 | Tổng quan: | 3067510 |
Thái Lan lại đứng trước nguy cơ khủng hoảng chính trị
Thanh Hà, RFI, 20/07/2023
Có nơi nào trên thế giới mà một đảng về đầu trong cuộc bầu cử lập pháp, chiếm được nhiều ghế nhất ở Quốc hội, nhưng lại không được quyền lập chính phủ liên minh và có nguy cơ phải đứng trong hàng ngũ đối lập ? Đó là trường hợp đang diễn ra tại Thái Lan. Hai tháng sau bầu cử Quốc hội, Thái Lan vẫn chưa có thủ tướng mới. Cho đến tận chiều ngày 20/07/2023, danh sách các ứng viên thay thế tướng Prayut Chan O Cha vẫn là một ẩn số.
Những người ủng hộ Đảng Move Forward Party biểu tình tại Bangkok, Thái Lan, ngày 19/07/2023. AP - Wason Wanichakorn
Ứng viên duy nhất cho tới nay, Pita Limjaroenrat, lãnh đạo đảng cấp tiến Move Forward –Tiến Bước, vừa bị truất quyền ra tranh chức thủ tướng, bị đình chỉ tư cách nghị viên, bị điều tra trong nhiều vụ "xung đột lợi ích". Lập tức cả ngàn người ủng hộ chính khách trẻ tuổi này đã xuống đường, tập hợp trước tượng đài Dân Chủ ở thủ đô Bangkok, để phản đối những đòn mà họ cho là nhằm triệt hạ một cách "vô hạn định" một chính đảng đáng gờm, một mối "đe dọa" đối với thế lực của giới tướng lĩnh đang cầm quyền.
Trên đài RFI, nhà chính trị học Eugénie Merieau, giảng dạy tại đại học Paris 1 Panthéon-Sorbonne, nêu bật những bất cập về thể thức chỉ định lãnh đạo chính phủ tại Thái Lan : Với 152 trên tổng số 500 ghế tại Quốc hội, đảng Move Forward có số ghế cao nhất, nhưng bản thân ông Pita cũng như đảng cấp tiến này lại không hội đủ số phiếu cần thiết tại Quốc hội Lưỡng Viện để thành lập một chính phủ liên minh. Pita Limjaroenrat không thể vượt qua được "rào cản" ở Thượng Viện, nơi mà đa số trong tay quân đội. Về phía hoàng gia, tới nay nhà vua vẫn chưa lên tiếng, nhưng lập trường của quốc vương Thái Lan là đứng về phe quân đội. Trong hoàn cảnh đó, làm thế nào ông Pita và Move Forward, với chủ trương "cải tổ quân đội" và cải tổ chế độ quân chủ Thái Lan, có thể chiếm được số phiếu của bên Thượng Viện ?
Điểm thứ nhì chuyên gia Pháp này ghi nhận là sự "lệch pha" giữa nguyện vọng của đa số cử tri Thái Lan với hoàng gia. Đảng Move Forward đã về đầu trong cuộc bỏ phiếu hôm 14/05 nhờ chủ trương đòi cải tổ "quân đội", vốn vẫn lạm dụng tội "khi quân" để bịt miệng mọi tiếng nói đối lập. Bản thân Pita Limjaroenrat cũng như đảng của ông không đòi dẹp bỏ chế độ quân chủ Thái Lan, nhưng muốn "đem lại một làn gió mới" và thu hẹp khả năng can thiệp của hoàng gia vào một số hoạt động kinh tế. Đảng này chỉ đòi cải tổ để mô hình chính trị đó phù hợp hơn với tình hình đất nước hiện tại.
Nhà vua Vajiralongkorn-Rama X hiện nay không được dân Thái kính nể như vua cha, bởi ông bị coi là kém đức độ. Giờ đây, khi cử tri dồn phiếu cho hai đảng Move Forward và Pheu Thai để giành lại chính quyền trong tay quân đội, hoàng gia Thái lại ngầm ủng hộ các tướng lĩnh cầm quyền. Đó rất có thể là "giọt nước làm tràn ly". Chuyên gia về Đông Nam Á của Viện Quan hệ Quốc Tế Pháp, bà Sophie Boisseau du Rocher, nói đến một tình huống "nóng bỏng", vì có nguy cơ là thành phần cử tri ủng hộ Pita sẽ không khoanh tay để "những lá phiếu của họ bị tịch thu".
Cuối cùng, như nhà chính trị học Eugénie Merieau đã báo trước, liên minh giữa đảng Move Forward của Pita với đảng Pheu Thai trong tay gia đình nhà tỷ phú Thaksin có nguy cơ tan rã. Với 141 ghế ở Quốc hội, đảng này đã về nhì trong cuộc bầu cử hôm 14/05/2023. Pheu Thái đã lập tức tuyên bố liên kết với phe của ông Pita với mục đích trở lại cầm quyền. Nhưng một khi đã tắt ngấm hy vọng Move Forward thành lập nội các, đảng Pheu Thai đã trở cờ và "không loại trừ khả năng đi tìm những đồng minh khác".
Từ sau cuộc bầu cử, Pita Limjaroenrat đã thành lập một liên minh chính trị bao gồm 8 đảng, trong đó có Pheu Thai, đảng về nhì. Từ nay đến cuộc biểu quyết lần hai vào tuần tới tại Quốc hội Lưỡng Viện, trên nguyên tắc là vào ngày 27/07, liên minh này phải tìm ra đồng thuận về một ứng cử viên thủ tướng.
Nhưng theo một nhà quan sát được AFP trích dẫn, nội việc đảng cấp tiến của ông Pita vẫn đứng trong liên minh đó cũng đủ để Thượng Viện lại dùng quyền phủ quyết. Điều này khiến liên minh giữa 8 đảng ở Quốc hội có nguy cơ "tan rã," đồng thời đảng Pheu Thai sẽ liên kết với các đối tác có lập trường "thân thiện hơn với bên quân đội". Do vậy có thể là Move Forward sẽ phải từ bỏ liên minh tám đảng nói trên. Trong mọi trường hợp, đảng này lâm vào thế cô lập hơn bao giờ hết, như một nhà phân tích Thái Lan đang sống lưu vong Pavin Chachavalpongpun ghi nhận. Chuyên gia này thậm chí cho rằng Pita Limjaroenrat cũng như đảng của ông, dù đã dẫn đầu cuộc bỏ phiếu hồi tháng 5/2023 , đang bị Pheu Thai của gia đình Thaksin "hy sinh" để đổi lấy quyền trở lại lãnh đạo Thái Lan và qua đó có thể làm đàm phán để "xóa tội" cho cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra, từng bị xử vắng mặt vì tội tham nhũng.
Chính những mối liên kết vì lợi ích riêng của các đảng đang hủy hoại hình ảnh của một nước Thái Lan dân chủ. Trong lúc các đảng tranh giành quyền lực, người dân và doanh nhân nước này lo ngại bất ổn chính trị làm tổn hại đến nhiều lĩnh vực kinh tế, đặc biệt là ngành du lịch. Mọi người còn nhớ năm 2020, tiền thân của Move Forward là đảng Future Forward đã bị tập đoàn quân sự Thái Lan giải thể. Quyết định đó đã dẫn đến các cuộc xuống đường, làm tê liệt thủ đô Bangkok, để đòi "dân chủ và minh bạch" trong đời sống xã hội và chính trị cho Thái Lan. Lần này, quân đội và hoàng gia Thái Lan khó có thể tiếp tục làm ngơ khi mà đảng cấp tiến của Pita Limjaroenrat đã trở thành chính đảng "mạnh nhất".
Quốc hội Thái Lan sẽ lại bầu tân thủ tướng và Move Forward nói vẫn ủng hộ Pita Limjaroenrat
BBC, 20/072023
Quốc hội Thái Lan sẽ mở cuộc bầu chọn tân thủ tướng lần nữa vào tuần tới, sau các diễn biến kịch tính khiến lãnh đạo trẻ của Đảng Move Forward bị loại khỏi nghị trường.
2
Những người ủng hộ đảng Move Forward bên ngoài QH Thái Lan ở Bangkok hôm 14/07
Không chỉ bị tước quyền tái ứng cử vào chức thủ tướng, ông Pita Limjaroenrat, 42 tuổi, còn có nguy cơ bị tù nếu tòaán tiếp tục kết luận quy tội cho ông.
Nhưng đảng này vẫn kiên trì muốn ủng hộ ông làm thủ tướng, bất chấp các cản trở.
Trong ngày 19/07, sau khi Nghị viện Thái Lan bỏ phiếu lần hai, sau lần một hôm 14/07, ngăn không cho ông Pita đứng ra lập chính phủ, hàng trăm người ủng hộ ông Pita đã biểu tình ở Bangkok, bày tỏ sự thất vọng.
Dự kiến ngày 29/07, lưỡng viện Quốc hội sẽ lại nhóm họp để chọn ra người lập nội các.
Tin mới nhất cho hay đảng Move Forward nói họ sẽ lại ủy nhiệm
Ông Pita ra lãnh trách nhiệm lập chính phủ, bất chấp cản trở tuần này từ Tòa Hiến pháp và Thượng viện.
Tờ Bangkok Post hôm 20/07 trích lãnh đạo đảng về nhì, Pheu Thái nói họ sẽ xem xét việc ủng hộ ông Pita một lần nữa.
Loại Pita làm giới trẻ thất vọng
Bà Paetongtarn Shinawatra là con gái cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra hiện phải sống lưu vong
Hàng triệu người trẻ Thái Lan cảm thấy bị tước đi quyền chọn lãnh đạo cho thế hệ của họ sau khi ông Pita bị "treo quyền dân biểu" tuần này, theo một số bình luận.
Các hãng thông tấn quốc tế đánh giá rằng dù đảng của ông thắng cử, nỗ lực của Pita Limjaroenrat cố gắng lập liên minh cầm quyền, thực sự đã bị Hiến pháp 2017 do quân đội soạn ra ngăn cản "từ trong trứng nước".
Theo hiến pháp này, các nhân vật thuộc phe bảo hoàng, do quân đội bổ nhiệm vào Thượng viện, có vai trò trọng yếu trong thủ tục bầu chọn thủ tướng từ các dân biểu trong Hạ viện.
Bản thân ông Pita không chỉ bị loại khỏi Quốc hội sau khi tòaHiến pháp coi ông "vi phạm luật bầu cử vì có cổ phiếu trong một công ty truyền thông", ông có thể bị xử tù nếu tòatiếp tục nhắm vào ông.
"Điều đã rõ là hệ thống này không cho phép sự ủng hộ của cử tri biến thành quyền lãnh đạo đất nước", ông đăng lời bình luận trên Instagram.
Còn ông Jacob Ricks, Giáo sư chính trị học tại Đại học Singapore Management University thì nói với Reuters :
"Hiến pháp 2017 được soạn để bảo vệ quyền lợi các nhóm bảo thủ trong chính trị Thái, và nay chúng ta thấy Hiến pháp này được đưa vào hành động ra sao. Số phận của ông Pita đã được định đoạt trước cả cuộc bầu cử".
Tuy thế, ông Pita tin rằng sau cuộc đầu phiếu 14/05, Thái Lan "đã thay đổi và nhân dân đã thắng được một nửa".
Pita Limjaroenrat 'vẫn muốn làm thủ tướng' sau hai lần thất bại
Pheu Thái hay quân đội chia bài ?
Trước cuộc bỏ phiếu trong Quốc hội về chức thủ tướng vào ngày 19/07 vừa qua, có tên tuổi hai ứng viên đảng Pheu Thái, bà Paetongtarn Shinawatra (con gái cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra) và ông Srettha Thavisin, một triệu phú, được nêu ra.
Ông Chaikasem Nitisiri, 74 tuổi, chiến lược gia của Pheu Thái, cũng có tên trong danh sách ứng viên thủ tướng tiềm năng của đảng này.
Cho đến ngày 20/07, Pheu Thái nói họ chờ xem quan điểm của Move Forward cuối tuần này ra sao trước cuộc bỏ phiếu chọn thủ tướng vào thứ Năm tuần tới.
Tất nhiên, phương án nào của hai đảng này cũng phải được Thượng viện do phe bảo thủ nắm, ủng hộ thì mới thành.
Phương án thứ ba, không nhiều cơ hội, là Thái Lan sẽ có chính phủ thiểu số lập bởi lãnh đạo đảng Bhumjaithai, ông Anutin Charnvirakul hoặc một nhân vật thuộc phe do quân đội bảo trợ, theo tờ Bangkok Post.
Tuy vậy, tờ báo này cho rằng khả năng đó khó thành hiện thực vì phe dân chủ, cấp tiến sẽ hợp sức chống lại.
Thái Lan cần sự tin tưởng của các nhà đầu tư nước ngoài và ổn định chính trị là điều kiện tiên quyết cho niềm tin này.
Nguồn : BBC, 20/07/2023
***********************
Chính trị Thái Lan : Thủ tướng mãn nhiệm kêu gọi hòa dịu
Thanh Hà, RFI, 20/07/2023
Cả ngàn người dân Thái Lan đã phẫn nộ tập hợp tại thủ đô Bangkok đêm qua, 19/07/2023, phản đối việc Quốc hội bác tư cách ứng viên thủ tướng của Pita Limjaroenrat, lãnh đạo đảng Tiến Bước (Move Forward), đảng về đầu trong cuộc bầu cử hồi tháng 5/2023. Thủ tướng mãn nhiệm Paryut Chan O Cha, đã phải lên tiếng kêu gọi hòa dịu.
Những người ủng hộ đảng Tiến Bước (Move Forward) tập trung tại khu Tượng đài Dân Chủ trong một cuộc biểu tình ở Bangkok, Thái Lan, ngày 19/07/2023. AP - Wason Wanichakorn
Theo lời phát ngôn viên của phủ thủ tướng Thái Lan được Reuters trích dẫn, tướng Chan O Cha "thông cảm" nỗi bức xúc của những cử tri ủng hộ đảng Tiến Bước của ông Pita, song thủ tướng mãn nhiệm kêu gọi mọi người "cùng nhau xây dựng một quốc gia dân chủ dưới sự dẫn dắt của hoàng gia". Trưa nay, phó chủ tịch Quốc hội Thái Lan Pichet Chuamuangphan thông báo Quốc hội lưỡng viện sẽ họp lại vào tuần tới để bầu tân thủ tướng, thay thế ông Paryut Chan O Cha.
Giới quan sát dự báo có nhiều khả năng đảng Pheu Thai (Vì nước Thái), về nhì trong cuộc bầu cử tháng 5, sẽ đề cử doanh nhân Srettha Thavisin, 60 tuổi, ra tranh ghế thủ tướng. Đảng Pheu Thai, trong tay gia đình cựu thủ tướng Thaksin, như vậy sẽ phá vỡ liên minh với đảng Tiến Bước của ông Pita.
Từ thủ đô Bangkok thông tín viên RFI Carol Isoux tường trình :
Họ tưởng đâu mộng đã thành. Sau cuộc bầu cử Quốc hội hôm 14 tháng 5, đảng cấp tiến Move Forward, được thành phần thanh niên ở thành thị ủng hộ, đã giành nhiều ghế nhất tại Quốc hội. Cuộc bỏ phiếu vừa qua được đánh giá là mang tính lịch sử. Thế rồi đảng này đã liên kết với Pheu Thái, đảng đối lập truyền thống chống quân đội và được thành phần cử tri ở nông thôn ủng hộ.
Thế nhưng các thượng nghị sĩ, do tập đoàn quân sự cầm quyền chỉ định, đã không tha thứ cho đảng Move Forward về chủ trương đòi cải tổ quân đội và cải tổ chế độ quân chủ, những vấn đề vốn được coi là bản sắc ở Thái Lan.
Sau khi Pita Limjaroenrat mất tư cách ứng cử viên thủ tướng, đảng Pheu Thai, về nhì trong cuộc tuyển cử vừa qua, chẳng những tính đến chuyện đề cử một ứng viên ra tranh chức thủ tướng, mà thậm chí thành lập một liên minh mới không có đảng cấp tiến của Pita. Cho dù về đầu trong cuộc bầu cử vừa qua, nhưng do thay đổi liên minh ở Quốc hội, Move Forward có thể trở thành một đảng đối lập.
Thanh Hà
***********************
Thái Lan : ứng cử viên thủ tướng không lùi bước dù bị ngáng đường
Reuters, VOA, 18/07/2023
Ứng viên Thủ tướng Thái Lan hôm 18/7 nói rằng ông sẵn sàng điều chỉnh tốc độ chương trình cải cách đầy tham vọng của đảng Tiến Lên của ông nếu ông trở thành thủ tướng, nhưng tuyên bố sẽ không lùi bước trong kế hoạch sửa đổi luật khi quân.
Ông Pita Limjaroenrat bị phe bảo thủ chặn đường làm thủ tướng Thái Lan
Trong một cuộc phỏng vấn với Reuters vào đêm trước nỗ lực giành ghế thủ tướng lần thứ hai, ông Pita Limjaroenrat, người đã đưa đảng của mình giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử hồi tháng Năm, mô tả nỗ lực của giới quân sự nhằm ngáng đường ông là ‘cứ một trò làm hoài’ và nói rằng Thái Lan đã bước vào kỷ nguyên mới với người dân mong muốn thay đổi.
Ông Pita, 42 tuổi, sẽ bước vào cuộc biểu quyết lần thứ hai tại Quốc hội để bầu thủ tướng, sau khi không thể giành được đủ số phiếu ủng hộ cần thiết là hơn một nửa số nghị sỹ hồi tuần trước do Thượng viện do quân đội chỉ định với lập trường bảo thủ nhất quyết chặn đường ông.
"Ai cũng nghĩ nó sẽ xảy ra, cùng một sự việc, ở cùng một nơi. Cứ một trò làm hoài. Nhưng tâm lý của thời đại đã thay đổi", ông nói.
"Cho dù ngày mai có xảy ra chuyện gì đi nữa, xã hội đã có những bước tiến. Người dân đòi hỏi điều gì đó mới, cái gì đó mới mẻ".
Đảng Tiến lên đã giành được sự ủng hộ của đông đảo giới trẻ cho chương trình cải cách chống định chế vốn sẽ làm gián đoạn chính quyền quân đội và là người chiến thắng bất ngờ trong cuộc bầu cử ngày 14/5, đè bẹp các đối thủ bảo thủ trong chiến thắng được coi là sự bác bỏ vang dội đối với chính quyền do quân đội bảo hoàng lãnh đạo hay hậu thuẫn trong gần một thập kỷ qua.
Nhưng nó bị bó buộc bởi hệ thống bầu cử do quân đội định hình mà ở đó Thượng viện, vốn thường bỏ phiếu theo quân đội và các đảng phái bảo thủ đầy uy quyền, có thể ngăn chặn các đảng chiến thắng thành lập chính phủ trên thực tế.
Ông Pita chỉ nhận được 13 phiếu trong tổng số 249 thượng nghị sĩ vào tuần trước. Hôm 18/7, ông kêu gọi các nghị sỹ đừng bỏ phiếu về ông, mà hãy bỏ phiếu cho các nguyên tắc của nền dân chủ.
"Sẽ rất lạ lùng phi lý khi một đảng chiến thắng với cách biệt bốn triệu phiếu, cách biệt 10%, lại trở thành lãnh đạo đối lập và thậm chí còn không có chân trong chính phủ liên minh", ông nói.
"Chúng ta không thể nào giải thích với thế giới".
Ông Pita sẽ phải đối mặt nhiều trở ngại hơn vào ngày 19/7, khi một số thượng nghị sĩ sẽ cố gắng ngăn ông ra ứng cử trong một cuộc bỏ phiếu khác, với lập luận rằng không nên đề cử một ứng viên hai lần.
Trong cùng ngày, Tòa án Hiến pháp sẽ xem xét đơn khiếu nại về vấn đề ông sở hữu cổ phần vốn được coi là vi phạm các quy tắc bầu cử để tìm cách loại bỏ ông.
"Phán quyết của tòa, các quy tắc của quốc hội và cả các thượng nghị sĩ – đó là ba đến bốn trở ngại xảy ra trùng hợp trong một ngày", ông nói.
Chương trình nghị sự của Đảng Tiến lên gây tranh cãi. Nó đụng tới các vấn đề và định chế vốn lâu nay được coi là không thể đụng tới, bao gồm độc quyền kinh doanh, chấm dứt nghĩa vụ quân sự và không cho phép tham gia chính trị.
Mục tiêu táo bạo nhất là thay đổi điều 112 của Bộ luật hình sự, mà theo đó hàng trăm người đã bị buộc tội xúc phạm chế độ quân chủ với mức án tù lên tới 15 năm.
Quân đội Thái trong hàng chục năm đã viện dẫn nhiệm vụ bảo vệ chế độ quân chủ để biện minh cho sự can thiệp vào chính trị. Ông Pita nói rằng ‘tâm lý của thời đại’ có nghĩa là quân đội không còn có thể độc quyền trong mối quan hệ với chế độ quân chủ.
(Reuters)
Bầu cử Thái Lan : Cuộc đối đầu dai dẳng giữa quân đội và các đảng dân túy
Minh Anh, RFI, 14/05/2023
Ngày 14/05/2023, cử tri Thái Lan bầu Quốc Hội mới. Đây là một cuộc tuyển cử mang ý nghĩa quan trọng, có thể đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử đất nước, cho phép phe Áo Đỏ và nhiều đảng dân chủ trở lại chính trường sau chín năm quân đội cùng các đồng minh cầm quyền. Phe đối lập hy vọng lật sang trang mới nhưng cũng lo lắng rằng lá phiếu của người dân sẽ không được tôn trọng.
Bầu cử Thái Lan ngày 14/05/2023. Ảnh chụp tại Bangkok. AP - Sakchai Lalit
Từ Bangkok, thông tín viên đài RFI Carol Isoux giải thích :
"Bất chấp nắng nóng, hàng triệu người dân Thái Lan đã thức dậy từ sáng sớm để đi bỏ phiếu. Họ phải bầu chọn 500 đại biểu Quốc Hội. Phe Áo Đỏ, còn được gọi là phe đối lập dân túy, luôn có lá phiếu ủng hộ của nông dân trồng lúa miền Đông Bắc, được cho là bên thắng cử trong các cuộc thăm dò. Hơn nữa đây là đảng đã giành thắng lợi bầu cử một cách có hệ thống từ những năm 2000. Đảng này hứa hẹn tăng lương tối thiểu và phân phối rộng rãi các khoản trợ cấp.
Nhưng ở bên kia, những chính khách xuất thân từ hàng ngũ quân nhân vẫn được tầng lớp trung lưu thành thị tín nhiệm bởi họ được cho là hiện thân của sự ổn định.
Cuối cùng, đảng giới trẻ cũng có triển vọng nhận được số phiếu bầu cao. Lãnh đạo đảng trẻ tuổi được cho có ưu thế để giữ chức thủ tướng nhưng những tuyên bố gần đây của anh về ý muốn cải cách luật khi quân đã làm dấy lên nhiều phản ứng gay gắt từ giới tướng lĩnh. Những người này cảnh báo rằng các đảng chính trị không thể thay đổi "mọi thứ" tại Thái Lan, và quân đội có thể sẽ can thiệp nếu người dân không chọn lựa đúng đắn và bất ổn nảy sinh".
Minh Anh
************************
Kiểm phiếu sơ bộ ở Thái Lan : Phe đối lập dẫn trước
Reuters, VOA, 14/05/2023
Kết quả kiểm phiếu sơ bộ trong cuộc bầu cử ở Thái Lan cho thấy phe đối lập tiến bộ của nước này sớm dẫn trước hôm Chủ nhật, theo sau là các đảng trong liên minh cầm quyền được quân đội và chính quyền hậu thuẫn.
Bà Paetongtarn Shinawatra, ái nữ của cựu Thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawatra, đứng cùng các ủng hộ viên của đảng Pheu Thai tại Bangkok, tháng 12/2022.
Đảng Pheu Thai dẫn đầu với 6,45% số phiếu hợp lệ được kiểm, theo sau là một đảng đối lập khác, Move Forward, theo kiểm đếm sơ bộ của ủy ban bầu cử.
Cơ quan bầu cử dự kiến sẽ công bố kết quả bầu cử sơ bộ trước 10 giờ tối.
Trong cuộc bầu cử lần này, phe đối lập tiến bộ cạnh tranh với các đảng được hậu thuẫn bởi giới tài phiệt, phe bảo thủ và các tướng lĩnh, vốn là trung tâm của hai thập kỷ biến động ở nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á.
Tuy nhiên, một chiến thắng của phe đối lập hôm Chủ nhật sẽ không đảm bảo rằng một trong hai đảng sẽ cầm quyền, ngay cả với tư cách là một liên minh, vì các quy tắc của quốc hội do quân đội soạn thảo sau cuộc đảo chính năm 2014 có lợi cho phe quân nhân.
Việc bầu một thủ tướng và thành lập một chính phủ đòi hỏi phải có sự ủng hộ của đa số của cả hạ viện và thượng viện cộng lại.
Thượng viện do chính quyền quân nhân cũ bổ nhiệm và dự kiến sẽ bỏ phiếu ủng hộ các đảng hoặc khối liên minh với quân đội.
Cuộc bầu cử diễn ra sau 9 năm chính phủ được lãnh đạo hoặc ủng bộ bởi quân đội, vốn đã tổ chức hai cuộc đảo chính trong vòng 8 năm chống lại các chính phủ do gia đình tỷ phú Shinawatra, động lực của đảng Pheu Thai, kiểm soát.
*********************
Bầu cử Thái Lan : Đảng đối lập hy vọng "sang trang chế độ độc tài quân sự"
Trọng Thành, RFI, 13/05/2023
Thái Lan bỏ phiếu bầu Quốc hội mới vào ngày Chủ nhật 14/05/2023. Hôm nay, 13/05, lãnh đạo các đảng phái đối lập tổ chức vận động cử tri bỏ phiếu đông đảo để sang trang chế độ độc tài quân sự.
Bà Paetongtarn Shinawatra, lãnh đạo đảng đối lập Pheu Thai, trong cuộc mít tinh vận động tranh cử ngày 12/05/2023. AP - Wason Wanichakorn
Theo AFP, trước khoảng 10.000 người ủng hộ tại một sân vận động gần thủ đô Bangkok, bà Paetongtarn Shinawatra, 36 tuổi, chính trị gia đảng Pheu Thai (đảng Vì Người Thái), ứng cử viên hàng đầu vào chức thủ tướng gọi ngày mai là "một ngày lịch sử, sẽ cho thấy quyền lực tại Thái Lan chuyển từ chế độ độc tài quân sự sang dân chủ". Theo các thăm dò dư luận, hai đảng đối lập Pheu Thai và Move Forward (Hướng về phía trước) có nhiều khả năng giành chiến thắng áp đảo tại Quốc hội, vượt xa phe của thủ tướng Prayut Chan-O-Cha, cựu thủ lĩnh quân đội, lãnh đạo phe bảo thủ, cầm quyền từ sau cuộc đảo chính năm 2014.
Bà Paetongtarn Shinawatra, chính trị gia đảng Pheu Thai đang được nhiều cử tri đặt hy vọng, là con gái cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra, bị phe quân đội lật đổ trong cuộc đảo chính năm 2006. Em gái cựu thủ tướng Thaksin, bà Yingluck, trở lại nắm quyền sau một cuộc bầu cử dân chủ, tiếp tục bị quân đội đảo chính năm 2014. Cuộc bầu cử Quốc hội Thái Lan lần này diễn ra trong bối cảnh dân chúng thất vọng với phe quân đội cầm quyền, được sự ủng hộ của giới thượng lưu truyền thống. Trả lời AFP, nhiều chuyên gia khẳng định tình hình kinh tế ảm đạm và các quyền tự do căn bản tụt lùi có thể khiến 52 triệu cử tri Thái Lan ồ ạt đi bỏ phiếu.
Tuy nhiên, cho dù các đảng đối lập có dành được đa số tại Quốc hội (Hạ Viện), ứng cử viên thủ tướng của phe đối lập rất ít có cơ may giành được chiến thắng. Theo Hiến Pháp Thái Lan, tuyệt đại số 250 thành viên Thượng Viện do Hội đồng Quốc gia vì Hòa bình và Duy trì Trật tự, chỉ định. Hội đồng nói trên nằm dưới sự chỉ huy của cựu thủ lĩnh quân đội, thủ tướng mãn nhiệm Prayut Chan-O-Cha. 250 thượng nghị sĩ sẽ bỏ phiếu bầu tân thủ tướng cùng với 500 dân biểu mới. Để lãnh đạo đối lập đắc cử thủ tướng, các đảng phái đối lập phải giành được "đa số áp đảo" tại Quốc hội, điều mà nhiều nhà quan sát cho rằng rất ít có khả năng xảy ra.
Trọng Thành
Ngày 31/03/2019 khoảng 100 người biểu tình tại thủ đô Bangkok tố cáo Ủy ban Bầu cử "thao túng" thông tin về kết quả bầu cử Quốc hội Thái Lan.
Kiểm phiếu tại một đơn vị bầu cử ở Bangkok hôm 24/03/2019. Reuters/Athit Perawongmetha
Phải đợi đến ngày 09/05/2019 Bangkok mới chính thức công bố kết quả bầu cử Quốc hội đã diễn ra hôm 24/03/2019. Nhưng theo thông báo của Ủy ban Bầu cử, đảng Palang Parachat ủng hộ tập đoàn quân sự Thái về đầu. Còn tính về số đại biểu Quốc hội trong khóa sắp tới, đảng này lại thua phe đối lập là đảng Pheu Thái, thân với gia đình thủ tướng bị lật đổ Thaksin Shinawatra.
Trả lời RFI Tiếng Việt, Sophie Boisseau du Rocher, chuyên gia về tình hình Đông Nam Á tại Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp, IFRI phân tích về kết quả cuộc tuyển cử Thái Lan đầu tiên kể từ cuộc đảo chính 2014 do quân đội tiến hành, lật đổ chính phủ của nữ thủ tướng Yingluck, em gái nhà tài phiệt và cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra.
Sophie Boisseau du Rocher : Kết quả bầu cử lần này theo tôi là bất ngờ mặc dù đã được biết trước. Tập đoàn quân sự Thái Lan làm tất cả để nắm giữ quyền lực và đúng như dự báo, về số phiếu, đảng Palang Parachat thân giới tướng lĩnh cầm quyền đã về đầu. Thế nhưng yếu tố bất ngờ ở đây là đảng đối lập thân thủ tướng bị lật đổ Thaksin Shinawatra là đảng Pheu Thai tuy ít phiếu hơn so với đảng cầm quyền, nhưng lại có nhiều ghế hơn trên tổng số 350 đại biểu được dân trực tiếp bầu lên. Điều này không như bên quân đội mong muốn vì chúng ta biết là tập đoàn quân sự đã dùng nhiều thủ đoạn để nắm quyền, đặc biệt là qua việc ban hành bộ luật bầu cử hồi tháng 09/2018. Bộ luật này được soạn thảo ra nhằm vô hiệu hóa đảng Pheu Thai trên chính trường Thái Lan. Nhưng mục tiêu đó đã không thành. Tình trạng giờ đây lâm vào bế tắc : đảng Palang Parachat không có đủ đa số ở Quốc hội và sẽ phải tìm kiếm liên minh để điều hành đất nước. Tôi nghĩ, có thể nói bế tắc này là một tai họa đối với bên quân đội.
RFI : Làm sao giải thích đảng được nhiều phiếu nhất lại không có đông đại biểu nhất ở Quốc hội ? Xin bà giải thích một chút về luật bầu cử của Thái Lan.
Sophie Boisseau du Rocher : Đây thực là một vấn đề hóc búa và rất phức tạp. Bởi cuộc tuyển cử vừa qua là lần đầu tiên luật bầu cử mới của Thái Lan được áp dụng và như vừa nói thì tập đoàn quân sự Thái Lan đã soạn thảo ra một bộ luật theo kiểu "đo ni đóng giầy" cho chính mình. Ngoài ra, Quốc hội bao gồm 500 đại biểu, 350 người được bầu theo thể thức phổ thông đầu phiếu, số còn lại sẽ được phân chia theo một mô hình khá phức tạp. Thú thực là tôi đã đọc đi đọc lại luật bầu cử mới của Thái Lan còn thấy khó hiểu và văn bản này rắc rối đến nỗi ngay chính nhiều người dân Thái cũng không hiểu gì luôn (...)
Tuy nhiên luật này cũng đã có một số kẽ hở. Đảng Pheu Thai thân với gia đình Thaksin đã khai thác những nhược điểm đó để các ứng viên của đảng này có nhiều cơ hội đắc cử nhất. Nhân đây tôi cũng xin nói luôn, trong cuộc tuyển cử lần này, về nhất – theo số ghế, là đảng thân Thaksin, thứ nhì là phe quân đội, nhưng đứng thứ ba là đảng lấy tên Tương Lai Mới do một doanh nhân trẻ lập ra và đảng này đã bất ngờ được hơn 5 triệu cử tri ủng hộ. Đảng do Thanathorn Jungrungreangkit thành lập mới chỉ cách nay một năm, và đã có sức thu hút lớn đối với giới trẻ, đặc biệt là nhờ qua ngả các mạng xã hội. Đảng Tương Lai Mới tự đặt mình vào thế đối lập với tập đoàn quân sự Thái Lan, chẳng hạn như đòi hủy bản Hiến Pháp mà chính quyền quân sự của thủ tướng Prayouth Chan Ô Cha đã soạn thảo ra để phục vụ quyền lợi của bên quân đội
RFI : Bà đánh giá thế nào về liên minh cầm quyền tại Thái Lan sắp tới đây ?
Sophie Boisseau du Rocher : Có nhiều khả năng liên minh cầm quyền sắp tới sẽ không mấy ổn định, cho dù là bên nào lên lãnh đạo đi chăng nữa. Đảng Pheu Thái muốn thành lập chính phủ sẽ phải liên kết với 6 đảng nhỏ khác. Trong điều kiện đó, khó hy vọng tìm ra một tiếng nói chung. Điều này sẽ có lợi cho bên quân đội. Nhưng với kết quả bầu cử tuy chưa được chính thức công nhận, nhưng đảng Palang Pacharat cũng không có đủ đa số tuyệt đối 136 ghế, nên sẽ phải lập ra một chính phủ liên minh. Tôi cho rằng, trong mọi trường hợp, liên minh cầm quyền tại Thái Lan sẽ không ổn định.
RFI : Sự yếu kém về kinh tế Thái Lan trong 5 năm vừa qua có thể giải thích phần nào thất bại của bên quân đội trong cuộc bầu cử lần này hay không ?
Sophie Boisseau du Rocher : Chắc chắn là như vậy. Trước hết do người dân Thái lo âu cho chính mình, lo rằng đất bị thua kém các quốc gia chung quanh, trong bối cảnh kinh tế trong khu vực Đông Nam Á hiện nay rất năng động. Đặc biệt là Việt Nam ngày càng trở thành một đối thủ cạnh tranh, có thể đe dọa đến cả tương lai kinh tế của Thái Lan. Thứ nữa, những rối loạn trên chính trường Thái trong những năm gần đây làm nản lòng các nhà đầu tư. Đầu tư ngoại quốc vào Thái Lan ngày càng khan hiếm. Thêm vào đó, công luận Thái bất bình vì đời sống trở nên đắt đỏ hơn, thất nghiệp gia tăng. Những uẩn ức đó thể hiện qua lá phiếu của cử tri.
RFI : Đâu là những thách thức chờ đợi chính quyền Thái Lan sắp tới ?
Sophie Boisseau du Rocher : Một cách ngắn gọn có thể nói thách thức về chính trị là phải hàn gắn những người dân Thái với nhau. Về xã hội thì ưu tiên là thu hẹp những bất công và khoảng cách giàu nghèo. Chúng ta biết Thái Lan là một trong những quốc gia bất bình đẳng nhất thế giới. 65 % tổng sản phẩm nội địa do 1 % dân số kiểm soát. Đây cũng chính là yếu tố gây công phẫn trong xã hội. Sau cùng về mặt kinh tế, thì thực sự đã đến lúc Bangkok cần mạnh dạn tiến hành cải tổ, tái tạo lòng tin của người dân, của giới thương gia, hiện đại hóa cỗ máy công nghiệp, nâng cấp và phát triển thêm cơ sở hạ tầng. Đây hiện là một trở lực cho đà phát triển của Thái Lan.
Thanh Hà thực hiện
