủ nước họ khởi kiện.
Hay nghiệp đoàn Việt Nam tổ chức tổng đình công trực tiếp tố cáo và vận động chính phủ các quốc gia khác khởi kiện.
Thủ tục khá nhiêu khê nên muốn mang lại kết quả, các nghiệp đoàn tại Việt Nam cần xây dựng liên kết chặt chẽ với nghiệp đoàn quốc tế.
Ngay cả việc chính phủ quốc gia khác có thành công trong việc kiện tụng, việc trừng phạt Hà Nội còn tùy thuộc vào quan điểm chính trị và ngoại giao của nước họ, nên họ có thể chọn thỏa hiệp với Hà Nội vì một lợi ích kinh tế hay chính trị nào đó mà bỏ qua việc trừng phạt.
Những người hoạt động nghiệp đoàn cần biết rõ giới hạn này để đừng hoàn toàn kỳ vọng vào các quốc gia khác trong CPTPP.
Thị trường lao động Việt Nam…
Vào đầu năm 2016, Bộ trưởng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Cao Đức Phát cho biết Việt Nam có 23 triệu nông dân, trong khi tổng cộng 11 nước TPP (cả Mỹ) chỉ có 20,5 triệu nông dân.
Tính trung bình nông dân trồng lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long thu nhập không quá 100 Mỹ Kim mỗi tháng, trong khi lợi tức trung bình của công nhân Việt Nam vào khoảng 250 Mỹ Kim mỗi tháng.
Tỷ lệ chênh lệch thu nhập là 2,5 lần và số thặng dư nhân lực tại nông thôn cũng rất cao khiến nông dân di cư đến các khu công nghiệp kiếm việc làm.
Về lý thuyết khi thị trường lao động bão hòa tiền lương sẽ quyết định bằng năng suất lao động và sẽ tương đương giữa các nước theo kinh tế thị trường.
Nhưng trên thực tế như Samsung sản xuất gia công theo dây chuyền được cài đặt với một tốc độ cố định, nên bất kể người làm việc trên dây chuyền là người nước nào thì năng suất lao động và sản lượng sản xuất đều như nhau.
Nhưng lương của công nhân Việt Nam chỉ bằng 30% lương công nhân Nam Hàn và chỉ bằng 1/2 lương công nhân Trung Quốc.
Nhằm thu hút đầu tư, Hà Nội sẽ tiếp tục kềm hãm mức lương tối thiểu để mức lương công nhân Việt Nam luôn thấp nhất trong số 10 quốc gia tham gia CPTPP.
Thị trường lao động lại luôn biến đổi. Samsung đã từng rời hầu hết các cơ xưởng từ Trung Quốc sang Việt Nam, Samsung có thể lại rời sang Bắc Hàn do lương công nhân rẻ hơn lại cùng một dân tộc, một ngôn ngữ và như thế sẽ ảnh hưởng nặng đến nhu cầu nhân dụng Việt Nam.
Các hoạt động kinh tế thì càng ngày càng đa dạng mỗi ngành nghề trong mỗi thời điểm lại có mức cung và cầu khác nhau.
Giới lãnh đạo nghiệp đoàn vì thế ngoài khả năng biết đàm phán còn cần kiến thức để hiểu rõ thị trường nhân dụng trong từng giai đoạn cũng như hiểu rõ về sách lược kinh tế của Việt Nam và thế giới.
Nghiệp đoàn độc lập với đảng chính trị
Nghiệp đoàn là tổ chức đại diện quyền lợi những người có chung một ngành nghề, như nghiệp đoàn thợ dệt, nghiệp đoàn thợ mỏ, nghiệp đoàn tiểu thương, nghiệp đoàn nông dân, nghiệp đoàn giáo chức, nghiệp đoàn báo chí, nghiệp đoàn công chức…
Gia nhập CPTPP, không chỉ người lao động phổ thông mới được quyền lập nghiệp đoàn mà cả những người lao động trí óc, văn phòng cũng có chung quyền lợi.
Vì thế nghiệp đoàn cần phải thực sự độc lập với tất cả các đảng phái chính trị.
Nghiệp đoàn phải do người lao động đứng ra thành lập, được người lao động nuôi dưỡng và phải luôn luôn đấu tranh cho quyền lợi người lao động.
Mỗi nghiệp đoàn cần có nội quy sinh hoạt, với đường lối đấu tranh công khai và rõ ràng phù hợp với luật pháp hiện hành.
Các nghiệp đoàn trên nguyên tắc là cạnh tranh với công đoàn nhằm phục vụ tốt cho người lao động, nên cần tránh lọt vào thế đối đầu với công đoàn không mang lại lợi ích thiết thực.
Những người lãnh đạo nghiệp đoàn ngoài sự hiểu biết và tài năng còn phải là người được người lao động thương yêu, tin tưởng và bầu lên qua những cuộc bầu cử dân chủ.
Như thế họ mới chính danh để đại diện người lao động thương lượng với cả chủ nhân lẫn nhà nước.
Họ cũng cần có khả năng và kinh nghiệm làm việc với các nghiệp đoàn khác, các chính phủ và các tổ chức quốc tế.
Về lâu dài Việt Nam sẽ tạo nên một tầng lớp lãnh đạo nghiệp đoàn khác hẳn với tầng lớp lãnh đạo công đoàn mà đa số là cán bộ công chức được Đảng cộng sản giao cho công tác tuyên truyền vận động chính trị.
Dư luận hiện đang rất lo âu về việc Hà Nội sẽ lập ra các nghiệp đoàn hình thức vẫn chịu sự kiểm soát của Đảng cộng sản.
Điều này dễ dàng xảy ra vì thế trong thời gian tới có thể có 3 hình thức hoạt động khác nhau :
1) công đoàn nhà nước làm nhiệm vụ chính trị cho Đảng cộng sản ;
2) nghiệp đoàn trong khuôn khổ giới hạn thương lượng với giới chủ ; và
3) những người hoạt động nghiệp đoàn âm thầm tổ chức biểu tình và đình công.
Biểu tình, đình công…
Từ khi Hà Nội tham gia kinh tế thị trường năm 1990 đã có hơn 6.000 cuộc đình công, tất cả đều tự phát và hầu hết mang lại kết quả tốt, đặc biệt là 2 cuộc tổng đình công phản đối chính sách của Hà Nội.
Vào dịp cuối năm 2005, diễn ra nhiều cuộc đình công đòi tăng mức lương tối thiểu cho công nhân tại các doanh nghiệp nước ngoài, có cuộc đình công lên đến năm, sáu chục ngàn công nhân tham dự.
Thủ tướng Phan Văn Khải đã nhanh chóng đáp ứng yêu cầu bằng cách ký chỉ thị tăng mức lương tối thiểu lên 40 phần trăm.
Cuối tháng 3/2015 nhiều cuộc đình công liên tục diễn ra tại khu công nghiệp Sài Gòn, Bình Dương, Tiền Giang, Tây Ninh, Long An… phản đối chính sách bảo hiểm xã hội đã được Quốc hội thông qua.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ngay tức thì tuyên bố sẽ đáp ứng nguyện vọng công nhân bằng cách kiến nghị lên Quốc hội sửa đổi Luật Bảo hiểm Xã hội.
6.000 cuộc đình công mang lại kết quả cho thấy sức mạnh của người lao động trong việc thương lượng với chủ nhân và nhà nước.
Một số cuộc đình công khi chấm dứt, công nhân đứng ra tổ chức đã bị sa thải và một số người sau đó bị bắt.
Một số trường hợp rõ ràng có những liên kết tổ chức nhưng công đoàn và nhà nước vẫn không kiểm soát được.
Theo hướng dẫn của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) luật lao động sẽ phải thay đổi, để khi có 50% cộng 1 thành viên ban chấp hành đồng ý biểu tình hay đình công thì nghiệp đoàn có quyền tiến hành.
Trong 7 năm đầu và thậm chí khi nhà cầm quyền Hà Nội chưa thay đổi cách nhìn về biểu tình và đình công thì bên trong các cơ sở doanh nghiệp luôn có những người lao động sẵn sàng khởi xướng và tổ chức các cuộc đình công.
Thực tế cũng cho thấy các cuộc biểu tình nhiều khi lên đến hằng trăm ngàn người tham dự nhưng đã nhanh chóng tàn lụi, nên cũng đừng kỳ vọng các cuộc biểu tình sẽ thay đổi thể chế như đã từng xảy ra ở Ba Lan.
Hướng tới tự do
Rõ ràng Việt Nam đang từng bước thay đổi, nghiệp đoàn "không làm chính trị" sẽ chính thức hoạt động, nhưng sức mạnh của tầng lớp lao động về cả kinh tế lẫn chính trị đều luôn bị Đảng cộng sản kềm hãm.
Muốn xã hội phát triển toàn diện và công bằng Việt Nam lại cần có những chính sách những đạo luật tiến bộ. Muốn thế cần có những đấu tranh nghị trường, đấu tranh giữa các đảng chính trị với nhau.
Khi Việt Nam có tự do và có đa đảng, các nghiệp đoàn mới tạo quyền lực chính trị bằng cách ủng hộ các chính đảng có chính sách xã hội tiến bộ phục vụ cho quyền lợi tầng lớp lao động nghèo. Hoặc ủng hộ những chính đảng đề ra những chính sách có lợi cho các thành viên trong từng nghiệp đoàn.
Những người hoạt động nghiệp đoàn ngày nay sẽ vượt qua những thử thách, rút tỉa những kinh nghiệm để trở thành những người lãnh đạo đóng góp cho một Việt Nam tự do, dân chủ, và tạo công bằng cho xã hội.
Melbourne, Úc Đại Lợi, 22/11/2018
Nguyễn Quang Duy
"Hiện nay xã hội vẫn băn khoăn trước tình trạng một bộ phận công nhân, người lao động có biểu hiện phai nhạt về chính trị, chỉ lo nhiều đến những vấn đề lợi ích kinh tế, đời sống cụ thể trước mắt, ít quan tâm đến những vấn đề cơ bản, lâu dài, có tính chiến lược như ý thức giác ngộ giai cấp, bản lĩnh chính trị, vai trò, sứ mệnh lịch sử, trách nhiệm của giai cấp công nhân... ; một số bị các thế lực xấu, thù địch tác động, lôi kéo, kích động, đã có những việc làm sai trái, gây mất ổn định an ninh, trật tự, an toàn xã hội".
Công đoàn tay sai : lãng phí tiền dân
Đó là lời hờn dỗi và trách móc nhưng lo âu không nhỏ của Tổng Bí thư đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng trong bài phát biểu ngày 25/09/2018 tại Đại hội Công đoàn Việt Nam lần thứ 12, nhiệm kỳ 2018- 2023, tổ chức tại Hà Nội ngày 25/09/2018.
Nhưng tại sao ông Trọng lại bất bình ngớ ngẩn như thế ? Làm gì có chuyện "xã hội băn khoăn". Chỉ có đảng lo lắng mất ăn mất ngủ khi thấy đội ngũ nồng cốt trong dân không còn muốn gắn bó xương máu gì với đảng nữa.
Ai cũng biết, và tất nhiên hơn cả ông Trọng , người lao động Việt Nam không thể cứ bảo trì cái gọi là "bản lĩnh chính trị" trơ rỗng theo đảng để húp nước lã mà sống hay sao ?
Nhu cầu trước mắt sống còn mỗi ngày của người công nhân, trong mọi thời đại là lo làm sao có cơm ăn áo mặc chứ không phải chuyện viển vông chính trị giả dối kiểu Cộng sản.
Nguyên nhân khác
Công nhân cũng cần được pháp luật và cán bộ của Công đoàn bảo vệ khi bị chủ nhân hành sử bất công hay đàn áp khi đình công đòi tăng lương hay cải thiện giờ làm, bữa ăn nhưng nhiều trường hợp đã chứng minh cán bộ Công đoàn đã "đi đêm" với chủ nhân, nhất là với chủ nhân người nước ngoài để hưởng lợi thay vì phải bênh vực và bảo vệ công nhân.
Công đoàn Việt Nam cũng đã bất lực không ngăn chặn được việc các Công ty Trung Quốc thu nhận hàng nghìn lao động Tầu Bắc Kinh, giả dạng du khách rồi ở lại chiếm mất việc làm của công nhân Việt Nam ở khắp nơi.
Theo Luật lao động và hợp đồng giữa Việt Nam và Trung Quốc thì giấy phép làm việc chỉ được cấp cho chuyên viên và những việc công nhân Việt Nam không làm được. Tuy nhiên, nhiều ngàn công nhân Tầu làm việc tay chân như khuân vác, phu hồ, đào xớiđã hoặc đang làm việc ở 3 dự án quan trọng gồm : Bauxite Tây nguyên, Formosa Hà Tĩnh, và Cụm khí điện đạm Cà Mau ở xã Khánh An (U Minh, Cà Mau).
Ngoài ra, Công đoàn cũng cố tình đứng ngoài việc nhiều tập thể công nhân Trung Quốc đã tự động lập làng, dựng phố, như Đông đô Đại phố ở Bình Dương ; du khách Tầu mở nhà hàng, hãng du lịch để ở lại Việt Nam qua dạng thuê người Việt làm chủ hay hùn hạp.
Đáng chú ý là Bộ Lao động, thương binh và xã hội không biết có bao nhiêu công nhân Tầu bất hợp pháp đang làm việc tại Việt Nam. Cũng không ai biết Việt Nam đã trục xuất về Trung Quốc được bao nhiêu công nhân tay chân bất hợp pháp.
Tất cả những nguyên do nêu trên, công với dự Luật thành lập 3 Đặc khu kinh tế tại Vân Đồn (tỉnh Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (tỉnh Khánh Hòa) và Phú Quốc (Tỉnh Kiên Giang) mà người dân lo sẽ lọt vào tay Trung Quốc, là nguyên nhân của những cuộc biểu tình chống Đảng trong 2 ngày 10 và 11/06/2018 của hàng trăm ngàn người, thuộc mọi thành phần, trong đó có công nhân ở Bình Dương, Biên Hòa, Sài Gòn.
Cuộc biểu tình này đã làm ông Nguyễn Phú Trọng và đảng cộng sản Việt Nam choáng váng, bất ngờ khiến dự kiến đem Dự luật 3 Đặc khu trở lại thảo luận tại Quốc hội bị đình hoãn, chưa biết đến bao giờ hay chết luôn.
Vì vậy mà ông Nguyễn Phú Trọng đã tức tối lên án người Lao động trong phát biểu ngày 25/09/2018 rằng :
"Một số bị các thế lực xấu, thù địch tác động, lôi kéo, kích động, đã có những việc làm sai trái, gây mất ổn định an ninh, trật tự, an toàn xã hội".
Trước đó, ông Trọng cũng sống sượng vu khống người biểu tình rằng :
"Những phần tử kích động đó là ai, thì toàn là thành phần bất hảo, nghiện hút ma túy, trộm cắp, đủ các kiểu. Cho nên phải có luật để bảo vệ an ninh quốc gia, bảo vệ an ninh mạng, bảo vệ quyền lợi của chúng ta.
Xem những thành phần bị công an bắt là ai ? Toàn là bất hảo cả".
(VTCNews và Zing.vn, ngày 17/06/2018)
Nghe mãi ngứa lỗ tai
Nhưng khi ông Trọng trách móc người lao động đã thờ ơ với đảng hay chống đảng thì ông có biết rằng, đảng do ông lãnh đạo, đã để cho một số không nhỏ cán bộ đảng viên lãnh đạo tự do tham nhũng, bóc lột dân cho đầy túi cá nhân và phe nhóm trên sức lao động và mồ hôi, đôi khi cả nước mắt, của các tầng lớp lao động trong nhiều năm qua ?
Công nhân lao động Việt Nam thời nay cũng đã quay lưng với thứ chính trị tuyên truyền lòe bịp của đảng vì mọi người đã chán ngấy đến tận mang tai khi phải nghe mãi những mỹ từ "của dân, do dân và vì dân" hay " dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" , nhưng chưa bao giờ thấy đảng thực hiện.
Những chiếc bánh vẽ trơ trẽn này cũng đã đánh lừa tầng tầng lớp lớp nhân dân lao động trong suốt 30 chiến tranh huynh đệ tương tàn do đảng cộng sản Việt Nam chủ động kéo dài từ 1945 đến 1975.
Đó là lý do tại sao, khi người công nhân thấy đảng nói như trăm voi mà không được bát nước xáo nên đã tìm đường "tự diễn biến" và "tự chuyển hóa" xa đảng bao nhiêu tốt bấy nhiêu.
Càng cứu càng nguy
Đó là lý do tại sao ông Trọng đã than phiền :
"Chất lượng đội ngũ công nhân nước ta đang có những dấu hiệu hụt hẫng và bất cập. Xu hướng phân hoá trong đội ngũ công nhân làm cho nhiệm vụ tập hợp lực lượng và nâng cao vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân đối với toàn thể xã hội trở nên khó khăn".
Trước tình trạng rã đám này,Tổng Bí thư đảng cộng sản Việt Nam đã chỉ thị Công đoàn phải :
1. Chú trọng nâng cao nhận thức, bản lĩnh chính trị cho công nhân, viên chức, người lao động. Tập trung tuyên truyền, giáo dục, giúp công nhân, viên chức, người lao động nhận thức sâu sắc hơn nữa về giai cấp, về Đảng, về tổ chức công đoàn…
2. Coi trọng công tác tuyên truyền, giáo dục, học tập, nghiên cứu và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Marx-Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng vào thực tiễn công tác. Nghiên cứu xây dựng cơ chế phối hợp tổ chức cho cán bộ, đoàn viên học tập, nâng cao trình độ giác ngộ chính trị.
3. Đặc biệt, phải kiên trì, sáng tạo và thực chất trong việc tổ chức học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, đề cao trách nhiệm nêu gương, tự giác học trước, làm trước của cán bộ công đoàn các cấp, đồng thời coi trọng việc xây dựng và nhân rộng các điển hình tiên tiến…
4. Chú trọng giáo dục giữ vững bản lĩnh, có ý thức nhạy bén chính trị, tăng sức đề kháng trước những biểu hiện tiêu cực, mặt trái của xã hội và sự chống phá, xuyên tạc của các thế lực thù địch, tuyệt đối không để các thế lực thù địch lợi dụng lòng yêu nước chân chính của công nhân, người lao động để kích động, lôi kéo biểu tình, tụ tập gây rối, làm mất an ninh, trật tự, gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc.
5. Các cấp công đoàn phải tích cực đấu tranh bảo vệ Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng ; thực hiện tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ; góp ý với đảng viên, phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ với hình thức phù hợp, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII về xây dựng Đảng".
Nhưng nội dung công tác không mới, không thay đổi từ 7 năm qua. Có mới chăng là ông Trọng phải nhắc lại để xác nhận đảng đã thất bại trong công tác xây dựng đảng. Quan trọng nhất là tình trạng nhiều cán bộ đảng viên, nhất là những lãnh đạo hàng đầu gọi là "cấp chiến lược", vẫn tiếp tục lửng lơ với chỉ thị phải tuyệt đối trung thành với đảng và phải kiên định Chủ nghĩa phá sản Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.
Tổ chức tay sai
Riêng với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, tổ chức lao động bao trùm của Công đoàn thì sự có mặt của tổ chức này trong hệ thống cầm quyền, chẳng qua chỉ là một bộ phận của đàng, do đảng và vì đảng mà hoạt động.
Ngân sách năm 2014 của tổ chức tay chân của đảng đã ăn mất 270 tỷ đồng tiến thuế của dân (báo Dân Trí, ngày 10/06/2016), nhưng hiệu năng lao động của công nhân Việt vẫn đứng thấp hơn nhiều nước trong khối ASEAN (Hiệp hội các nước Đông Nam Á), may ra chỉ hơn Cao Miên và Ai Lao trong một số lĩnh vực.
Khả năng tay nghề của người Việt Nam cũng rất thấp, trong khi đồng lương bình quân của người Việt chỉ tới 2.200 dollars mỗi năm, đa phần làm thuê cho các công ty nước ngoài.
Như vậy thì các Tổ chức lao động của Việt Nam, đứng bao trùm là Tổng Liên Đoàn Lao Động Việt Nam đã làm gì để nâng cao đời sống và trình độ lao động cho công nhân Việt Nam ?
Hay Việt Nam chỉ biết xuất khẩu lao động để kiếm tiền. Điển hình như năm 2017, đã có 134.751 lao động (trong đó, có 53.340 lao động nữ) ra nước ngoài làm việc, phần lớn đi Nam Hàn, Đài Loan, Nhật Bản và Mã Lai Á, theo Bộ Lao động, thương binh và xã hội.
Số tiền công nhân gửi về hàng năm ước tính 3 tỷ dollars, theo báo Lao Động ngày 18/06/2018.
Một lý do quan trọng nhiều thanh niên, thiếu nữ phải ra nước ngoài làm thuê vì con nhà nghèo, không có khả năng học lên cao và không phải là con ông cháu cha nên khó kiếm việc làm nuôi thân , chứ đừng nói đến chuyện phụ giúp gia đình.
Và với nghịch lý kinh tế phải lệ thuộc vào Trung Quốc để sống còn thì tương lai của đại đa số người lao động Việt sẽ chỉ mãi mãi là kẻ làm thuê, dù ở trong nước hay ra nước ngoài.
Vậy cho nên câu tuyên truyền "đảng đã cho ta sáng mắt sáng lòng" có nghĩa lý gì chăng, hay nó vẫn tối đen như mực ?
Phạm Trần
(28/09/2018)
