 | Tổng quan: | 3078838 |
Tập Cận Bình tái xuất, tuyên bố Trung Quốc sẽ đánh bại virus corona (VOA, 10/02/2020)
Sau một thời gian gần như vắng bóng và để cho Thủ tướng Lý Khắc Cường lãnh đạo chung trong nỗ lực kiểm soát dịch bệnh, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 10/2 xuất hiện trở lại, Reuters đưa tin, dẫn lại truyền hình nhà nước Trung Quốc.
Ông Tập Cận Bình đi kiểm tra việc phòng chống dịch virus corona ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 10/2/2020.
Ông Tập được trích lời nói rằng chính quyền nước này sẽ ngăn chặn tình trạng sa thải hàng loạt trên quy mô lớn do tác động của dịch bệnh.
Xuất hiện trên truyền hình trong lúc đi kiểm tra công việc của các lãnh đạo cộng đồng ở Bắc Kinh, ông Tập Cận Bình đeo khẩu trang và được kiểm tra thân nhiệt.
Người đứng đầu đảng Cộng sản Trung Quốc nói thêm rằng nước này sẽ cố đạt được các mục tiêu kinh tế và xã hội trong năm nay.
Ông Tập cũng lặp lại rằng Trung Quốc sẽ đánh bại virus.
Một nhà kinh tế cấp cao từng nhận định rằng tăng trưởng của Trung Quốc có thể giảm xuống đến 5% hoặc ít hơn trong quý đầu tiên của năm.
Hơn 300 công ty Trung Quốc, bao gồm Meituan Dianping - công ty cung cấp thực phẩm lớn nhất Trung Quốc, và nhà sản xuất điện thoại thông minh Xiaomi đang tìm kiếm các khoản vay lên đến ít nhất 57,4 tỷ nhân dân tệ (tương đương 8,2 tỷ USD), Reuters dẫn hai nguồn tin từ ngân hàng cho biết.
Nhà sản xuất iPhone lớn nhất của Apple, Foxconn, cũng đã được chấp thuận tiếp tục sản xuất tại thành phố Trịnh Châu, thuộc miền trung đông Trung Quốc, nhưng chỉ có 10% lực lượng lao động chịu quay trở lại, một nguồn tin cho Reuters biết.
Trong khi đó, thành phố Thâm Quyến phía nam đã từ chối yêu cầu của công ty này là cho tái tục công việc tại đây.
Tính đến ngày 9/2, số ca tử vong vì dịch bệnh do virus corona gây ra đã tăng lên 908 người. Trừ 1 người ở Hong Kong, 1 người ở Philippines, còn lại tất cả số người chết đều tại Trung Quốc.
Hiện vẫn chưa rõ liệu loại virus corona mới có liên quan đến một khu chợ bán động vật hoang dã ở Vũ Hán, thủ phủ của tỉnh Hồ Bắc, hay không.
Các nhà khoa học tại Đại học Hoàng gia London vừa công bố ước tính mới về tỷ lệ tử vong tổng thể là 1%. Nhưng họ nói rằng con số này có thể dao động từ 0,5% đến 4% và cảnh báo rằng "có sự không chắc đáng kể", do mức độ giám sát và báo cáo dữ liệu khác nhau.
******************
Do virus corona, Trung Quốc đối mặt với virus đòi tự do ngôn luận (RFI, 10/02/2020)
Tại Trung Quốc, chính quyền Bắc Kinh đang vật vã đối đầu cùng lúc với hai loại virus : Một là virus corona đang hoành hành và hai là virus đòi cải cách "chính trị". Cái chết của bác sĩ Lý Văn Lượng, một trong số tám bác sĩ đầu tiên báo động về sự xuất hiện của virus corona chủng mới đã làm dấy lên làn sóng chỉ trích và đòi tự do ngôn luận.
Tầu điện ngầm ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vắng người vì dịch virus corona mới, ngày 10/02/2020. Reuters/Carlos Garcia Rawlins
Đảng cộng sản Trung Quốc cứ tin rằng mình đã làm chủ sự thật. Thế nhưng, cái chết của Lý Văn Lượng do nhiễm virus corona khi chăm sóc một người bệnh đang gióng chuông báo động chế độ chuyên chế lâm nguy. Hình ảnh tự chụp của vị bác sĩ nhãn khoa trẻ tuổi đang trên giường bệnh đăng trên các mạng xã hội chẳng khác gì một bằng chứng tố cáo chế độ toàn trị, đồng thời làm bùng phát những lời kêu gọi hiếm có đòi cải cách chính trị và tự do ngôn luận.
Hai lá thư công khai đòi tự do ngôn luận từ một số nhà trí thức đã được đăng trên mạng xã hội Weibo (tương đương với Twitter) nhưng ngay sau đó đã bị kiểm duyệt. Lá thư thứ nhất được 9 giáo sư tại một đại học có tên tuổi ở Bắc Kinh ký tên đưa ra năm yêu sách, trong đó đòi hỏi thứ nhất là lấy ngày mồng 06 tháng Hai là ngày tự do ngôn luận toàn quốc. Đối với nhiều người dân Trung Quốc, bác sĩ Lý qua đời vào ngày 6/2 chứ không phải là ngày 7/2 như thông báo của chính quyền.
Theo báo Pháp Le Monde, con số "năm" đòi hỏi cũng không phải là một sự ngẫu nhiên. Đặng Tiểu Bình vào cuối năm 1978 từng đưa ra 4 cam kết hiện đại hóa đất nước, chủ yếu liên quan đến lĩnh vực kinh tế. Đòi hỏi thứ Năm là đòi "Dân chủ" do một kỹ sư điện đưa ra ngầm nhắc đến "Mùa Xuân Bắc Kinh".
Thư ngỏ thứ hai là do 10 giáo sư đại học Vũ Hán cũng đòi tự do ngôn luận - như được quy định trong Hiến Pháp, đồng thời còn kêu gọi chính quyền phải có lời "xin lỗi công khai" đối với những bác sĩ đưa ra báo động và phải công nhận bác sĩ Lý như "anh hùng dân tộc". Trước đó, hashtag "Tôi muốn có tự do ngôn luận" tập hợp được hơn 1,5 triệu lượt người xem nhưng cũng đã bị bộ máy kiểm duyệt xóa.
Đành rằng mô hình chế độ chuyên chế cho phép ông Tập Cận Bình khả năng "cách ly nghiêm ngặt" hàng trăm triệu người dân nhằm ngăn chận dịch bệnh lan rộng. Đành rằng chính sách cai trị độc tài cho phép các bệnh viện khổng lồ tại Trung Quốc mọc lên chỉ trong vòng vài ngày. Thế nhưng cái chết của bác sĩ Lý lại làm cho niềm tin của người dân vào chính phủ ngày càng thêm bị xói mòn. Bản "khế ước" ngầm mà chế độ cứ tưởng được người dân chấp nhận, tức là từ bỏ những quyền tự do cá nhân để đổi lấy an ninh và sự thịnh vượng, có nguy cơ bị tan vỡ.
Bởi vì, sự việc cho thấy rõ, lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình và guồng máy chính trị "hình chóp" của ông chưa bao giờ học thuộc bài học dịch SARS 2002-2003 làm hơn 650 người chết, 8.000 người bị nhiễm bệnh, hay trận động đất năm 2008, làm hơn 70.000 người chết, 18.000 người mất tích và hơn 374.000 người bị thương.
Nguyên nhân chính là gì ? Ngay khi đó là một lĩnh vực nhạy cảm, đảng cộng sản Trung Quốc tìm cách duy trì và gia tăng độc quyền thông tin. Hơn bao giờ hết, dưới thời Tập Cận Bình, việc kiểm soát thông tin đã trở thành một thách thức chính cho đảng cộng sản Trung Quốc.
Trong cuộc khủng hoảng y tế lần này, virus corona mới (2019-nCoV) mỗi ngày như trở thành một con "virus chính trị". Vụ việc như nhắc lại kinh nghiệm đau đớn trong những năm 1960. Các "đồng chí" lãnh đạo cấp dưới vì sợ hãi Mao Trạch Đông nên đã giấu giếm "Người Cầm Lái Vĩ Đại" tầm mức của nạn đói do "Bước Đại Nhảy Vọt" gây ra, thì nay những quan chức Trung Quốc bị quyền lực tối ưu của Tập Cận Bình khủng bố, nên không dám báo cáo tin xấu về virus corona.
Có lẽ không có gì ngăn chặn dịch bệnh hiệu quả hơn bằng tự do ngôn luận và tự do thông tin. Cuộc chiến chống dịch bệnh sẽ còn dễ dàng hơn khi Trung Quốc đặt niềm tin vào bác sĩ hơn là cảnh sát. Thậm chí đó còn là điều không thể thiếu. Không có tự do thông tin, thì sẽ chẳng bao giờ có được nền y tế công cộng bền vững, như kết luận của tờ Le Monde.
Minh Anh
*****************
Virus corona : Trung Quốc cố tránh khủng hoảng chính trị nội bộ (RFI, 10/02/2020)
Virus corona không chỉ lây lan trong dân chúng, mà xâm nhập cả vào bộ máy lãnh đạo ở cấp trung ương Trung Quốc. Bị chỉ trích gay gắt xử lý kém cuộc khủng hoảng bệnh dịch, Bắc Kinh đang cố gắng tránh xẩy ra một cuộc khủng hoảng chính trị nội bộ. Theo giới chuyên gia, đây là một thách thức to lớn, đầy rủi ro đối với Tập Cận Bình.
Trên một phố ở Thượng Hải, Trung Quốc, thời dịch virus corona. (Ảnh chụp ngày 10/02/2020) Reuters/Aly Song
Gần ba tuần sau khi cách ly thành phố Vũ Hán, rồi sau đó, cả tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, virus corona "biến thể" thành virus chính trị. Làn sóng chia buồn và phẫn nộ trên các mạng xã hội sau cái chết của bác sĩ Lý Văn Lượng (Li Wenliang), trong nhóm 8 bác sĩ đầu tiên báo động về dịch bệnh. Đầu năm 2020, vị bác sĩ 34 tuổi này đã bị công an câu lưu với cáo buộc "phát tán tin đồn" và ép buộc viết bản tự kiểm điểm hứa sẽ không có những "hành động vi phạm pháp luật" nữa. Thế nhưng, dịch bệnh lây lan quá nhanh, sức ép công luận rất lớn, Bắc Kinh đã phải lùi bước. Tòa Án Tối Cao Trung Quốc đã phải ra phán quyết phục hồi danh dự cho cả nhóm 8 bác sĩ.
Theo chuyên gia Antoine Bondaz, thuộc Quỹ Nghiên cứu chiến lược, được tuần báo L’Express trích dẫn, thì Bắc Kinh có ý đồ khi lùi bước như vậy : "Chính quyền Trung Quốc đã sử dụng vụ Lý Văn Lượng và 7 vị bác sĩ khác để dàn dựng cảnh cho thấy khả năng của chính quyền trung ương làm thay đổi quyết định của chính quyền địa phương. Chiến lược của Bắc Kinh là đổ lỗi cho chính quyền địa phương".
Thế nhưng cái chết của bác sĩ Lý lại là ví dụ minh họa biểu tượng cho sự yếu kém, trục trặc trong lãnh đạo xử lý khủng hoảng và hậu quả của chính sách kiểm duyệt thông tin. Bởi vì, ngay thị trưởng Vũ Hán Chu Tiên Vượng (Zhou Xianwang), khi trả lời phỏng vấn đài truyền hình Nhà nước vào cuối tháng Giêng vừa qua, đã giải thích, thành phố chậm đưa tin về virus corona vì chưa được phép của trung ương. Thế nhưng, Bắc Kinh không thể nào thừa nhận trách nhiệm vì sợ mất mặt, đe dọa chính trị nội bộ. Do vậy, chính quyền phải tìm ra những "chiêu" chạy tội
Trước tiên là "khoanh vùng trách nhiệm". Chuyên gia Bondaz nhận định : Điều quan trọng đối với chính quyền trung ương, đó là phải "Vũ Hán hóa cuộc khủng hoảng". Bởi vì nếu người ta nói đến trách nhiệm của Bắc Kinh, thì có nghĩa là Tập Cận Bình bị nhắm tới. Thế nhưng, "chiêu" này không ổn vì bệnh dịch đã nhanh chóng lan sang các nơi khác.
Vậy thì phải tìm kẻ "bung xung" ở bên ngoài. Trong số các "thế lực thù địch", dễ cáo buộc nhất là Hoa Kỳ. Theo Bắc Kinh, chính quyền Washington "đã gây ra và reo rắc hoảng sợ" khi cấm nhập cảnh những người không định cư tại Mỹ và từ Trung Quốc tới. Theo chuyên gia Bondaz, "kế" này nhằm đánh lạc hướng, thu hút sự chú ý của công luận vào một quốc gia bên ngoài. Cách thức này có thể mang lại ít nhiều hiệu quả lúc ban đầu, nhưng về lâu dài sẽ không ổn và mất sức thuyết phục.
Theo giới quan sát, chính quyền Bắc Kinh mò mẫm và không biết cách xử lý một cuộc khủng hoảng trên phương diện chính trị. Chuyên gia Bondaz nhấn mạnh, chính quyền Trung Quốc đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng : "Khủng hoảng càng kéo dài, thì tác động của nó lại càng lớn. Tất cả những thủ thuật về thông tin tuyên truyền chỉ có tác dụng lúc đầu. Sau một thời gian, người ta sẽ nghi ngờ khả năng của chế độ xử lý khủng hoảng" và "khi xẩy ra khủng hoảng về tính chính đáng trong nội bộ, thì điều này thật đáng lo ngại bởi vì người ta sẽ đòi tính sổ với những người cầm quyền".
Đức Tâm
***************
Virus corona làm Thượng Hải chìm vào hôn mê (RFI, 09/02/2020)
Từ hơn một chục ngày qua, những người dân Thượng Hải dám thò mặt ra đường phải chứng kiến một cảnh tượng siêu thực : một thành phố lặng như tờ và vắng như hoang mạc.
Khách bộ hành duy nhất tại khu tài chính Phố Đông (Pudong), Thượng Hải là một công an viên. Ảnh chụp ngày 05/02/2020. Reuters/Aly Song
Bệnh dịch virus corona chết người đã làm tê liệt một phần lớn Trung Quốc, nhưng những thay đổi chưa bao giờ ấn tượng như thế tại đô thị đông dân nhất và cũng thành phố cảng lớn nhất nước, đó là Thượng Hải (27 triệu dân).
Chấm dứt nạn kẹt xe và những vỉa hè đầy doanh nhân vội vã đến văn phòng. Các đường phố bây giờ vắng tanh, buồn thảm, cửa sắt những quán bar được kéo xuống và các tiệm buôn đóng cửa. Vài khách bộ hành hiếm hoi lướt qua như những cái bóng, giấu mặt sau chiếc khẩu trang.
Có vẻ như một quả bom hạch tâm đã rơi xuống thành phố trước đây đen kịt người, làm cho sự sống biến mất.
Đại lộ Bund ("Ngoại Than" trong tiếng Hoa) sang trọng chạy dọc theo bờ biển, hồi trước thường đặc nghẹt người thưởng lãm các công trình kiến trúc tân cổ điển kiểu Châu Âu. Nay những chiếc tàu chở đầy người trên dòng sông Hoàng Phố (Huangpu) đã mất tích, các tòa nhà chọc trời sừng sững hầu như trống rỗng.
Sự im lặng đôi khi bị phá vỡ bởi tiếng chuông của chiềc đồng hồ trên đỉnh tòa nhà gần trăm tuổi cao 90 mét của hải quan cũ.
Ông Zhao Feng, khoảng bốn mươi tuổi, là một trong những người hiếm hoi đi dạo tại đây, nói với AFP : "Ai cũng biết là không nên ra đường, nhưng mọi người đều mang khẩu trang cho yên tâm". Theo ông, thành phố "yên tĩnh vì người dân ý thức cao về phòng vệ".
Kỳ nghỉ Tết đến thứ Hai 10/02/2020 là kết thúc, nhưng nhiều tiệm buôn và cơ quan hành chính dự kiến để nhân viên làm việc từ xa.
Khác với nhiều nơi, Thượng Hải tránh được việc bị cô lập một phần hay toàn bộ. Nhưng cư dân chấp hành nghiêm chỉnh các quyết định của chính quyền, được thông báo bằng tin nhắn hay qua những chiếc loa phóng thanh được lắp đặt khắp thành phố, yêu cầu không nên ra khỏi nhà nếu không thực sự cần thiết.
Khi họ làm gan ra đường, mỗi khi thấy ai trước mặt là người đi bộ vội vàng băng sang bên kia đường. Trong hệ thống tàu điện ngầm, vốn là một trong số những métro lớn nhất thế giới, việc mang khẩu trang là bắt buộc, cũng như trong những cửa tiệm hiếm hoi còn mở cửa. Ở lối vào các công sở, người dân phải chịu kiểm tra thân nhiệt với một dụng cụ bằng nhựa được nhân viên bảo vệ chĩa một cách thô bạo vào trán.
Đối với những ai cố thủ trong nhà, chính quyền đưa ra một loạt lời khuyên như tập thể dục, và những phương cách để tránh lo âu trước viễn cảnh tử thần gọi tên vì dịch viêm phổi. Một tờ truyền đơn khuyến cáo : "Hãy giảm bớt việc đọc báo, nghe đài vốn chỉ làm người ta thêm lo sợ, bạn sẽ bớt khủng hoảng".
Tuy vậy không ít người vẫn cảm thấy nỗi buồn chán đè nặng. Một cư dân mạng bình luận dưới một quảng cáo của chính quyền về giảm stress : "Điều duy nhất có thể nói là tôi đã quá chán phải bó gối trong nhà suốt ngày".
Khi mặt trời vừa trở lại với thành phố đã nhiều ngày qua chìm đắm trong nỗi sợ con virus corona, một số người dân đã ra đường. Ngay lập tức chính quyền cho đăng mẩu quảng cáo mới trên các mạng xã hội : "Bạn không thể khử trùng bằng cách ra nắng".
Thụy My
Chính quyền Vũ Hán vừa khánh thành bệnh viện dã chiến khẩn cấp Huoshenshan đầu tiên, một trong hai bệnh viện đã được xây dựng cấp tốc trong 10 ngày nhằm cách ly và chữa trị các bệnh nhân nhiễm dịch cúm Vũ Hán. Nhóm bệnh nhân đầu tiên đã được chuyển đến bệnh viện có trên một ngàn giường bệnh và được khoảng hơn một ngàn các bác sĩ, y tá quân y của quân đội trực tiếp điều hành, theo như các bản tin cho biết.
Nhân viên y tế Trung Quốc ở Vũ Hán để hộp thức ăn cho bệnh nhân trên sàn nhằm tránh lây nhiễm. Hình chụp ngày 3/2/2020 - AFP
Việc xây dựng đã được "live-stream", phát hình trực tuyến qua mạng cho người dân Hoa lục có thể thấy được Đảng và Nhà nước đã không chỉ bảo vệ cho người dân của mình mà "cho cả thế giới" trước đại dịch ra sao trong cuộc chiến chống đại dịch, theo như một xã luận kêu gọi người dân đoàn kết trên tờ báo đảng Nhân Dân Nhật Báo tiếng Anh (China' virus battle unites people and protects world).
Điểm qua một số bài xã luận trên báo Nhân Dân hay Hoàn Cầu Thời Báo của Đảng trong vài ngày qua thì phần lớn các tin tức hay bài báo là nói về "quyết tâm" của Đảng và Chính phủ trước việc phòng chống và kiểm soát đại dịch. Nào là Tổng bí thư Tập Cận Bình chủ tọa phiên họp Bộ Chính trị, tuyên bố "đại dịch là một thử nghiệm to lớn cho hệ thống và năng lực quản trị của chính quyền, cần tổng hợp kinh nghiệm và rút ra bài học". Trong một bài báo khác thì viết rằng, "thành tựu khoa học cùng công nghệ sinh học và thông tin của Trung Quốc đã đóng vai trò to lớn trong cuộc chiến chống dịch bệnh Vũ Hán". Các bài báo còn xác quyết rằng, "thời gian sẽ chứng minh những quyết định sáng suốt của Trung Quốc và làm đất nước mạnh mẽ hơn sau khi chiến thắng cơn đại dịch".
Không chỉ những bài báo ca ngợi Đảng và Nhà nước như vậy, các bài báo còn chỉ trích Mỹ và phương Tây đã tận dụng cơ hội dịch bệnh tại Hoa lục để chống lại Trung Quốc, "tạo ra sự sợ hãi và hoang mang không cần thiết" và là những "vi-rút chính trị" tạo ra sự thù địch và kỳ thị.
Tất nhiên những quốc gia cộng sản như Trung Quốc vẫn luôn tận dụng mọi cơ hội cho mục đích tuyên truyền của mình, kể cả trong thiên tai hay cơn dịch bệnh như hiện nay. Báo đài, truyền thông, các trang mạng xã hội tại Hoa lục đã có vô số những bài viết kiểu ca ngợi, phản bác lại các thông tin được các chính phủ và truyền thông khắp thế giới theo dõi diễn tiến cơn dịch đưa ra. Nhưng việc phát hình trực tuyến hình ảnh, quang cảnh xây dựng các bệnh viện dã chiến nói trên còn có một nguyên do xa hơn mục đích tuyên truyền. Nó nhằm bào chữa, gỡ gạc lại chút uy tín, nếu có, của báo đài cùng quan chức đảng trước đó.
Ngày 27 tháng Một, tờ Toàn cầu Thời báo của Đảng đã đăng tải một tấm hình bệnh viện Huoshenshan nói trên với đề tựa, "Quá kinh ngạc ! Tòa nhà đầu tiên của bệnh viện Huoshenshan được xây trong 16 giờ đồng hồ" (Amazing ! Huoshenshan Hospital's 1st building completed in 16 hours !). Tờ Nhân Dân cũng đăng cùng tấm hình. Rồi đến Phó Tổng cục trưởng Thông tin của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lijian Zhao cũng dùng mạng xã hội để gởi lại tấm hình này ra. Zhao là một khuôn mặt trẻ của Bộ Ngoại giao, được thăng quan tiến chức rất nhanh nhờ thái độ hiếu thắng, thường tấn công Mỹ cũng như không bỏ dịp tung hô đảng qua các trang mạng xã hội.
Quả là kỳ tích ! Trung Quốc vốn nổi tiếng với tốc độ xây dựng tính bằng giờ, bằng ngày, theo như các tin tức vẫn thường được báo chí Trung Quốc đăng tải. Ai chẳng phấn khích trước việc xây bệnh viện chưa đến một ngày ?
Chỉ hơi đáng tiếc là tấm hình đó đã bị cộng đồng mạng phát hiện là... giả mạo, sau khi nó được lan truyền quá nhanh, quá nhiều về "kỳ tích" của Đảng. Bởi thật ra nó là một building đang được rao bán và nằm tại Thanh Đảo, cách Vũ Hán gần một ngàn cây số. Các mẩu tin bị gỡ bỏ lập tức và tin nhắn của Zhao cũng bị xóa bỏ. Những bản tin, các tấm hình giả mạo trên báo chí đảng vốn chẳng có gì lạ nhưng đây quả là một cú hớ quá lớn của các báo đảng, không ngờ rằng bị người dân "bắt giò" giữa khi đại dịch bùng phát và có quá nhiều người theo dõi.
Sau khi bị thế giới lên án việc giấu nhẹm các thông tin dịch bệnh ban đầu cũng như phản ứng chậm trễ để nó lan tràn, trong những ngày qua Trung Quốc luôn tuyên bố sẽ "minh bạch thông tin" và hợp tác cùng Tổ chức Y tế Thế giới với các nước trong việc ngăn ngừa và phòng chống dịch bệnh. Nhưng thế giới đã có quá dư lý do để nghi ngờ về "sự minh bạch" hay tin tưởng vào các số liệu, dữ kiện mà Trung Quốc đưa qua.
"Một lần bất tín, vạn lần bất tin", một đôi lần dối trá đã khó làm người khác tin tưởng được, huống hồ Trung Quốc đã hàng vạn lần gian dối, bất tín.
Đinh Yên Thảo
Nguồn : RFA, 04/02/2020
Virus corona : Quốc tế tiếp tục xa lánh Trung Quốc (RFI, 02/02/2020)
Khủng hoảng dịch viêm phổi tại khiến Trung Quốc mỗi ngày mỗi bị cô lập. Mỹ, Úc, cấm hẳn du khách Trung Quốc trong khi Nga tái lập chế độ visa. Gần 150 trường hợp lây nhiễm virus corona được phát hiện tại 20 nước. Trong bầu không khí bất an, cuộc di tản kiều dân nước ngoài tiếp diễn.
Nhân viên y tế chuẩn bị lên đường sang Vũ Hán đưa công dân Indonesia hồi hương. Reuters
Pháp, Đức, Anh, Mỹ, Ấn, Canada, Ba Lan, Tây Ban Nha, Nhật, Hàn, Úc... một loạt quốc gia đã và đang chuẩn bị đưa máy bay sang Trung Quốc di tản công dân của mình.
Trưa ngày 02/02/2020 chuyến bay thứ hai của quân đội Pháp đưa về cơ sở một trường sĩ quan lực lượng chữa lửa tọa lạc trong tỉnh Aix-en-Provence, gần Địa Trung Hải khoảng 300 người gồm công dân Pháp và 29 quốc tịch khác nhau, trong tinh thần tương thân tương trợ, theo tuyên bố của Ngoại trưởng Jean Yves Le Drian. Sau đó, những người di tản sẽ được cơ quan đại diện ngoại giao mỗi nước hỗ trợ hồi hương. Trước đó, máy bay của Đức cũng đã hồi hương khoảng một trăm kiều dân.
Song song với cuộc di tản kiều dân, Luân Đôn rút bớt nhân viên ngoại giao về nước chỉ để lại một số cộng sự viên cần thiết với vị đại sứ ở Bắc Kinh.
Về phần chính quyền Nga, tuy rất thân thiết với Bắc Kinh, cũng quyết định ngưng cấp visa cho lao động Trung Quốc và tái lập thị thực nhập cảnh đối với du khách đi theo đoàn.
Tú Anh
*****************
Trung Quốc : 304 người tử vong, virus corona lan mạnh, Ôn Châu bị cách ly (RFI, 02/02/2020)
Cho tới ngày 02/02/2020, dịch viêm phổi cấp tính chủng mới tại Trung Quốc tiếp tục lây lan, làm 304 người chết và 14.000 người bị lây nhiễm. Chính quyền Ôn Châu, cách trung tâm dịch Vũ Hán gần 700 km áp đặt biện pháp cách ly toàn thể 9 triệu dân. Mỗi nhà chỉ có một người được quyền đi mua thức ăn, hai ngày một lần.
Vì virus corona, Apple thông báo đóng cửa hiệu bán Smartphone tại Thượng Hải. Ảnh ngày 01/02/2020. Reuters
Quốc tế tiếp tục di tản kiều dân và cấm cửa du khách Trung Quốc. Doanh nghiệp nước ngoài ngưng hoặc giảm hoạt động. Tác hại lên nền kinh tế đã hiện rõ. Ngày Chủ Nhật, 02/02/2020 Ngân Hàng Trung Ương loan báo đầu tư kích hoạt kinh tế 1000 tỷ nhân dân tệ.
Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stéphane Lagarde phân tích :
"Trong thời khủng hoảng thì điện thoại thông minh cũng hết còn quyến rũ. Các rạp chiếu bóng, hàng quán vắng khách thưa người. Sau McDo, IKEA, Wallmart, Starbuck, Pizza Hutt hay KFC đến phiên Apple thông báo đóng cửa khoảng 40 địa điểm thương mại tại Trung Quốc.
Theo giới phân tích được tạp chí kinh tế Tài Kinh (Caixin) trích dẫn, siêu vi viêm phổi chủng mới corona đã làm cho các ngành dịch vụ từ quán ăn, du lịch cho đến giải trí bị thiệt hại 143 tỷ đôla ngay trong tuần nghỉ lễ đầu tiên của Tết Nguyên Đán.
Trung Quốc, trong bối cảnh tăng trưởng thấp nhất từ 30 năm nay, hy vọng kinh tế sẽ phục hồi với thỏa thuận hưu chiến thương mại với Mỹ. Thế nhưng, siêu vi corona làm tiên tan hy vọng này. Trong ngày Chủ Nhật, Ngân Hàng Nhà Nước Trung Quốc loan báo sẽ bơm vào thị trường 1.000 nhân dân tệ để hỗ trợ kinh tế".
Nguy cơ bất ổn xã hội
Thiếu thốn dụng cụ - thiết bị y tế, các hoạt động kinh tế bị đình trệ, Trung Quốc giờ có nguy cơ đối mặt bùng nổ xung đột xã hội. Việc các nhà xưởng phải kéo dài ngày nghỉ buộc chính quyền Bắc Kinh theo dõi sát sao tỷ lệ thất nghiệp do lo ngại bất ổn xã hội.
Vũ Hán, ổ dịch nhưng còn là lá phổi công nghiệp Trung Quốc, nhất là trong lĩnh vực lắp ráp xe ô tô và điện tử. Tâm trạng sợ virus corona buộc nhiều người ở yên trong nhà. Vào lúc nhu cầu khẩu trang và các thiết bị - dụng cụ y tế ngày càng cấp bácy, các nhà xưởng hoạt động hết công suất, nhưng tại nhiều doanh nghiệp, công nhân vẫn không trở lại làm việc.
Trả lời câu hỏi nhà báo Jelena Tomic của RFI, ông Samuel François, giảng viên Y khoa, đại học Vũ Hán nhận định hiện tại, người dân tại Vũ Hán vẫn còn "giữ nụ cười", chưa tỏ ra hoảng loạn, bất chấp tình trạng bị cách ly. Tuy nhiên, nếu tình hình này kéo dài, "tình hình có nguy cơ thay đổi".
Một điều chắc chắn, khi nhìn thấy những chiếc máy bay chở kiều dân các nước hồi hương cất cánh, những hình ảnh này sẽ hằn sâu trong ký ức người Trung Quốc. Hơn nữa, khẩu hiệu "Tôi là người Vũ Hán" không còn được lắng nghe tại Trung Quốc cũng như ở bên ngoài, cư dân Hồ Bắc, giờ cũng đang bị đối xử giống như là những người bị mắc bệnh hủi.
Tú Anh - Minh Anh
******************
Y học cổ truyền Trung Quốc chống virus corona ? (RFI, 02/02/2020)
Trung Quốc nổi tiếng có những bài thuốc bắc thần dược, nhưng chưa có "thuốc tiên" trị virus corona. Vào lúc Bắc Kinh ghi nhận đã có hơn 300 ca tử vong, trên 12.000 người bị viêm phổi, tại Trung Quốc những chai thuốc Song Hoàng Liên trở nên vô cùng khan hiếm.
Một hiệu thuốc tại Hồng Kông. Ảnh minh họa. Reuters
Lý do : loại thuốc này được chế biến từ một loài thảo dược chuyên trị ho, sốt hay viêm quản. Đây cũng là những triệu chứng do siêu vi corova gây nên.
Trong những ngày qua các giới chức y tế Trung Quốc nỗ lực thuyết phục dân tình tránh lui tới những chỗ đông người có khả năng lây nhiễm cao, nhưng các nhà thuốc là một ngoại lệ. Dịch bệnh đang lan tràn vẫn không làm nản lòng những người đứng xếp hàng đông như kiến đợi đến lượt vào mua thần dược Song Hoàng Liên và mua khẩu trang.
Mua khẩu trang là điều dễ hiểu, nhưng hiện tượng "lên cơn sốt" trước những lọ thuốc Song Hoàng Liên, chế biến từ một loài thảo dược, có cánh hoa vàng, đang khiến giới khoa học hoài nghi. Đành rằng, hôm 31/01/2020 chính Hàn Lâm Viện Khoa Học Trung Quốc quả quyết rằng loài dược thảo này có tính chất để "hút virus". Chỉ vài giờ sau đó công dân mạng và cả báo chí chính thức Trung Quốc cũng tỏ ra hoài nghi về kết luận này. Chính Nhân Dân Nhật Báo đã phải lên tiếng kêu gọi người dân chớ dùng thuốc dân tộc mà không tham khảo ý kiến của bác sĩ. Đài truyền hình nhà nước báo động "coi chừng phản ứng phụ hoặc bị công phạt".
Điều đó không có nghĩa là thuốc bắc, thuốc dân tộc bất lực trước một chủng virus mới "bất trị" như siêu vi corona. Hàng chục nhà nghiên cứu Trung Quốc đang quan tâm đến một loài thảo dược có tên gọi Cốt Khí Củ - Reynoutria japonica, lá nhọn tựa như rau răm của Việt Nam. Theo AFP Bắc Kinh quyết tâm khai thác thế mạnh của y học cổ truyền Trung Quốc trong việc đẩy lùi virus corona. Ngoài ra hàng chục chuyên gia về thuốc dân tộc cũng đã được điều tới Vũ Hán để tiếp tay với các bác sĩ tại thành phố đã bị cô lập từ hôm 23/01/2020.
Trung Quốc rất tự hào về ngành y học cổ truyền. Chính ông Tập Cận Bình từng gọi đây là "một kho tàng của nền văn minh Trung Hoa" và "đông y phải có một chỗ đứng xứng đáng hơn nữa bên cạnh ngành y học hiện đại". Năm 2016, doanh thu trên thị trường thuốc bắc tại Trung Quốc lên tới 120 tỷ euros.
Thanh Hà
****************
Virus corona : Bắc Kinh kêu gọi Châu Âu hỗ trợ chống dịch (RFI, 02/02/2020)
Trong bối cảnh cứ mỗi ngày có thêm gần 50 người chết và hàng ngàn bệnh nhân mới được kiểm kê, chính quyền Trung Quốc kêu cứu. Theo thông báo của chính phủ Trung Quốc, thủ tướng Lý Khắc Cường kêu gọi Liên Hiệp Châu Âu tạo thuận lợi cung cấp khẩn cấp trang thiết bị, dụng cụ y khoa.
Ảnh minh họa cho dịch viêm phổi do virus corona gây nên. Ảnh ngày 01/02/2020. Reuters/Feline Lim
Bản tin Tân Hoa Xã ngày 01/02/2020 cho biết, trong cuộc điện đàm với chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von Der Leyen, thủ tướng Trung Quốc đã giải thích tình hình dịch bệnh hiện nay ở Hoa lục nhất là ở Vũ Hán nơi mà ông gọi là "tuyến đầu" của cuộc chiến chống virus viêm phổi chủng mới.
Thủ tướng Trung Quốc cam kết sẽ tăng cường chia sẻ thông tin và hợp tác với Liên Hiệp Châu Âu chống khủng hoảng virus corona.
Trước quy mô lây lan nhanh chóng, giới y tế Trung Quốc có lẽ gặp nhiều khó khăn và thiếu phương tiện. (Xem giải thích của của bác sĩ Philippe Klein trên RFI-01/02/2020).
Ông Lý Khắc Cường kêu gọi Bruxelles và các thành viên Liên Hiệp Châu Âu hỗ trợ cho Trung Quốc, nhanh chóng cung cấp trang thiết bị khẩn cấp.
Tân Hoa xã cho biết chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von Der Leyen đã nhận lời trợ giúp y tế cho Bắc Kinh.
Tú Anh
*****************
Siêu vi viêm phổi : Thế giới bế quan tỏa cảng đối với người Trung Quốc (RFI, 01/02/2020)
Thứ Bảy 01/02/2020, khủng hoảng virus corona làm Trung Quốc ngày càng bị cô lập. Từ Châu Á, Châu Âu đến Úc, Mỹ, hàng loạt quốc gia từ chối mọi hành khách đến từ Hoa lục trong bối cảnh số người bị lây nhiễm lên đến gần 12.000, thêm 2.100 ca mới so với báo cáo ngày hôm trước.
Máy bay Mỹ hồi hương nhân viên chính phủ và công dân Mỹ từ Vũ Hán (Trung Quốc) hạ cánh xuống Riverside, bang Californie, ngày 29/01/2020. Reuters/Mike Blake
Cho đến hiện nay, dường như chỉ có Châu Phi và Nam Mỹ chưa bị dịch viêm phổi Trung Quốc lan đến, trong khi trên thế giới đã có khoảng 20 nước và vùng lãnh thổ đã bị lây nhiễm. Tại Hoa lục, số nạn nhân cũng tăng từng ngày. Tất cả mọi tỉnh thành đều bị lây nhiễm.
Trong bối cảnh này, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng kêu gọi dân chúng tránh sang Trung Quốc hoặc hồi hương về Mỹ trong giai đoạn có dịch này.
Biện phát mới là kể từ tối Chủ nhật 02/02, Washington cấm triệt những người không phải là công dân Mỹ, đã ở Trung Quốc 14 ngày qua, nhập cảnh vào Hoa Kỳ. Còn nếu là công dân Mỹ, hành khách sẽ bị cách ly 14 ngày để được theo dõi tình trạng sức khỏe.
Úc, cũng như Singapore và Mông Cổ tại Châu Á, và Ý ở Châu Âu cũng ban hành biện pháp tương tự đối với hành khách không phải là công dân bản địa.
Việt Nam, một nước láng giềng của Trung Quốc, thông báo ngưng cấp visa cho người Trung Quốc và những những người nước ngoài lưu trú tại Hoa lục trong hai tuần cuối cùng. Tin từ Việt Nam cho biết sáu trường hợp lây nhiễm. Từ chiều 01/02, các hãng hàng không Việt Nam ngưng các chuyến bay sang Trung Quốc. Riêng ở Sài Gòn, có bốn người mới bị cách ly để theo dõi, tất cả đều từ Vũ Hán trở về, trong đó có ba người Pháp (Tuổi Trẻ).
Trước tình trạng bế quan tỏa cảng của các nước trên đây, đặc biệt là của Châu Á và Hoa Kỳ, chính quyền Trung Quốc khuyến cáo tránh "hành động hoảng hốt vô ích và các biện pháp quá đáng".
Đại sứ Trung Quốc bên cạnh phái bộ Liên Hiệp Quốc ở Geneve cho là "Tổ Chức Y tế Thế giới tin tưởng vào khả năng chống dịch của Trung Quốc". Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Xuân Oánh chỉ trích "các lời nói và hành động của một số quan chức Mỹ là không có cơ sở và không đúng với thực tế".
Bác sĩ nước ngoài tin vào khả năng của các bệnh viện địa phương Trung Quốc
Trả lời RFI, từ Vũ Hán, bác sĩ Philippe Klein cho biết ông tin tưởng vào khả năng của các bệnh viện địa phương :
"Đến hôm nay (31/01), tình hình được cải thiện nhiều lắm. Với 30 bệnh viện lớn, mỗi bệnh viện có 1.000 giường, cộng với hai bệnh viện dã chiến, Vũ Hán có đủ khả năng để chăm sóc cho tất cả những người bị nhiễm siêu vi viêm phổi nghiêm trọng.
Người ta đã tính đến giải pháp cho nhập viện cả những trường hợp triệu chứng nhẹ mới xuất hiện. Bởi vì những người này, đang bị cách ly ở nhà, nhiều khi không tôn trọng các nguyên tắc phòng ngừa lây lan cho người khác. Phải nói là nhu cầu sử dụng dụng cụ xét nghiệm rất lớn vì còn phải kiểm chứng thường xuyên để coi những người đã bệnh có khỏi hẳn chưa. Do mỗi bệnh viện tại Vũ Hán có một bệnh viện "đỡ đầu" ở một tỉnh khác cho nên không thiếu hụt dụng cụ.
Trái lại, Vũ Hán thiếu thốn dụng cụ bảo hộ cho nhân viên y tế, bác sĩ, y tá… Trung Quốc đang nỗ lực tìm cách tái trang bị để không bị thiếu hụt lâu dài. Tôi nghĩ là trong nay mai, các trang thiết bị bảo hộ (áo choàng, quần, giày, găng, kính) sẽ về đầy đủ".
Tú Anh
********************
Virus corona : Số người chết tiếp tục tăng, bí thư thành ủy Vũ Hán nhận trách nhiệm (RFI, 01/02/2020)
Chính quyền Trung Quốc ngày 01/02/2020 loan báo, trong vòng 24 giờ, có thêm 46 người chết vì chứng viêm phổi cấp tính do virus corona mới gây ra, nâng tổng số nạn nhân lên thành 259 người.
Thành phố Vũ Hán, tâm ổ dịch virus corona mới, bị cách ly từ ngày 23/02/2020. Hector RETAMAL / AFP
Hầu hết các ca tử vong đều được phát hiện ở tỉnh Hồ Bắc, ổ dịch virus corona mới. Thông cáo của Ủy Ban Y tế Quốc Gia Trung Quốc còn nêu rõ tổng số người bị lây nhiễm tính đến ngày 31/01 là 11.791 ca trên cả nước, tăng thêm 2.102 ca nhiễm so với hôm trước.
Bị nhiều người dân chỉ trích là đã che giấu thông tin về dịch virus corona, ông Mã Quốc Cường (Ma Guoqiang), bí thư thành ủy thành phố Vũ Hán thừa nhận trách nhiệm là đã ra lệnh hạn chế di chuyển quá chậm trễ. Ông nói : "Tôi cảm thấy có tội và tôi rất ân hận".
Tỉnh Hồ Bắc, tâm dịch bệnh tại Trung Quốc, hiện vẫn bị cách ly. Mọi con đường đi vào thành phố đều bị ngăn chặn. Các phương tiện giao thông công cộng đều ngưng hoạt động nhằm tránh cho dịch bệnh lây lan.
Thị trường dầu lửa căng thẳng
Dịch viêm phổi cấp virus corona đã có những tác động đối với nền kinh tế thế giới. Giá cả trên thị trường dầu lửa tụt giảm thê thảm trong những ngày gần đây. Chỉ số hai loại dầu được niêm yết trên sàn chứng khoán là WTI tại New York và Brent ở Luân Đôn lần lượt giảm 16% và 12%. Giới quan sát lo ngại thị trường dầu khí có nguy cơ trở lại những tháng căng thẳng tồi tệ nhất như đã từng trải qua hồi tháng 5/2019 ở New York và tháng 11/2018 ở Luân Đôn.
Minh Anh
****************
Virus corona biến Vũ Hán thành một thành phố chết (RFI, 01/02/2020)
Virus corona biến Vũ Hán thành một thành phố chết ; Tin giả về dịch bệnh lan tràn trên mạng xã hội ở Malaysia ; Du lịch Thái Lan bị thiệt hại nặng do mất khách Trung Quốc ; Nga đóng cửa biên giới với Trung Quốc để chặn nguy cơ lây lan ; Cựu vương Bỉ nhận con ngoài giá thú sau nhiều năm chối bỏ. Đó là những chủ đề của tạp chí Thế giới đó đây cuối tuần này.
Một đại lộ chính ở thành phố Vũ Hán, không một bóng người, sau khi chính quyền thành phố cấm mọi phương tiện giảo thông không phải trọng yếu. Ảnh chụp ngày 26/01/2020. China Daily via Reuters
Virus corona : Vũ Hán giống như thành phố chết
Thành phố Vũ Hán, nơi xuất phát dịch viêm phổi do virus corona (2019-nCoV) gây ra, nay giống như một thành phố chết, kể từ khi lệnh giới nghiêm được ban hành. Kể từ nay, tổng cộng 56 triệu người bị cách ly tại các thành phố của tỉnh Hồ Bắc : một cái Tết Nguyên Đán của thời dịch bệnh.
Thông tín viên Simon Leplâtre tường trình từ Thượng Hải :
"Luc Liu, 30 tuổi, là người gốc Vũ Hán nhưng sống ở Pháp từ 5 năm nay. Anh đã về nước để ăn Tết với gia đình và kẹt lại trong một thành phố bị cách ly, nội bất xuất, ngoại bất nhập.
Anh nói : "Đường phố rất vắng vẻ, không có xe chạy nữa, có rất ít người đi trên đường". Bình thường, theo truyền thống ngày Tết, mọi người đi thăm gia đình, bạn bè, nhưng vào lúc này thì không thể đi được. Luc Liu cho biết : "Do chúng tôi đã hủy các cuộc viếng thăm, nên tôi ở nhà với bố mẹ. Cả ba chúng tôi ở nhà xem TV, gọi điện cho người thân để xem có ai bị bệnh không, mọi chuyện có ổn hay không. Trong khu nhà, do không ai ra ngoài được, nhưng vì chúng tôi cũng thèm nói chuyện với nhau, cho nên chúng tôi mở cửa sổ nói với sang".
Tuy thấy thời gian rất dài, nhưng Luc cảm thấy mừng là trong gia đình anh, trong số những người thân, không có ai mắc bệnh".
Malaysia : Virus corona và tin giả
Malaysia cũng là một trong những quốc gia có người bị nhiễm virus corona Vũ Hán. Từ đầu dịch bệnh đến nay, các tin giả và những bình luận mang tính kỳ thị sắc tộc tràn ngập các mạng xã hội, như tường trình của thông tín viên Gabrielle Maréchaux từ Kuala Lumpur :
"Một người đàn ông ngã quỵ xuống, những tiếng khóc và tiếng la bằng Hoa ngữ vang lên, những hình ảnh và âm thanh như thế trong video clip này dễ khiến cho người xem hoảng sợ. Nhưng thật ra đó là những hình ảnh không rõ lấy từ đâu và đã có từ năm 2015. Đó là một trong số rất nhiều tin giả đang lan truyền hiện nay.
Là phóng viên của nhật báo Malay Mail, Zurairi AR từ cuối tuần qua đã truy tìm và bác bỏ các tin giả đó. Anh nói : "Ca đầu tiên xác nhận nhiễm virus ở Malaysia là vào ngày 24/01. Ngay hôm sau, chúng tôi đã bắt đầu thấy có ít nhất hai tin giả, rằng có đến 2 ca nhiễm bệnh ở hai thành phố Malaysia. Rồi lại có chuyện tù nhân chết vì con virus này ở miền đông Malaysia !"
Nhưng điều làm nhà báo này lo ngại nhất, đó là thái độ kỳ thị sắc tộc đằng sau những tin giả đó. Anh nói : "Một số lãnh đạo tôn giáo và lãnh đạo chính trị đã bắt đầu có những phát biểu mang tính bài ngoại, xem virus corona là do Trời phạt Trung Quốc về việc đàn áp thiểu số người Hồi Giáo Duy Ngô Nhĩ, cũng như do việc người Trung Quốc ăn những loài vật mà Hồi Giáo cấm ăn.
Trên mạng Twitter, bộ Y tế Malaysia đã cảnh báo dư luận và đưa các bằng chứng để cho thấy đó là những hình ảnh giả".
Virus corona : Du lịch Thái Lan bị ảnh hưởng nặng
Tại Thái Lan, ngành du lịch Thái Lan đang bị thiệt hại nặng nề do virus corona ở Trung Quốc. Hàng trăm ngàn du khách Trung Quốc lẽ ra đến Thái Lan đã ở lại nhà vì sợ bị lây nhiễm.
Từ Bangkok, thông tín viên Carol Isoux tường trình :
"Trên đường phố Bangkok, thoạt nhìn người ta vẫn thấy có nhiều du khách từ khắp nơi trên thế giới. Thái Lan tiếp đón mỗi năm trên 10 triệu du khách Trung Quốc, trong đó có một phần khá lớn đến vào dịp Tết. Một số khách sạn, nhất là những khách sạn làm việc với các công ty du lịch ở Vũ Hán, trung tâm điểm của dịch bệnh, than phiền là có rất nhiều tour bị hủy, và mùa du lịch năm nay coi như là mất trắng.
Chính phủ Trung Quốc đã hủy toàn bộ các chuyến bay từ Vũ Hán và tạm thời cấm bán các tour du lịch theo đoàn, nguồn thu nhập chính từ du lịch Trung Quốc sang Thái Lan.
Theo chủ tịch hiệp hội các công ty lữ hành, Vichit Prakobsol, tình hình có thể sẽ trở nên trầm trọng. Câu hỏi đặt ra bây giờ là lệnh cấm du lịch sẽ kéo dài bao lâu, nhất là đối với các tour du lịch theo đoàn. Nếu lệnh cấm kéo dài, ngành du lịch sẽ bị thiệt hại nặng nề, hiện giờ thiệt hại do việc hủy các tour hiện nay được thẩm định là khoảng 50 triệu bath (1 triệu euro).
Dịch viêm phổi cấp tính SARS năm 2003 đã kéo dài khoảng 8 tháng. Du khách Trung Quốc là những du khách tiêu xài nhiều nhất ở Thái Lan, chỉ riêng họ đã chiếm 25% thu nhập của ngành du lịch, một ngành rất quan trọng đối với kinh tế của nước này".
Virus Corona : Nga đóng cửa biên giới với Trung Quốc
Ngày 30/01/2020, tân thủ tướng Mikhaïl Mischoustine thông báo đóng cửa các biên giới trên bộ với Trung Quốc để ngăn chặn sự lây lan của dịch viêm phổi cấp tính do virus corona. Hiện còn nhiều người lao động và du khách Trung Quốc vẫn đang ở trên lãnh thổ nước Nga.
Từ Moskva, thông tín viên Daniel Vallot tường trình :
"Nga có hơn 4.000 km đường biên giới với Trung Quốc và biện pháp này sẽ có liên quan đến tổng cộng 5 vùng, đặc biệt ở Siberia và vùng Viễn Đông Nga.
Chính phủ Nga nói rõ là biện pháp sẽ có hiệu lực hôm nay (30/01) và sẽ mang tính tạm thời, nhưng không cho biết là đến khi nào. Moskva cũng thi hành một biện pháp khác : công dân Trung Quốc sẽ không thể xin visa điện tử để đến các tỉnh vùng Viễn Đông, thành phố Saint-Petersbourg, và vùng Kaliningrad.
Trung bình mỗi năm có khoảng 1,5 triệu du khách Trung Quốc đến nước Nga. Thiệt hại có thể sẽ rất lớn, lên tới 100 triệu đôla, theo thẩm định của Hiệp hội các công ty du lịch Nga.
Hiện giờ (tính đến ngày 30/01) chưa có ca nhiễm virus corona nào được phát hiện trên lãnh thổ Nga. Nhưng chính phủ tuyên bố họ sẵn sàng đối phó với mọi tình huống. Các phương tiện phát hiện và ngăn ngừa dịch bệnh sẽ được huy động và đã được sử dụng ở các sân bay.
Ngoài ra, hơn 5.000 du khách Nga, hiện đang ở Trung Quốc, sẽ được hồi hương từ đây đến ngày 04/02".
Thanh Phương
*****************
Virus corona : Tòa án Trung Quốc phục hồi danh dự cho 8 bác sĩ (RFI, 31/01/2020)
Dưới áp lực rất lớn của dư luận, Tòa án Tối cao Trung Quốc hôm 29/01/2020 đã có một động thái chưa từng thấy từ trước đến nay : ra thông cáo khiển trách công an vì đã trừng phạt tám người bị cho là lan truyền "tin đồn".
Ông Chung Nam Sơn (Zhong Nanshan), chuyên gia về các bệnh đường hô hấp được mời lãnh đạo ủy ban nghiên cứu về virus corona (19/01/2020). China Daily via Reuters
Công an Vũ Hán, thành phố xuất phát dịch corona, vào ngày đầu năm dương lịch 01/01/2020 đã câu lưu tám bác sĩ vì "đăng tải hay lan truyền các thông tin sai lạc trên internet mà không kiểm chứng".
Nhật báo Thanh Niên Bắc Kinh cho biết, một bác sĩ bệnh viện Vũ Hán sau khi khẳng định có bảy bệnh nhân bị nhiễm SARS, đã bị công an bắt buộc phải làm cam kết không đăng những tin như vậy nữa.
Trong thông cáo, Tòa án Tối cao nhận định : "Tuy giờ đây đã biết được loại bệnh viêm phổi mới không phải là SARS, nhưng nội dung được tác giả đăng lên không hẳn là sai. Nếu công chúng hồi đó vì sợ dịch SARS theo "tin đồn" này, bắt đầu mang khẩu trang, khử trùng và tránh đến các chợ bán thịt rừng, thì có thể tình hình đã tốt hơn".
Có rất nhiều cư dân mạng Trung Quốc giận dữ đòi hỏi phải công khai phục hồi danh dự cho tám bác sĩ trên, coi họ là những người cảnh báo cần thiết nhưng bị chính quyền địa phương e ngại vì muốn giấu kín thông tin.
Tòa án Tối cao nhấn mạnh, một khi các tác giả và những người chia sẻ thông tin không có ý đồ xấu, thì cần phải có thái độ cởi mở hơn đối với những tin tức bị coi là không chính thống.
Bên cạnh đó, chính quyền thành phố Thiên Tân (miền bắc) hôm qua loan báo cho ngưng chức một thành viên ủy ban y tế địa phương vì thiếu trách nhiệm. AFP cho đây có thể là trừng phạt đầu tiên đối với một quan chức trong khuôn khổ cuộc khủng hoảng dịch virus corona.
Thụy My
*******************
Dịch virus corona : Chính sách hai mặt của Bắc Kinh trong việc sơ tán ngoại kiều (RFI, 31/01/2020)
Bệnh dịch virus corona mới ngày càng trở nên nguy hiểm, với số lượng người nhiễm và chết do virus tăng vọt từng ngày. Hàng loạt quốc gia muốn nhanh chóng đưa kiều dân thoát khỏi vùng tâm dịch, tuy nhiên chính quyền Trung Quốc, một mặt cho biết "sẵn sàng hợp tác với cộng đồng quốc tế", mặt khác gây trở ngại cho việc sơ tán ngoại kiều nhiều nước.
Chiếc Boeing 747-400 chở công dân Hàn Quốc từ Vũ Hán về đến Gimpo International Airport, Hàn Quốc, ngày 31/01/2020. Reuters/Heo Ran
Gần 10 ngày sau khi chính quyền Trung Quốc chính thức công bố dịch, ngày 22/01/2020, mới bắt đầu có những chuyến bay quốc tế đầu tiên đưa kiều dân rời khỏi vùng tâm dịch ở Vũ Hán (Wuhan). Theo nhiều phương tiện truyền thông, chính quyền Trung Quốc đã có nhiều biện pháp ngấm ngầm cản trở các công dân Châu Âu sơ tán về nước.
Theo nhật báo Pháp Le Figaro, trong lúc chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố Bắc Kinh "sẵn sàng hợp tác với cộng đồng quốc tế" để đối phó với khủng hoảng dịch bệnh, thì trong hậu trường, giới ngoại giao Trung Quốc có thái độ cứng rắn với các đồng nhiệm Châu Âu.
Hôm thứ Hai, 27/01, trong cuộc họp với một số đại sứ Châu Âu, đại diện của chính quyền Bắc Kinh đã bác bỏ các kế hoạch di tản đang diễn ra. Vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của chính quyền các nước, rốt cục Bắc Kinh đã nhân nhượng bằng cách hứa hẹn không chống lại các kế hoạch sơ tán ngoại kiều. Tuy nhiên, ngay cả khi đã có động thái nhân nhượng bề mặt, chính quyền Trung Quốc vẫn tiếp tục có các thủ đoạn "thọc gậy bánh xe", gây khó khăn cho việc hồi hương của kiều dân, theo một số nguồn tin ngoại giao Châu Âu.
"Thọc gậy bánh xe"
Hàng loạt trở ngại được dựng nên, từ việc đặt ra các đòi hỏi phức tạp về giấy tờ hành chính đối với những người muốn ra đi, cho đến việc các phi cơ Đức hay Pháp bị gây khó dễ trong việc hạ cánh tại Vũ Hán. Đặc biệt là việc vợ, chồng hay con cái của các ngoại kiều, mang quốc tịch Trung Quốc, không được chính quyền Trung Quốc bảo đảm là được phép rời khỏi lãnh thổ.
Kênh truyền thông BFMTV của Pháp tổng hợp nhiều nguồn tin quốc tế, theo đó chính quyền các nước Pháp, Đức, Úc, Anh và Ấn Độ đều gặp nhiều trở ngại trong việc tổ chức các cuộc hồi hương của kiều dân. Trong lúc Hoa Kỳ và Nhật Bản, hai đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc, đã sơ tán được hàng trăm người, thì các nước Châu Âu vẫn bị gây khó khăn.
Trung Quốc bị tố cáo là đã gây áp lực buộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trì hoãn không ban bố "tình trạng khẩn cấp toàn cầu". Cuối cùng trước nguy cơ dịch bệnh bùng phát vượt tầm kiểm soát, hôm qua 30/01, WHO đã tuyên bố "tình trạng khẩn cấp toàn cầu", có nghĩa là khủng hoảng dịch virus corona mới không còn là khủng hoảng nằm trong tầm kiểm soát của chính quyền Trung Quốc, mà đã trở thành vấn đề chung mà cộng đồng quốc tế phải có nghĩa vụ chung tay ngăn chặn.
Sự thật phũ phàng và nỗi lo mất mặt
Theo nhiều nhà quan sát, Bắc Kinh không ủng hộ kiều dân các nước rời khỏi Trung Quốc, bởi đây rõ ràng là một dấu hiệu cho thấy cộng đồng quốc tế không tin tưởng vào khả năng kiểm soát dịch bệnh của Bắc Kinh, một thực tế khiến chính quyền Tập Cận Bình thêm mất mặt trước công luận quốc tế. Về mặt đối nội, việc sơ tán hàng nghìn ngoại kiều, và có thể cả nhiều người Trung Quốc làm việc cho các công ty nước ngoài, ra khỏi vùng tâm dịch ở tỉnh Hồ Bắc, nơi khoảng 60 triệu dân Trung Quốc đang sống trong tình trạng nội bất xuất, ngoại bất nhập, rõ ràng là một vấn đề nhạy cảm, có thể gây những bất bình trong xã hội.
Dù sao, chính quyền Bắc Kinh cũng dần dần từng bước phải chấp nhận đối diện với những sự thật phũ phàng. Từ chỗ che giấu dịch, đến chỗ thừa nhận dịch ; từ chỗ gây khó dễ cho việc sơ tán ngoại kiều, chần chừ trong việc đưa khách du lịch Trung Quốc về nước, đến chỗ phải chấp nhận điều ngược lại. Chính quyền Bắc Kinh không có cách nào khác là buộc phải dần dần minh bạch tình trạng dịch bệnh, bởi càng che giấu, khủng hoảng càng có nguy cơ trầm trọng hơn.
Lo nhất là "các nước có hệ thống y tế bấp bênh"
Hồi cuối tuần trước, trong lúc chính quyền Trung Quốc thông báo chỉ có khoảng vài nghìn người nhiễm virus corona mới, và một chuyên gia của chính quyền dự báo đỉnh dịch sẽ đến trong mươi ngày tới, thì một số nhà khoa học Hồng Kông ước tính đã có khoảng 40.000 người nhiễm virus và nạn dịch sẽ chỉ đạt đỉnh vào khoảng tháng Tư, tháng Năm tới. Điều đó có nghĩa là dịch bệnh có nguy cơ sẽ lớn hơn gấp bội.
Thái độ hai mặt, lẩn tránh sự thực, ỷ mạnh hiếp yếu của chính quyền Trung Quốc gây lo ngại là sẽ góp phần làm dịch bệnh corona mới thêm nghiêm trọng. Hôm 30/01/2020, tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới Tedros Ghebreyesus cho biết nỗi lo sợ lớn nhất của WHO là "virus lây lan ở những nước có hệ thống y tế bấp bênh hơn nhiều", chứ không phải với các quốc gia phát triển có cơ hội nhanh chóng sơ tán kiều dân.
Cam Bốt là một ví dụ tiêu biểu. Quốc gia đàn em của Trung Quốc tại Đông Nam Á, để chiều lòng Bắc Kinh, đã khăng khăng khẳng định dịch bệnh virus conora mới hoàn toàn không phải là điều đáng sợ. Hôm 30/01/2020, thủ tướng Cam Bốt Hun Sen, trong một cuộc họp báo tại Phnom Penh, đã đe dọa đuổi các phóng viên và bất cứ ai đeo khẩu trang phòng dịch ra khỏi phòng họp.
Trọng Thành
*********************
Virus corona : Ngoại kiều nhiều nước ồ ạt rút khỏi Trung Quốc (RFI, 31/01/2020)
Trong lúc số người nhiễm virus corona mới và số người tử vong do virus tiếp tục tăng vọt tại Trung Quốc, ngày 31/01/2020, nhiều quốc gia đưa kiều dân trở về nước bằng đường hàng không. Nhiều nước khuyến cáo công dân chỉ nên đi Trung Quốc, trong trường hợp bất khả kháng. Một số nước thậm chí đình chỉ toàn bộ các tuyến bay đến và đi từ Trung Quốc.
Một chiếc Boeing 767-300 của hãng hàng không Nhật Bản chuẩn bị hồi hương các công dân Nhật tại Vũ Hán, Trung Quốc, ngày 30/01/2020. STR / JIJI PRESS / AFP
Nhật Bản và Hoa Kỳ là hai quốc gia đầu tiên đưa công dân rời tâm dịch Vũ Hán (Wuhan), từ ngày thứ Tư 29/01. Cũng hôm nay, Nhật Bản đưa thêm 149 công dân về nước, nâng số tổng số người Nhật rời khỏi Trung Quốc lên 565. Sáng nay, 368 công dân Hàn Quốc đã từ Vũ Hán trở về nước bằng đường hàng không. 18 người trong số họ có dấu hiệu nhiễm virus. Trong những ngày tới, sẽ có thêm 300 công dân Hàn Quốc rời Vũ Hán.
Về phía Châu Âu, chính quyền Bồ Đào Nha cho biết chuyến bay đưa khoảng 350 công dân Châu Âu từ Vũ Hán về nước, đã cất cánh sáng hôm qua, đến Trung Quốc trong ngày hôm nay. Hôm nay, Luân Đôn sẽ đưa khoảng 200 người hồi hương, trong đó khoảng 50 người là công dân Anh.
AFP hôm 30/01 cho hay, một số người Anh nói với BBC là việc vợ, chồng hay con cái của họ mang quốc tịch Trung Quốc không được chính quyền địa phương cho phép đi cùng buộc họ phải cân nhắc trở về nước một mình hay ở lại Trung Quốc với gia đình.
Đêm hôm nay, một phi cơ quân sự đưa khoảng 200 công dân Pháp rời Vũ Hán. Toàn bộ các công dân Pháp di tản, trở về Pháp hôm nay, sẽ được sống cách ly tại một trại nghỉ ở gần thành phố Marseilles, trong vòng 14 ngày, thời gian để xác minh xem họ có nhiễm virus corona hay không.
Một số quốc gia cắt đứt giao thông hàng không
Lo ngại virus corona, hàng loạt hãng hàng không lớn quốc tế thông báo đình chỉ hoàn toàn hoặc một phần các chuyến bay đến Hoa lục. Ý là quốc gia Châu Âu đầu tiên ngưng nối tuyến với Trung Quốc. Tối thứ Năm 30/01, thủ tướng Ý thông báo đình chỉ toàn bộ các chuyến bay đến và đi từ Trung Quốc, để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm. Trong số các hãng đình chỉ hoàn toàn các chuyến bay có hãng hàng không Pháp Air France (thông báo hôm 30/01), hãng hàng không Anh Britsh Airways (hôm thứ Tư 29/01).
Cùng ngày, Israel cũng thông báo không tiếp nhận máy bay đến từ Trung Quốc. Hôm nay đến lượt quốc gia Đông Nam Á Singapore tuyên bố không cho phép máy bay từ Trung Quốc hạ cánh tại đảo quốc.
Chính quyền hai nước Mỹ, Nhật hôm 30/01 khuyến cáo công dân nước này không đến bất cứ khu vực nào tại Trung Quốc, để tránh dịch, nếu không thực sự cần thiết.
Tiếp theo Bắc Triều Tiên, Mông Cổ và một số quốc gia Trung Á, đến lượt chính quyền Nga thông báo sẽ đóng cửa toàn bộ đường biên giới dài hơn 4.000 cây số với Trung Quốc, để bảo đảm an toàn cho dân chúng.
Trọng Thành
********************
Trung Quốc di tản dân Hồ Bắc đang du lịch ở nước ngoài (RFI, 31/01/2020)
Dân tỉnh Hồ Bắc và thủ phủ Vũ Hán đang du lịch ở nước ngoài sẽ được đưa về tận quê quán, nơi phát xuất dịch siêu vi Coronavirus và đang bị cách ly với thế giới.
Đoàn xe chở công dân Hàn Quốc hồi hương từ Vũ Hán, ổ dịch viêm phổi cấp tính do virus corona mới gây ra, rời phi trường Gimpo International Airport, ngày 31/01/2020. Reuters/Heo Ran
Theo thông báo ngắn, không chi tiết, của phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Xuân Oánh, những du khách này đang gặp "nhiều vấn đề khó khăn thực tế" ở nước ngoài, chính phủ sẽ nhanh chóng gởi máy bay chở họ về tận Vũ Hán.
Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stéphane Lagarde phân tích :
"Không chắc là những người Trung Quốc đang đi du lịch ở nước ngoài thật lòng muốn hồi hương. Nhưng theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc, tình cảnh của du khách Hồ Bắc và nhất là dân thủ phủ Vũ Hán, trung tâm phát dịch, rất phức tạp. Nếu không bị xem là cùi hủi thì ít ra là những ổ dịch tiềm tàng. Dù muốn hay không, con đường hồi hương của các du khách này bị đầy trở ngại, nói theo thuật ngữ của chính quyền Trung Quốc.
Cơ quan quản trị hàng không dân dụng bố trí hai chiếc máy bay của China Airlines sang Bangkok, Thái Lan và Kota Kinabalu ở Malaysia vào thứ Sáu (31/01/2020).
Trong số 11 triệu dân Vũ Hán, khoảng 5 triệu đã rời thành phố trước khi lệnh cách ly được ban hành, theo lời thị trưởng hôm Chủ Nhật (26/01/2020). Cơ quan du lịch thành phố cho biết thêm là hiện còn 4000 người còn ở ngoài lãnh thổ Trung Quốc, chưa về.
Lễ hội Tết Nguyên đán năm nay trở thành cơn ác mộng ở hầu hết các thành phố Hoa lục. Thời gian nghỉ Tết được kéo dài vì dịch đang hoành hành và cũng để tránh tình trạng lây nhiễm nơi sở làm. Đối với người dân Vũ Hán, ngày Tết năm nay không hề có".
Tú Anh
Trung Quốc : Một đế quốc tử chiến với một con virus
Đối với Tập Cận Bình, cuộc khủng hoảng virus corona lần này là thách thức lớn nhất trong sự nghiệp của ông ta. Và nếu trở thành đại dịch, các đối thủ đang âm thầm thì phản đối việc thâu tóm mọi quyền hành của ông Tập, có thể có hành động chống lại ông.
Các nhân viên an ninh đổi gác tại trạm kiểm soát nằm bên sông Trường Giang ở Cửu Giang (tỉnh Giang Tây), không cho qua lại Hồ Bắc, ngày 01/02/2020. Reuters/Thomas Peter
Dịch bệnh do virus corona tại Trung Quốc và Anh ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu là hai hồ sơ lớn trên các tuần báo kỳ này.The Economist chọn màu nền đen cho trang bìa, với hình Trái Đất được bịt mặt bằng một chiếc khẩu trang màu đỏ có năm ngôi sao vàng, màu cờ Trung Quốc. Trang nhất L’Express chạy tựa "Nạn nhân thực sự của Brexit là Châu Âu", trên nền lá cờ xanh của Liên hiệp với những ngôi sao màu vàng đã bị khuyết mất một chiếc, ngôi sao này được chú chó Ăng-lê mặt buồn rầu cắp nách mang theo.
Không có giao thừa cho Vũ Hán
Courrier International dịch bài phóng sự của trang jiemian.com ở Thượng Hải, kể về một đêm giao thừa náo loạn tại Vũ Hán. Bà Luo Jiamin, sau khi chăm sóc người chồng bị gãy xương tại bệnh viện, bị sốt kéo dài và cảm thấy rất mệt. Khám ở bệnh viện lần đầu không khỏi, mấy ngày sau khi quay lại, bà choáng váng khi thấy có đến… 500 người đã xếp hàng trước mình. Luo Jiamin trở về, chỉ muốn buông xuôi trong đêm cuối cùng của năm.
Còn tại bệnh viện trung ương Vũ Hán, các bác sĩ, y tá khoa hồi sức, nơi sự sống và cái chết chỉ cách nhau một lằn ranh mong manh, không có thì giờ nghỉ ngơi. Các bác sĩ, y tá phải mặc đến ba lớp trang phục bảo vệ : trước hết là một bộ combinaison (áo liền quần), nón, găng, túi bọc giày ; tiếp đến là bộ đồ khác kín mít màu trắng, rồi lại phải trùm lên khẩu trang, kính mắt và kính che toàn bộ khuôn mặt. Mất khoảng nửa tiếng đồng hồ để mặc, và sau đó đi đứng khó khăn, không thể uống nước hay đi vệ sinh.
Trưởng khoa Peng Zhiyong cho biết từ khi khởi đầu nạn dịch, do chi phí chữa trị quá cao, nhiều gia đình đã từ chối chữa tiếp cho thân nhân bị nhiễm virus. Dùng kỹ thuật ECMO (trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể) để hỗ trợ tuần hoàn và hô hấp tốn đến mấy chục ngàn nhân dân tệ (vài ngàn euro). Có gia đình chạy vạy vay mượn bạn bè người thân, chi đến đồng xu cuối cùng, nhưng cũng có gia đình phải xin "rút ống". Sau khi nhà nước hôm 19/1 loan báo loan báo việc trợ giá chi phí điều trị, bác sĩ Peng vẫn còn ngậm ngùi cho những người xấu số.
Giám sát mọi thứ nhưng không phát hiện được dịch bệnh
Trong bài "Giám sát tất cả, trừ sức khỏe", tờ Minh Báo ở Hồng Kông nhận định đây là thất bại của hệ thống giám sát Trung Quốc trước con virus corona. Với tất cả các công cụ sẵn có, lẽ ra chính quyền phải phát hiện được khi dịch vừa khởi phát. Tuy nhiên hệ thống này được thiết lập để đàn áp chứ không phải dành cho những dịch vụ hữu ích đối với dân chúng.
Tuy vụ này bề ngoài không có vẻ gì là chính trị, nhưng đã làm tăng sự hoài nghi của các nước láng giềng, chính quyền Trung Quốc đã thua một ván trên trường quốc tế. Người ta có thể đặt câu hỏi tại sao một cuộc khủng hoảng dịch tễ với tầm vóc như vậy lại có thể xảy ra, vào lúc Bắc Kinh sở hữu hệ thống giám sát ngày càng hoàn hảo. Chính quyền không ngần ngại tung tiền vào công nghệ thông tin, và đã trở thành một siêu cường về khoa học và công nghệ. Nhưng an ninh quốc gia được đặt lên trên hết, tự do cá nhân không là gì cả. Lẽ ra chính quyền có thể nhanh chóng theo dõi trên cả nước.
Theo bảng xếp hạng của trang nghiên cứu công nghệ Comparitech, trong số 10 thành phố có nhiều camera an ninh nhất, Trung Quốc chiếm hết 8. Không chỉ có Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu mà cả Trùng Khánh và Vũ Hán – thành phố xuất phát dịch viêm phổi lạ. Cần nhớ rằng hệ thống giám sát bao gồm cả nhận diện, tín nhiệm xã hội, thu thập và xử lý một khối dữ liệu khổng lồ (big data) mà người dân đã cung cấp.
Chính quyền và virus đi nghỉ Tết 20 ngày ?
Nhiều tờ báo Hoa lục khẳng định trường hợp nhiễm virus corona mới đầu tiên được phát hiện tại bệnh viện Vũ Hán ngay từ ngày 08/12/2019. Đến cuối tháng 12/2019, ủy ban vệ sinh dịch tễ của thành phố Vũ Hán ghi nhận 27 ca viêm phổi lạ, tuy "không có bằng chứng truyền từ người sang người". Hôm 31/12/2019 chợ Hoa Nam, giờ đây được coi là điểm xuất phát của virus corona, vẫn hoạt động bình thường, trong khi đã có nhiều nhân viên ngã bệnh và sau đó được chẩn đoán là bị nhiễm virus. Đến hôm sau chợ này mới được lệnh đóng cửa.
Minh Báo đặt câu hỏi, phải chăng chính quyền và con virus đều đi nghỉ Tết trong khoảng 20 ngày sau đó ? Làm thế nào mà phải đợi đến tận ngày 20/01/2020 mới biết được nhờ giáo sư Chung Nam Sơn (Zhong Nanshan) - bác sĩ chuyên về bệnh phổi đã cô lập được virus SARS - trả lời CCTV, là đã có lây từ người sang người, nhân viên y tế đã bị lây nhiễm, và không nên đến Vũ Hán ?
Rõ ràng trong vụ này, hệ thống giám sát đã bất lực trong việc đánh động các cơ quan hữu quan, và bảo đảm mạng sống cho cư dân của nước mình. Vì sao ? Theo tác giả bài báo, vốn là giáo sư trường đại học Lĩnh Nam (Lingnan) ở Hồng Kông, thì có hai lý do. Trước hết, chính quyền giấu nạn dịch vì sợ phải chịu trách nhiệm, hoặc sợ hình ảnh bị xấu đi. Thứ hai, hệ thống giám sát chỉ nhằm bảo vệ chế độ, chứ không quan tâm đến phòng ngừa dịch bệnh. Đến khi nạn dịch xảy ra thì các quan chức hoàn toàn hoảng loạn !
Để mất thời gian vàng vì chờ lệnh Tập Cận Bình
Trong bài "Tập Cận Bình trước thách thức của virus corona", L’Obs phê phán, Bắc Kinh chờ đến ba tuần lễ mới báo cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về cuộc khủng hoảng dịch tễ ở Vũ Hán, và phải chờ đến khi nhà lãnh đạo độc tài họ Tập ra lệnh thì bộ máy của chế độ mới bắt tay vào việc chống dịch lây lan.
Chính báo chí Hồng Kông, được tự do hơn các báo nhà nước ở Hoa lục đã lên tiếng báo động. Thành phố Vũ Hán vẫn cố tình che giấu nguy cơ, dường như để không làm ảnh hưởng đến hai hội nghị quan trọng từ ngày 12 đến 17/1. Hội nghị kết thúc "thắng lợi", không hề nhắc đến nạn dịch đang lây lan.
Chỉ hai ngày sau, giáo sư Chung Nam Sơn xác nhận virus không chỉ lây nhiễm mà còn đạt đỉnh "siêu lây", tức một người bệnh có thể lây cho nhiều người khác. Một bệnh nhân được phẫu thuật thần kinh cũng đã lây ngay cho một bác sĩ và 13 y tá ! Thế nhưng do muốn chứng tỏ bằng mọi giá là mọi việc vẫn ổn, hôm 18/1 thành phố còn cho mở buổi tiệc khổng lồ với 40.000 gia đình tham gia, để quyết tâm đánh bại kỷ lục thế giới. Sự vô trách nhiệm khủng khiếp này dẫn đến hậu quả là sau đó 60 triệu người Hồ Bắc bị cô lập.
Chuyện gì đã xảy ra : đang cố giấu suốt hơn ba tuần lễ, rồi đột ngột lao vào một cuộc chiến tổng lực vô tiền khoáng hậu ? Trả lời : đó là Tập Cận Bình. Tổng bí thư kiêm chủ tịch nước hôm 20/1 đã ra lệnh "kiên quyết chống việc virus corona lan tràn", đe dọa trừng phạt những ai giấu thông tin. Nhưng những tuyên bố cứng rắn này được đưa ra quá trễ, thời gian vàng đã mất, người ta lo ngại thiệt hại sẽ gấp 10 lần dịch SARS.
Siêu cường đại chiến siêu vi
Dành 8 trang báo cho chủ đề "Một đế quốc tử chiến với một con virus", Le Point nhận xét đối mặt với virus corona mới, có thể làm chết nhiều người hơn SARS, Trung Quốc chiến đấu với các phương tiện đại quy mô và những biện pháp khắc nghiệt.
Tờ báo kể ra một loạt biện pháp làm kỳ nghỉ Tết mang màu sắc của ngày tận thế : hủy bỏ các lễ hội, cấm du lịch theo đoàn, cấm buôn bán thú rừng, quân lính được gởi đến Vũ Hán bằng các phi cơ vận tải, xây dựng bệnh viện trong 10 ngày, điều đội ngũ y tế từ các nơi khác hỗ trợ. Công an trùm kín trong bộ đồ bảo vệ ngăn chận các ngõ vào, đại đô thị trở thành thành phố chết, các làng mạc dựng rào cản ; máy bay, xe lửa, métro không người, kiểm tra thân nhiệt tại các giao lộ, mọi người dân ra đường đều mang khẩu trang…
Phóng đại nguy cơ chăng ? Đối với các nhà dịch tễ học, thì thậm chí còn chưa đủ. Giáo sư Lương Trác Vĩ (Gabriel Leung) ở Hồng Kông còn khuyến cáo đóng cửa trường học và cho làm việc từ xa. Thực tế Bắc Kinh đã kéo dài kỳ nghỉ Tết đến 3/2 còn Hồng Kông đến 17/2. Chuyên gia này phản bác ý kiến cho rằng tỉ lệ tử vong của 2019 n-CoV thấp hơn SARS. Theo giáo sư Lương, tỉ lệ khi dịch bắt đầu khởi phát luôn thấp, như hồi dịch SARS Tổ chức Y tế Thế giới ước tính chỉ 3%, nhưng rốt cuộc lên đến 17% ở Hồng Kông.
Pháp hy vọng chế tạo được vaccin chống 2019-nCoV
Liệu có cách nào ngừa được con virus này ? Bài viết độc quyền trên trang Khoa học của L’Express cho biết "Virus corona : Pháp đang chạy đua chế tạo vaccin". Viện Pasteur đang triển khai một kỹ thuật đầy hứa hẹn để chống lại 2019-nCoV.
Ngoài Ebola, chưa có con virus lại gây ồn ào đến thế kể từ đầu những năm 2000 cho đến nay. Các virus corona là thủ phạm gây ra các dịch bệnh quy mô lớn như SARS (Sras-CoV năm 2003, làm 774 người chết) và MERS (Mers-CoV năm 2012, làm 823 người chết). Sau khi Trung Quốc giải mã con virus mới, các chuyên gia có thể bắt tay vào chế tạo liệu pháp miễn dịch.
Tại Pháp, ê-kíp của tiến sĩ Frédéric Tangy đã từng nghiên cứu SARS và MERS, cho biết đã có kỹ thuật giúp chế vaccin nhanh hơn nhiều so với quá khứ. Họ dùng virus bệnh sởi đã được làm yếu đi, thêm các gien của loại virus cần nghiên cứu vào bộ gien đơn bội của virus sởi. Khó nhất là làm sao tìm ra được mảng ADN nào giúp cơ thể tạo ra kháng thể để gắn vào.
Quyền lực Tập Cận Bình lung lay
Bắc Kinh nay đã ý thức được dịch corona có nguy cơ làm xấu đi hình ảnh của đảng, và theo L’Obs, rất có thể các quan chức địa phương sẽ trở thành vật tế thần. Tuy nhiên chính sự độc tài của Tập Cận Bình đã đóng vai trò quan trọng trong thảm họa. Nhà sử học Chương Lập Phàm (Zhang Lifan) giải thích : "Vì tại Trung Quốc không có gì được tiến hành nếu không có đèn xanh của Tập Cận Bình, cán bộ các cấp đều thu mình chờ đợi, chỉ thi hành lệnh trên cho khỏi rắc rối. Tuy nhiên đôi khi cần phải biết hành động".
Sâu xa hơn, dù có nhiều thành công về kinh tế, Trung Quốc lại bất lực trong việc cải cách chuỗi cung ứng thực phẩm và hệ thống y tế - rõ ràng là thảm hại. L’Obs nhắc lại vô số xì-căng-đan, từ sữa chứa melamine, vaccin dỏm cho đến dịch cúm heo làm chết hết một phần tư lượng heo trên toàn cầu, và nguy cơ từ hàng ngàn chợ bán động vật hoang dã. Đó là những kho trữ vô tận các loại virus nhảy từ con thú này sang con thú khác và rốt cuộc biến thể để gây bệnh cho con người.
Đối với Tập Cận Bình, cuộc khủng hoảng virus corona lần này là thách thức lớn nhất trong sự nghiệp của ông ta. Và nếu trở thành đại dịch, các đối thủ đang âm thầm phản đối việc thâu tóm mọi quyền hành của ông Tập, có thể có hành động chống lại ông.
Độc tài, không truyền thông phản biện : Căn bệnh của độc đảng
Tương tự, Le Point nhận định những xì-căng-đan y tế tại Trung Quốc cộng sản luôn là một trong những chủ đề, chính yếu và chính đáng, gây phản kháng. Ngay cả Hồ Tích Tiến (Hu Xijin), tổng biên tập Hoàn cầu Thời báo vốn luôn bênh vực điên cuồng đảng Cộng Sản, nay dám tố cáo trên Vi Bác (Weibo) các sai trái của quan chức trung ương lẫn địa phương : "Cá nhân tôi cho rằng Vũ Hán và cơ quan y tế phải chịu trách nhiệm. Tuy nhiên có những lý do bao quát hơn, chẳng hạn từ vài năm qua, khả năng phản biện của truyền thông đã giảm hẳn".
The Economist kể lại các trường hợp các hành khách Thượng Hải từ chối lên một chuyến bay ở Nhật, vì phát hiện có một nhóm người Vũ Hán mà họ nhận ra qua giọng nói, hay người Hồng Kông đòi đóng cửa biên giới với Hoa lục, thậm chí dọa tấn công bằng bom xăng.
Các nhà lãnh đạo Trung Quốc luôn nhấn mạnh chế độ độc đảng là sống còn cho ổn định và phát triển. Thế giới sẽ đánh giá là nhờ độc tài nên chận đứng được dịch corona, hay vì độc tài nên con virus mới lan tràn đến nhiều nước trên thế giới. Nhưng trước hết cuộc khủng hoảng đã cho thấy rõ một đất nước nói rất nhiều về đoàn kết và những điều vĩ đại, nhưng lại dễ dàng bị chia rẽ và rất ít được tin tưởng. Đó là căn bệnh mà các nhà lãnh đạo đảng Cộng Sản Trung Quốc dường như không có thuốc chữa.
Thụy My
